Vigo.- A ninguén que lea isto lle soará o nome de Manuel Giráldez. É socio do Celta desde hai 53 anos. O pasado ano o presidente do Celta, Carlos Mouriño, concedeulle a insignia de ouro do club. No momento da entrega do galardón, Manuel espetoulle a Mouriño: «ti a min non me coñeces, pero eu a ti coñecinte o 17 de novembro de 1970».
Naquel ano, Manuel apuntouse para ir traballar na construción a Holanda. Farto de non ter expectativas na España franquista, Manuel Giráldez (O Porriño, 1947), subiu no carro da ondada da emigración galega a Europa nos anos setenta. Para emigrar, había que agardar antes nun hotel en Madrid, desde onde te distribuían. Alí lembra ter falado no hotel con Carlos Mouriño, «que marchaba para México a casar cunha de Avión», lembra Giráldez.
O que era afeccionado do Celta e o que sería presidente partían á emigración con diferentes perspectivas. Pero, no fondo, no corazón dos dous ía tatuada a cruz de Santiago do escudo do equipo.
Mouriño faría as Américas ben feitas e Manuel Giráldez sobreviviría como traballador da construción en Ámsterdam, entre 1970 e 1974. Amante do fútbol, puido vivir en primeira persoa a emerxencia dun club e dun xogador que revolucionarían o deporte do século XX: o Ajax de Johan Cruyff. «Poder estar alí en Ámsterdam e mesmo ver adestrar a Cruyff con aquel Ajax, era incrible». O Ajax cegouno, pero, desde lonxe, Manolo nunca deixou de cultivar a súa paixón celeste. Desde alí seguía os partidos, cando o fútbol só era cada domingo, sufrindo mentres escoitaba por onda curta o programa Radiogaceta de los Deportes, de Radio Nacional.
O Celta converteuse desde mediados do século XX nunha das grandes referencias da emigración galega polo mundo
O Celta converteuse desde mediados do século XX nunha das grandes referencias da emigración galega polo mundo. Un equipo con identidade e que provocaba un sentimento riquiño malia que, para os que o seguimos, estivo a maior parte do tempo máis preto de matarnos dun infarto ca de darnos a ledicia dun título.
Sen ser un grande, o Celta converteuse nun club que tiña transcendencia social e irradiaba un fondo sentimento galeguista. En 1971 decidiu apoiar a compra da Casa Museo de Rosalía de Castro, aportando unha peseta por cada espectador que asistise ao Celta- Real Madrid, chegando ás 35.000 pesetas. Ou cando os xogadores, portando unha bandeira de Galicia xigante sobre o céspede, en 1977, en plena Transición, reivindicaron o Estatuto de Autonomía para Galicia.
Aquela imaxe de «Celta riquiño» facía equilibrios coa imaxe que proxectaban os seus mandatarios durante décadas. Como di Manuel Giráldez, «co que levamos aguantado, eu non son afeccionado aos presidentes do Celta, eu só son afeccionado ao Celta». Gran parte do listado de presidentes do club formaron parte do catálogo de sospeitosos habituais. Hai nomes como Rodrigo Alonso Fariña, condenado á cadea polo caso do aceite Reace, un dos grandes macrofraudes da historia do franquismo, ou como o recoñecido contrabandista Celso Lorenzo, que mesmo tivo na súa directiva a outro histórico do contrabando como Vicente Otero, «Terito».
O crédito social do club foi dilapidado polos sucesivos xestores ao longo de décadas. Nos últimos anos, a directiva presidida por Carlos Mouriño foi coleccionando despropósito tras despropósito na súa relación cos socios, na xestión social do club ou no valor da lingua galega como marca de identidade. Todo, ademais, aliñado coa relación imposible que Mouriño mantén co alcalde de Vigo, Abel Caballero.
E todo aliñado coa relación imposible que Mouriño mantén co alcalde de Vigo, Abel Caballero. Cada partido que o Celta xoga na casa, os abonados da bancada de Tribuna presenzan de perto un ritual cargado de tensión. Mouriño está sentado na súa butaca no palco e debe erguerse ou botarse para atrás para que Caballero pase por diante cara ao seu asento no estadio, de propiedade municipal. Cos corpos a escasos centímetros, cadaquén ergue o pescozo coma os avestruces e vira a cara para o outro lado para evitar o saúdo. É a escenificación pública máis clara do patético enfrontamento entre o Concelllo e o Celta.
Uns do PSdG e outros arrimados ao PP sen disimulo, para conseguir que a Xunta cualificase os terreos da Cidade Deportiva Afouteza en Mos, como proxecto de Interese Autonómico, bautizado de xeito rimbombante como Galicia Sports 360. Con la entrada de Marián Mouriño como nueva Presidenta, parece que entre sus objetivos estará limar las diferencias con Abel Caballero.
Varias asociacións ecoloxistas, veciñais e políticas presentaron ata 4.000 alegacións contra este macroproxecto. Rexeitan a rectificación de solo rústico e o impacto que suporá a nivel ambiental e paisaxístico. Nesta zona de turbulencias, mesmo a presenza de Ana Pontón, a líder do BNG, á beira de Carlos Mouriño, na estrea oficial do himno do Centenario, foi afeada nas redes e nos órganos do partido polos seus militantes, alérxicos ás fotografías co presidente.
O Celta sempre foi unha arma afiada lista para aguilloar o eido político. En 1999, o entón vicepresidente da Xunta de Manuel Fraga, Xosé Cuíña, anunciou a fichaxe estrela para o PP de Horacio Gómez, daquela Presidente. Na foto de portada de Faro de Vigo paseaba con Cuíña pola Rúa de Príncipe. Poucas semanas despois, o xornal El País titulou «Horacio Gómez, candidato a concelleiro de Urbanismo, ten unha casa ilegal». Con semellante carta de presentación, o seu paso pola política acabaría sendo fugaz e intranscendente.
A Manuel Giráldez, que en máis de cinco décadas peregrinou como socio por Marcador, Gol ou Río Alto, o que pasa na Tribuna, a bancada cara dos ricos, quédalle lonxe. Pero desde a súa butaca de Río, a bancada que se ergueu para o Mundial de 1982, viviu moitas décadas da historia do Celta, moitos desgustos sobre todo, e unhas cantas alegrías. Entre finais dos 70 e primeiros dos 80 o Celta baixou dous anos seguidos de primeira a Segunda B e volveu subir dous anos seguidos desde esta categoría a primeira. «Equipo ascensor» chamábano. Catro anos non aptos para os que padecesen problemas coronarios.
Naqueles anos setenta pasaban cousas moi raras. Por exemplo, en 1977 no Celta deuse un caso curioso. O seu porteiro, o arxentino Carlos Alberto Fenoy, foi o pichichi do equipo. Marcou cinco goles nesa tempada, todos de penalti. Cada vez que había un penalti, aló ía Fenoy decidido a executalo, algo insólito no fútbol español.
Os descensos foron un funeral, pero Balaídos, afeito, soubo levar o loito con dignidade. Na daquela chamada Segunda B, gran parte da bancada converteuse nun deserto de cemento. Moitos, como Manolo Giráldez, acudían ao estadio como un exercicio no que a fe estaba por enriba da convicción. Naquelas tardes incómodas de fútbol aburrido e céspede lamacento nunca faltaba O Cordobés. Aquel homiño, un seareiro ancián, arrastraba cada domingo os seus pés cansos pola bancada de Preferencia, axitando a súa bandeira celeste xigante.
Os nenos ían cos seus pais á Madroa para tratar de facer unha foto co seu ídolo, Alexander Mostovoi. Hai un neno que garda como ouro en pano aquela foto con Mostovoi. Hoxe é C. Tangana.
O Cordobés debera ser elevado a imaxe icónica na mercadotecnia do club. Como Tocho, outra lenda popular, que co seu transistor pegado á orella, cantaba nos arredores de Balaídos e polas rúas da cidade, os resultados da Liga de fútbol e do que se prestase: «Gol en la Condomina-dos abajo Estudiantes en el Magariños-gana el Octavio de uno en el descanso». Cando o Celta xogaba fóra, Tocho ofrecía información puntual con máis asiduidade, case ao minuto.
Tocho, que aínda deambula pola cidade, foi o primeiro social media non oficial do equipo. Tamén deberían facer camisolas coa súa cara para vender na tenda do Celta, ou igual que alguén o homenaxease no Día da Radio, co seu pequeno transistor que semellaba un apéndice da súa orella. Hai uns meses, nalgún recuncho de Vigo, alguén tivo a boa idea de pintar a Tocho nun mural, elevándoo a icona gráfica.
Na celebración daqueles ascensos consecutivos o celtismo chegaba ao cumio máximo de exaltación. O Celta convidaba a todas os clubs de seareiros a desfilar antes de que comezase o partido. O carril amplo que deixaba a pista de atletismo que rodeaba o céspede convertíase nunha avenida onde desfilaban vagas de celtistas chegadas desde lugares que daquela, a principios dos 80, evocaban viaxes eternas en estradas complicadas, sobre todo procedentes da provincia de Lugo. Desfilaban celtistas de Chantada, de Vilalba, de Ribadeo, de Monforte. Diante de todo, adoitaban poñer unha, o club de seareiros Celtista de Viveiro.
Eles traían a un tipo fascinante que abría a comitiva, causando asombro en nenos e maiores: Hermelino Ben Chao, un malabarista do balón coñecido como o «Maradona de Viveiro». Hermelino tiña un físico groso e un pelo negro crecho que o asemellaba a Diego Maradona. Daba toques e máis toques co balón sen tocar o chan, dando voltas ao estadio. Un espectáculo asombroso. Naquela época ata deixaría marcado un récord Guinness, despois de máis dunha ducia de horas dándolle toques ao balón e máis de 73.000 toques consecutivos co pe. «Púidenlle ter dado máis, pero o notario aburríase e quixo acabar», declarou despois o Maradona de Viveiro, que pasou de celebrar ascensos en Balaídos a unha peregrinación de estudio de gravación en estudio de gravación na televisión.
Despois do Mundial, Balaídos converteuse en algo máis que nun templo do fútbol. A imaxe do Celta proxéctase ao mundo cando en 1990, a estrela do pop Madonna, actúa en Balaídos e pon a camisola celeste nunha imaxe histórica. O promotor de concertos Bibiano Morón, artífice de levar á estrela do pop a Vigo, foi quen conseguiu a camisola. Ademais de lograr outro fito, que un grupo local da Movida, como era Siniestro Total, lle fixeran de abreconcertos a Madonna. «Na proba de son de Siniestro había un tipo moi cabreado. Era o irmán de Madonna, que era o seu manager e dicía que aquel grupo era horrible e non tocaría antes da súa irmá. Díxenlle que se non tocaban eles, non tocaba ninguén», lembrou Bibiano no documental Periféricos.
Madonna foi o preámbulo do gran Celta europeo que ía chegar na década dos 90, e que culminaría coa participación na Champions League a comezos do 2000.
Manolo Giráldez gañaba o salario, como centos de socios do Celta, na factoría de Citröen, á beira xusto do estadio de Balaídos. Nas noites de fútbol europeo os traballadores que tiñan que facer a quenda de noite coincidindo cos partidos levaban os auriculares postos. Cada gol era celebrado broucando coa ferramenta na cadea de montaxe e aquel alento de aceiro podía escoitarse por detrás da bancada de Río, a máis próxima á factoría de Citröen.
Aquel Celta de mediados dos noventa en diante, tivo un título nas súas mans, coa final de Copa de 2001. A terceira final á que chegaba o Celta, e a terceira final que perdeu. Eran os anos dun ídolo indiscutible do celtismo: Alexander Mostovoi. Malia a derrota da final da Sevilla, alguén pensou que a adoración ao ídolo debería ser perpetua. Un grupo de individuos fixo unha colleita para facerlle unha estatua. Mostovoi ata apareceu na prensa local tomando as medidas no obradoiro do escultor Maxín Picallo, pero a idea esvaeuse ao mesmo tempo que se ía esvaendo o soño europeo.
Din que aquel era o mellor Celta da historia. O Celta que facía cantar ao público A Rianxeira e máis «fútbol de salón». Naquela época, os nenos ían cos seus pais á Madroa, o lugar de adestramento, para tratar de facer unha foto co seu ídolo, Alexander Mostovoi. Hai un neno que garda como ouro en pano aquela foto con Mostovoi. Chámase Antón Álvarez Alfaro, os próximos chámanlle Pucho e nos escenarios é C. Tangana.
Un día, o Celta buscaba un proposta para facer o himno do Centenario, e Pucho ofreceuse nas redes: «Podo probar?». O Celta dubidou pero, ao fin, deu luz verde e moitos cuspiron nas redes contra esta idea. Consideraban que o club entregaba un símbolo sagrado, o seu himno, a un arribista. Pero Pucho non é ningún aproveitado. É un celtista dos de verdade, dos que ten a ilusión tatuada de cicatrices, dos que coñece a traxectoria ata dos futbolistas do Celta Fortuna. O creador Pucho ou o artista C. Tangana é un tipo intelixente, de curiosidade insaciable e sempre moi respectuoso cos que antes camiñaron polo chan por onde el agora transita. «Oliveira dos cen anos» é un grande tema, pero para saber de verdade o que é, hai que escoitala en Balaídos, na bancada de Marcador, a ser posible.
Un himno de verdade, que tanto serve para celebrar o éxtase na vitoria como para lamber as feridas amargas na derrota. Para un celtista, cantar «un escudo no meu peito», é ter na cabeza todo o tempo a imaxe de Iago Aspas bicando o escudo despois de cada gol.
A Oliveira chega para quedar, como antes quedou a «Foliada do Celta», a canción de A Roda que comezou tomando os casettes dos coches e rematou durante décadas soando nos altofalantes de Balaídos. Pero antes houbo outro himno oficioso do que poucos teñen constancia, como foi Trueno Azul» de Siniestro Total. Non está rexistrado como gravación, pero si en directo como versión do Thunderstruck»¡ de AC/DC. A letra igual hoxe non pasaría o filtro do Comité Antiviolencia: «No habrá piedad, no habrá perdón, no pasarán sin una lesión». Unha brincadeira considerable, sobre todo coñecendo o que Julián Hernández aborrece o fútbol.
O día da estrea do himno, C. Tangana preferiu estar coas Tropas de Breogán en Marcador Baixo, que no palco á beira do Presidente Carlos Mouriño. É case unha metáfora do afastados que están a afección e a dirección do club, que transmite unha imaxe de improvisación constante nos actos de celebración do Centenario.
O mesmo día no que o Celta cumpría cen anos, a afección convocou unha celebración espontánea á beira de Balaídos. A improvisación do Centenario aínda foi máis vergoñenta no chamado partido das lendas, onde nomes que representan a historia do equipo, como Javier Maté ou Xurxo Otero só foron avisados tarde, mal e arrastro, o día antes de celebrarse o partido.
Unha chamada da nova presidenta in pectore, Marián Mouriño, desbloqueou unha situación que os seareiros converteran nun clamor popular na rede. Non nos cansamos de levar a bandeira celeste do Cordobés e de pasala de xeración en xeración. De avós a netos, de Lavadores ata o Bao, do Morrazo ata o Baixo Miño ou ao Condado. De autobuses cargados que cada partido chegan a Balaídos deixando á xente á beira de Marcador. Todos viaxamos no autobús do que baixa Manolo Giráldez, de 76 anos, co club de seareiros Os Zoqueiros do Porriño.
Primeiro levou aos fillos, agora tamén leva aos netos e non quere deixar de soñar. Soñar con que os que o relevaron na factoría de Citröen, os compañeiros do metal, volvan bater eufóricos coa ferramenta contra a chapa para que a celebración dos goles nas noites europeas ecoe en toda a factoría. Que o alento do aceiro volva escoitarse no estadio desde a bancada de Río.
«Sigo xogando ao Euromillón porque se un día me toca, merco o Celta para deixarllo aos meus netos», di con retranca Manolo Giráldez, esperando un día lamber a gloria. Mentres tanto, o celtismo resiste impasible, sempre ao borde da cirurxía coronaria de bypass.
