O 8M é, cada ano, momento de botar contas. Durante estes días do mes de marzo os medios de comunicación fan reconto da evolución dos datos da desigualdade que permanecen malia os discursos e as manifestacións. Da fenda salarial que non se acurta, das violencias de xénero, máis visible pero que non retroceden. Do teito de cristal que poucas rachan, converténdose aínda en excepcionais. Da dobre xornada e o reparto do traballo de coidados que segue a ser carga case exclusiva das mulleres.
Un logro simbólico do feminismo, é que nos últimos anos resulta incontestable a adhesión popular ao discurso da igualdade entre varóns e mulleres. As masivas mobilizacións este día, así como as producidas tanto nas redes sociais como na rúa, como resposta a sentenzas inxustas ou tentativas de retroceder nos dereitos, son signo dese logro. Coa relevancia engadida do seu carácter interxeracional. Esta conversión en mainstream, sitúa no anacronismo máis salvaxe e perigoso o argumentario da dereita extrema que, como noutros aspectos políticos e sociais, pretende devolvernos ás cavernas do pasado, e que gaña adeptos e votos.
Está a dar froitos o importante esforzo da Academia feminista en investigar e divulgar a historia de mulleres notables, que foi agochada nos seus tempos, e que hoxe poden servir de exemplo de que, incluso nos tempos máis escuros, houbo mulleres coa forza e a capacidade de superar os límites. A primeira universitaria, a primeira aviadora, a primeira médica… ademais de reparar unha inxustiza, proporcionan modelos «de conversión», imaxes icónicas necesarias para o cambio dos estereotipos de xénero que sosteñen e racionalizan as desigualdades.
Innegable o cambio na cultura dos últimos tempos. No audiovisual, que mostra máis historias protagonizadas por mulleres de toda idade e condición e, aínda que seguen a ser poucas, máis mulleres dirixindo, e en todas as categorías técnicas. O mesmo proceso sucede na literatura e no deporte, na música, no teatro, na pintura… mulleres ocupando os espazos de creación e produción, modelos «de contabilidade» que suman para derramar, na práctica, eses estereotipos.
O 8 de Marzo, é bo momento tamén para facer a lista de propósitos do ano novo. Cando temos máis éxito é cando acadamos a unidade de acción dende a diversidade do movemento. Cando superamos os enfrontamentos internos, somos quen de tombar un ministro ou reabrir un paridoiro. É cando temos obxectivos concretos que podemos expresar en forma de cambios lexislativos, ou medidas de goberno, cando manifestamos a forza real do feminismo.
Conxugar o espírito crítico (e autocrítico) do que hai, coa capacidade propositiva é a chave para avanzar. Ser capaces de ver o que non funciona aínda que foi proposto coa mellor intención, e mudalo. Ser capaces de facer propostas con rigor e non mergullarnos no populismo que nos rodea. Ser capaces de aproveitar as oportunidades das institucións sen ser secuestradas pola acción institucional.
