Este artigo tamén está dispoñible en: Castelán

Son pouco de entrar en igrexas. En Santiago vivo a carón dunha capela que tardei anos en coñecer… e foi para coarme nunha voda que me espertou a curiosidade: sete convidados, os noivos, os padriños e o crego. Para non facer o número trece e que algún supersticioso me acusase de agoiro, marchei axiña e axexei desde a fiestra da miña casa a saída dos acabados de casar -non precisamente uns mozos, as caras delataban a súa idade-, acompañados de catro monxas e tres nenos. Parecéronme unha versión século XXI de Sorrisos e bágoas (1965): outra relixiosa que colgaba os hábitos por amor.

Nunha cidade, como Santiago, que vive dun turismo tan relacionado co seu patrimonio eclesiástico, ves monxas por todos os recunchos. Os seus velos, tocas e escapularios sempre me chamaron a atención: por que unha muller querería recluírse nese tipo de vida, nese cárcere de teas, e renunciar á moda de Amancio Ortega?

A actriz galega Olalla Oliveros fixo esa viaxe na realidade. Era unha cara coñecida en publicidade, conseguía papeis en series televisivas de éxito, cando, nunha visita ao santuario de Fátima, sentiu «a chamada do Señor» e cancelou todos os seus contratos. Pasou da exposición cotiá á clausura dun convento. Agora chámase Olalla del Sí de María e coida anciáns: acadou, sen dúbida, o seu papel máis estable e satisfactorio.

As producións audiovisuais non escapan do peso da relixión. Monxas de ordes reais ou imaxinadas; relatoras de vidas ou, por contraste co esperado, impostoras, irreverentes e terroríficas: de todo hai nas pantallas do Señor. Luis Buñuel filmou Viridiana (1961), unha historia arredor dunha noviza desconcertante para a España ultracatólica de primeiros dos 60. Premiada no Festival de Cannes, bateu coa censura franquista, acusada de impía e blasfema, e ata o regreso da democracia non gozamos deste guión impecable interpretado con solidez por Silvia Pinal e Fernando Rey.

Daquela viamos Sor Citroën (1967), indefendible por moita graza que nos faga Gracita Morales, sor Tomasa ao volante. A mediación que fai no maltrato de Rosalía polo seu home, pura violencia machista, é simplemente vergoñenta. Así estaba a situación hai 52 anos e así o delatan secuencias tan bochornosas coma esta:

Con Entre tinieblas (1983), Pedro Almodóvar funda a congregación das Redentoras Humilladas, un convento con monxas drogadictas, lesbianas, masoquistas… Conquistou ao público máis progre, pero Carmen Maura, Marisa Paredes, Chus Lampreave e Julieta Serrano, en papeis ben arriscados como os de sor Perdida, sor Estiércol, sor Rata de Callejón e a Abadesa, alporizaron aos sectores máis beatos do país. Almodóvar bota man da imaxinería católica para encaixar personaxes considerados impropios desa escenografía santona. Pasados trinta anos, afortunadamente xa non hai quen se escandalice coa sátira do director manchego.

Proposta tamén divertida é La llamada (2017), curiosa comedia musical na que unhas vitalistas monxas de Segovia son quen de contaxiar de fe o amor. Javier Calvo e Javier Ambrossi, os Javis, adaptaron ao cine o soado éxito teatral, coas mesmas actrices que encheron de enerxía e diálogos frescos o escenario. Acertaron e hoxe seguen a triunfar con outra serie, Paquita Salas.

En 2009 vimos a unha devota María Bouzas como abadesa no mosteiro de Carboeiro, en Silleda. O suspense Reliquias (2009), guionizado por Puri Seixido e ambientado na Galicia do século XIII, lévanos por unha trama de investigación ben armada e interpretada con solidez.

Isabel Coixet contou en Elisa y Marcela (2019) a historia do primeiro matrimonio entre mulleres documentado en España, oficiado ademais nunha igrexa, a coruñesa de San Xurxo, burlando leis humanas e divinas, disfrazada de home unha delas. As mozas coñecéranse cando se formaban como mestras nunha institución tutelada por monxas, como as interpretadas no filme por unha correcta Mariana Carballal, profesora de letras, e Luisa Merelas, sor Clara, convincente na súa cegueira, que non lle impide decatarse dese amor lesbio. Botei en falta na película unha viaxe máis profunda ás vidas e os sentimentos de Elisa e de Marcela: a mirada da directora catalá é superficial, non afonda no drama de dúas mulleres extraordinariamente valentes da Galicia rural de 1900.

É hora de pechar o convento. As relixiosas a xornada completa non ispen os hábitos; alguén terá que contemplar como se nos vai a vida coas présas e dar fe. E preparar os doces.

Amén.

Este artigo tamén está dispoñible en: Castelán