Os veciños da Patiña, un edificio de Cambre (A Coruña) que alberga a familias desfavorecidas en réxime de aluguer social, aseguran que unha empresa propiedade dos primos irmáns do alcalde os presiona para desafiuzalos subíndolles os alugueiros máis dun 30% tras comprar as súas vivendas a un fondo de inversión.
Sucede que os Pérez Patiño son primos irmáns irmáns do alcalde da localidade, Óscar García Patiño, de Unión por Cambre. Durante a pasada lexislatura e especialmente antes das eleccións locais do 2019, García Patiño pronunciouse abertamente a favor dos inquilinos da Patiña e comprometeuse a protexelos. De feito, chegou a manter reunións nese sentido coa dirección rexional do Santander e co Instituto Galego da Vivenda e Solo (IGVS). Unión por Cambre se autodefine como «organización independente, non sometida a devocións ideolóxicas nin dogmatismos relixiosos, económicos ou sociais». Goberna o municipio en minoría coa aquiescencia do PSOE.
Os veciños, que piden manterse no anonimato para evitar represalias, explican que o pasado mes de abril recibiron unha nota informándolles de que a propiedade da Patiña cambiara, e que para calquera xestión ou dúbida debían dirixirse á firma Nevolido. Segundo o Rexistro Mercantil da Coruña, Nevolido é propiedade de Areavela, unha promotora cuxos propietarios son á súa vez, Antonio e Javier Pérez Patiño, donos do construtora Grupo Malasa. As tres empresas comparten a mesma sede social no mesmo despacho dunha das avenidas principais da localidade.
Na Patiña viven persoas desfavorecidas con enormes complicacións económicas e tamén físicas. Hai invidentes, persoas maiores e anciáns sen recursos, discapacitados, familias cos cónxuxes en paro con nenos pequenos que sobreviven grazas ás axudas públicas e mesmo á caridade dos seus parentes, mulleres vítimas de malos tratos en situación laboral precaria ou traballando na economía mergullada… Pagan rendas de entre 200 e 300 euros por pisos e áticos de entre 60 e 80 metros cadrados nunha das estradas de saída do pobo. Os novos propietarios, que lles prometían investir na reforma integral do inmoble, moi deteriorado, pero ata o de agora o único movemento que fixeron foi comunicarlles que van renegociar os seus contratos e subirlles o alugueiro a un mínimo de 400 euros. A mesma cantidade que, para moitos deles, representa o seu único ingreso. «É unha vergoña que nos teñan así e que a algunhas persoas vaian subir o aluguer por riba do que ingresan, que xa é menos que unha renda básica para subsistir», di un veciño.
«Esas familias levan anos padecendo presións de todo tipo para que se vaian», explica Olga Santos, concelleira de Esquerda Unida-Son en Común, formación vinculada a Unidas Podemos. Narra como os veciños do inmoble levan anos protestando porque os propietarios néganse a arranxarlles a caldeira de auga, as humidades das habitacións, a cambiarlles a neveira cando se lles estraga, a pesar de que nos seus contratos figura a obrigación da propiedade de facerse cargo de todo iso… E mentres tanto, dinlles que van subirlles o alugueiro máis dun 40% de media. «É unha forma habitual dos fondos voitre para dividir aos veciños e conseguir que a xente acabe marchándose», engade a concelleira.
Das ao redor de setenta familias que habitaban A Patiña no 2017 quedan ao redor de medio centenar. As que puideron ser contactadas por Público afirman que, aínda que uns vinte pisos foron xa reformados, e que de feito, ofrécense en varios portais a 400 euros de mensualidade, non sucede o mesmo cos seus, que teñen enormes deficiencias de habitabilidade. Olga Santos conta que o pasado verán, en pleno confinamento, deixaron durante semanas aos veciños da Patiña sen os servizos de limpeza das zonas comúns, e que quedaron sen varios ascensores, que son moi vellos e adoitan estragarse con frecuencia. Con todo o que iso supón de dificultades para as persoas maiores e para os veciños con mobilidade reducida que tiñan que saír a traballar ou a facer a compra. Non lles fixeron caso ata que varios dos políticos que estaban entón en precampaña das autonómicas galegas achegáronse ata A Patiña para forzar desde alí directos da Televisión de Galicia denunciando a situación. Agora volveron ao mesmo, pero xa non estamos en campaña e as institucións vólvenlles de novo as costas.
O alcalde de Cambre defendera ata o de agora a primeira tese. Así o expresou en varios plenos, e así figura na nota de prensa que Unión por Cambre enviou tras un deles en novembro do 2018, seis meses antes das eleccións municipais. «Óscar García Patiño explica que as vivendas da Patiña son de protección oficial ata o 2027», titula comunicado, que engade que «tal e como se pode ver na documentación remitida pola entidade bancaria [o Santander], o acordo entre a promotora e o IGVS foi asinado en 1997 e ten unha vixencia de trinta anos, polo que non termina ata 2027». «Esta información dá un xiro radical á problemática da Patiña, xa que queda demostrado que a propietaria do edificio ten a obriga de renovar o alugueiro aos inquilinos nas mesmas condicións», engade a nota.
Os curmáns de García Patiño, con todo, non están a se ater a esa obriga. E o Concello non só non está a facer nada para evitalo, senón que, ao contrario, segundo os veciños e a oposición, está a facilitarlles as cousas. A concelleira de EU critica, por exemplo, que os servizos sociais estean a demorar o informe que precisa unha das inquilinas para acollerse á prórroga de seis meses establecida polo Real Decreto aprobado polo Goberno que impide que se desafiuzar ou se lle suba o alugueiro durante a crise sanitaria ás familias desfavorecidas. «O informe é fundamental para que esa persoa pode acollerse a eses seis meses de prórroga, pero non se se por desidia ou por desinterese, ou por outras razóns, están a demoralo», denuncia Santos.
Pola súa banda, o portavoz de Podemos na localidade, Manuel Mena, coincide nas denuncias dos veciños recollidas por Santos e insta o alcalde a explicar que motivou o cambio de postura do Concello sobre A Patiña, xusto despois de que os seus curmáns se fixeran coa propiedade do inmoble. «García Patiño ten que deixar claro a quen defende: se ás familias que teñen dereito a que o Concello as protexa, ou aos intereses da súa propia». Mena engade ademais que o caso de Cambre é un exemplo perfecto da necesidade de regular o prezo dos alugueiros, como a súa formación defende no Goberno e no Congreso dos Deputados, para evitar que os fondos voitre fagan negocio coa demanda dun ben esencial á conta de quen dispón de poucos recursos económicos.
Público tentou sen éxito obter a versión do alcalde, pero Óscar García Patiño transmitiu a través do departamento de prensa municipal que non ten «nada que dicir respecto» da Patiña e do cambio de posición do Concello sobre o tema tras a adquisición do inmoble por parte dos seus curmáns, pero que apoia á veciñanza. Tampouco Javier e Antonio Pérez Patiño, propietarios do Grupo Malasa, quixeron ofrecer a súa. No número de teléfono de Nevolido que lles facilitaron aos veciños para contactar coa nova propiedade responde un traballador que asegura que o persoal da empresa «está de vacacións». Segundo o Rexistro Mercantil da Coruña, Nevolido só ten un empregado.
