A Coruña- Os movementos sociais que se opoñen á fábrica de celulosa de Altri en Palas de Rei (Lugo) lograron tombar boa parte dos argumentos cos que a empresa e a Xunta de Galicia quixeron laminar a contestación á factoría.

O proxecto, apoiado pola Xunta e apadriñado pola consultora propiedade do exministro socialista José Blanco, natural de Palas, está pendente de que o Goberno de Alfonso Rueda tramite a solicitude de autorización ambiental, cuxo estudo de impacto ambiental recibiu máis de 23.000 alegacións.Mentres a Xunta decide, a oposición a Altri empeza a gañar a batalla do relato.

Non é unha fábrica téxtil ecolóxica

Altri dedícase á fabricación de papel e pasta de celulosa. Cando presentou o seu proxecto en Galicia hai dous anos, vendeuno co aval da Xunta como unha factoría sostible de fibras téxtiles vexetais, e mesmo logrou que o Parlamento de Galicia apoiase por unanimidade unha declaración no seu favor a proposta do PP, que de inmediato facilitou a declaración de proxecto estratéxico para acelerar a concesión de permisos.

Foi un engano. Non será unha factoría de tecidos naturais, senón unha fábrica convencional de celulosa, unha das industrias máis contaminantes e depredadoras de recursos do planeta. O que pretende producir non son teas ecolóxicas, senón pasta de celulosa e lyocell, unha fibra semisintética obtida do acetato de celulosa.

Recólleo así a documentación que presentou á Xunta, publicada o pasado 4 de marzo no Diario Oficial de Galicia (DOG), onde pide permiso para a «instalación dunha fábrica de fibra téxtil a base de celulosa, cunha capacidade final de produción de 400.000 toneladas/ano de celulosa e 200.000 toneladas /ano de lyocell».

«Greenwashing» fallido

Altri, que ten outras tres fábricas en Portugal e que foi expedientada polo Goberno dese país por varios episodios contaminantes, tentou durante meses asociar o proxecto de Palas á idea da economía sostible, verde e amable co medio. Foi un proceso de greenwashing de libro, pero errado.

Non será unha factoría de tecidos naturais, senón unha fábrica convencional de celulosa, unha das industrias máis contaminantes e depredadoras de recursos do planeta.

O seu conselleiro delegado, José Soares de Pina, asegura que as versións contrarias que dan as plataformas opositoras e os medios de comunicación son esaxeradas e mesmo falsas, pero en realidade están baseadas na información que a propia empresa proporcionou á Xunta e que figuran no estudo de impacto publicado no DOG.

Entre as instalacións que levantará figuran tres plantas de produción química e un almacén para a manipulación e preparación de compostos como hidróxido de sodio, peróxido de hidróxeno, acedo sulfúrico, sulfato de sodio e carbonato de sodio.

Tamén contará con tres caldeiras para a queima de madeira, dous turboxeneradores eléctricos, un forno de cal e unha planta de regasificación de gas licuado. A través dunha cheminea de 75 metros, as caldeiras e o forno expulsarán á atmosfera 60 millóns de toneladas anuais de CO2 e outras cantidades indeterminadas de xofre, óxido de nitróxeno, monóxido de carbono, partículas e cinzas.

Ademais, Altri instalarase no límite dun espazo de Rede Natura xunto ao río Ulla, do que prevé extraer 46 millóns de litros diarios de auga, o equivalente ao que consome unha poboación de máis de 300.000 persoas. Desa cantidade, devolverá 30 millóns de litros, a unha temperatura de 27 graos tras sometela antes a un proceso de depuración. Non a devolverá limpa senón «cumprindo todos os parámetros esixidos no Plan Hidrolóxico Galicia Costa».

O que non ten en conta é que o lugar ao que devolverá a auga é o encoro de Portodemouros, que padece unha severa contaminación por nitratos e episodios graves de proliferación de cianobacterias. Unha das alegacións ao informe de Altri é que non estudou o efecto que terá a vertedura de residuos químicos, aínda que sexa dentro dos límites legais, sobre a contaminación orgánica que xa sofre o encoro.

Ninguén fala de Greenfiber

Os evidentes perigos ambientais da fábrica fixeron inútiles os esforzos de Altri para etiquetarla como verde e disociarla da súa imaxe de marca como industria contaminante. Eses esforzos pasaron por aliarse en Galicia con Greenalia, unha das grandes propietarias locais de parques eólicos á que comprou a súa filial Greenfiber («fibra verde») como paraugas da empres promotora da factoría.

informe de impacto anuncia que Altri construirá en Palas tres caldeiras para a queima de madeira, dous turboxeneradores eléctricos, un forno de cal e unha planta de regasificación de gas licuado

A resposta social ten gañado xa esa guerra e ninguén fala da planta ecolóxica de Greenfiber, senón da fábrica de celulosa de Altri.

É unha industria de enclave

Altri tampouco logrou instalar a idea de que a fábrica é un proxecto galego baseado na economía circular, que extraerá materia prima de Galicia -auga e madeira- para producir fibras téxtiles en Galicia, como defendeu Soares de Pina o pasado 3 de xuño en Santiago, onde convocou á prensa unha semana despois da multitudinaria manifestación de Palas.

Os seus propios documentos contradin ese tese: quere instalar unha  «industria de enclave», como se coñece a aquelas que fan negocio cos recursos dun territorio para levar os beneficios a outro.

Más eucaliptos

Segundo asegura na súa solicitude de licenza ambiental, Altri consumirá cada ano 1,2 toneladas de eucaliptos, a especie invasora que devorou os montes galegos desde que o frade Rosendo Salvado sementase en 1875 xunto á catedral de Tui as primeiras sementes desa árbore.

A empresa asegura que non promoverá a plantación de máis eucaliptos e que só aproveitará o «excedente» que xa hai. Pero ese tamén é un argumento falsario, porque admite que unha das principais razóns para instalarse en Galicia é a abundancia desa especie, que xa ocupa máis dun terzo da masa forestal do país. Son máis de 450.000 hectáreas de eucaliptales, cando o plan forestal de Galicia aprobado a principios dos anos 90 prevía chegar a 2030 cun máximo de 245.000.

Inditex queda fóra

Altri tampouco logrou aval nin compromiso algún de Inditex para adquirir o lyocell que producirá. A firma de Amancio e Marta Ortega mantívose completamente á marxe do proxecto, consciente quizá do risco que corría a súa imaxe de marca se lla asociaba a un proxecto industrial tan contaminante, por moito que a multinacional portuguesa quixese facer pasar as súas fábricas como produtoras de tecidos ecolóxicos para a moda do futuro.

Non contar con ese aval tamén impide á compañía portuguesa poder afianzar a idea de que a súa fábrica enmárcase nun proxecto de economía circular propio de Galicia.

Un movemento de país que desborda o ámbito local

A contestación social á fábrica non se reduciu ao ámbito local senón que, ao contrario, desbordouno. Demóstrao a manifestación de Pas, que reuniu a máis de 20.000 persoas nunha localidade que non pasa dos 3.500 habitantes. Tamén a protesta mariñeira do mércores en Arousa, onde o sector pesqueiro e marisqueiro teme que os residuos da planta acaben na ría na que desemboca o Ulla.

Hai convocadas novas protestas este domingo en Pontevedra e o día 30, en Santiago. Altri non se enfronta a uns cuantos opositores no ámbito municipal, senón a un movemento de país, maioritariamente encabezado por mulleres que están dotántolo dun eficaz substrato feminista.

Blanco non logrou posicionar a favor ao PSOE

A pesar de contar coa asesoría da consultora de José Blanco, especializada en lobby sobre as administracións públicas, Altri non conseguiu o apoio pleno do PSOE, fundamental para que, mentres o Goberno estea en mans dese partido, poida achandar a súa aterraxe e, sobre todo, tramitar co seu aval o financiamento europeo que pretende.

Sen o aval de Inditex, Altro ten difícil afianzar a idea de que a súa fábrica se enmarca nun proxecto de economía circular propio de Galicia.

O Executivo de Sánchez mantense de momento nun discreto segundo plano, mentres o líder dos socialistas galegos, o lucense José Ramón Gómez Besteiro, limítase a dicir que o proxecto non lle gusta sen desvelar se o apoiaría ou non no caso de que o Goberno si o faga.

A Comisión Europea non garante o financiamento

Altri asegura que investirá en Pas máis de 800 millóns de euros, dos que espera obter un 25% de axudas públicas a través dos fondos europeos. A Comisión Europea, responsable final desas axudas, non se pronunciou oficialmente sobre o asunto, pero os funcionarios do departamento que se encargan da repartición desas subvencións si trasladaron as súas dúbidas sobre a posibilidade de que a empresa obteña ese financiamento nos termos e prazos nos que está exposto o proxecto.

A firma portuguesa ha pedido acollerse ás axudas a través dos programas estratéxicos de descarbonización, para os que debe cumprir estritas condicións de protección ambiental. E a súa será unha fábrica que consumirá auga limpa e árbores para devolver á natureza auga contaminada e polución.