A Coruña.- Galicia é a comunidade española con menos porcentaxe do seu territorio incluído nos catálogos de zonas naturais protexidas da Unión Europea. E esa circunstancia, que xa lle valeu a España a apertura dun expediente de infracción da Comisión Europea, ampara e fomenta a instalación de proxectos industriais agresivos co medio ambiente. Sucede con varias minas, con macroparques eolicos e con plántaa celulosa que a multinacional papeleira portuguesa Altri quere levantar en Lugo.

De feito, os terreos onde a compañía pretende instalar unha fábrica pasteira en Palas de Rei, na comarca da Ulloa, forman parte dun espazo natural que a Xunta prometeu catalogar como protexida no ano 2012, cando Alberto Núñez Feijóo estaba á fronte do Goberno autonómico. Nunca o fixo, e iso permite agora ao Executivo de Alfonso Rueda dispoñer de vía libre para aprobar a licenza ambiental da factoría.

Mediante a directiva Hábitats, os estados membros obrigábanse así a catalogalas e a adoptar medidas efectivas para protexelas nun prazo non superior a seis anos desde a trasposición da norma á súa lexislación interna. España fíxoo en 2007, e os gobernos autonómicos, con competencias na materia, asumiron a tarefa.

Dezasete anos despois, o Estado español conta con máis dun 25% da súa superficie incluída na listaxe de espazos de Rede Natura. Algunhas comunidades, como Andalucía, Estremadura, Madrid e Canarias, exceden o 30%, e todas superan o 20%. Todas salvo Galicia. Alí, a Rede Natura non chega nin ao 12%.

Máis dunha década de advertencias

«Levamos máis dunha década advertíndoo: a Xunta négase a protexer o territorio porque o entende exclusivamente como un input industrial», sostén Manoel Santos, coordinador de mobilización de Greenpeace en Galicia. «Non é só que haxa un déficit enorme con respecto ao resto do Estado, é que a diferenza é abismal. E constitúe unha verdadeira ameaza para o futuro ambiental do país», engade.

Altri pretende ocupar coa súa planta 366 hectáreas de superficie xusto á beira da ZEC da Serra do Careón, na que se contan varias especies animais protexidas como o agilucho cenizo (circus pygargus), o aguilucho pálido (circus cyaneus), a ra de San Antón (hyla molleri) e a ra patilarga (ra iberica). Tamén outras tres especies vexetais que só crecen alí e que ademais están declaradas en perigo de extinción: a armeria merinoi ou herba de namorar de Merino; a leucanthemum gallaecicum ou magarza de Barazón, e a santolina melidensis.

A fábrica de Altri estará no límite exacto dos hábitats protexidos desas especies, porque estará a cero metros da zona xa protexida. «Non queremos que unha celulosa acabe con todo iso», dixo o mes pasado no Parlamento Europeo Zeltia Laya, portavoz da plataforma A Ulloa Viva, durante a visita que fixeron a Bruxelas alcaldesas da zona e representantes de varias organizacións contrarias ao proxecto, convidadas polo BNG, para advertir á Comisión de que non debe financialo.

A dirección da compañía lusa, con apoio expreso da Xunta de Rueda e soporte tácito do Goberno de Pedro Sánchez, quere obter ata 250 millóns de euros dos fondos europeos a través dos programas de descarbonización. Iso, a pesar de que os seus responsables admitiron que a fábrica emitirá polo menos 60.000 toneladas anuais de CO2 á atmosfera, o equivalente á contaminación que producen 21.500 coches de gasolina.

En 2012, e polas presións da UE, a Xunta prometeu ampliar a ZEC de Ou Careón incluíndo os terreos que agora quere ocupar Altri. Pero a medida nunca se adoptou, e tres anos despois, a Comisión Europea abriu expediente a España pola escasa porcentaxe de chan protexido por Rede Natura en varias comunidades autónomas.

Falta de instrumentos eficaces de xestión

No caso de Galicia, Bruxelas engadiu ademais que o plan director que lle presentaba a Xunta nin sequera contiña instrumentos de xestión eficaces para garantir o coidado das áreas que xa foran catalogadas.

Así o aseguraba o comisario de Medio Ambiente, Virginijus Sinkevicius, en resposta a unha pregunta do eurodeputado socialista Nicolás Casares: «O procedemento de infracción contra España vén motivado pola falta de fixación de obxectivos de conservación suficientemente detallados para cada lugar e de medidas de conservación cuantificadas para zonas especiais de conservación en varias rexións, incluída Galicia».

«A Xunta négase a protexer o territorio porque o entende exclusivamente como un input industrial»

Quen se opón ao proxecto da celulosa denunciaron que no estudo de impacto ambiental que Altri presentou á Administración galega, e que recibiu xa máis de 23.000 alegacións durante o seu período de exposición pública, non figura referencia algunha a que se instalará nunha área que debería ser protexida hai anos.

O que si figura nese informe son os efectos que terá a fábrica sobre o medio ambiente: ademais de CO2, emitirá á atmosfera cinzas, partículas, xofre, monóxido de carbono e óxidos de nitróxeno, entre outros gases tóxicos; consumirá cada día 16 millóns de litros de auga do río Ulla, ao que devolverá outros 30 millóns de litros de auga contaminada; e devorará cada ano 1,2 millóns de toneladas de madeira de eucalipto.

O pasado 25 de marzo, o exdiputado socialista Pablo Arangüena denunciou na súa conta de X que das 59 ZEC de Galicia, a única da que non existe información completa na web da Dirección Xeral de Patrimonio Natural da Xunta dedicada a Rede Natura é, precisamente, da da Serra do Careón. «Casualidade?», preguntábase.