O Concello da terceira cidade máis poboada de Galicia, e almacén de votos do Partido Popular, está dirixido por un alcalde independente que goberna co apoio de só dous concelleiros, e que acaba de perder unha moción de confianza que el mesmo presentou adrede e coa intención de perdela. O rexedor chegou ao Goberno local convertido no azoute do PP, pero é o PP o que o fixo alcalde e o que se uniu ao seu Goberno. Logo deixouno na estacada, pero agora vai mantelo no posto dous anos máis.

Señores e señoras, isto é Ourense, a terra onde Gonzalo Pérez Jácome, alcalde (Democracia Ourensana), e Manuel Baltar, presidente da Deputación (PP), gobernan en minoría sobre un labiríntico reino de intereses cruzados e influencias políticas manexados na distancia –hora e media escasa en coche por autovía de pago desde Santiago– por Alberto Núñez Feijóo.

Nas municipais do ano 2019, Jácome asaltou o poder cunha pequena formación que, a lombos dunha puxante televisión privada local, fíxose forte nas críticas ás corruptelas do PP na Deputación. Obtivo sete dos vintesete concelleiros do Concello (nove para o PSOE, sete para o PP, dous para o BNG e dous para Ciudadanos) e dous deputados provinciais. Os xustos para darlle o Goberno do ente provincial a Manuel Baltar –fillo e herdeiro político do expresidente provincial José Luis Baltar–, que se quedou ao límite da maioría absoluta con 12 escanos. A cambio, o PP votou a súa investidura, entregoulle o bastón de mando municipal e prestouse a gobernar con el.

Pasados os meses, catro concelleiros de Jácome fuxiron ao grupo dos non adscritos –tres deles o mesmo día en que o facía un dos dous edís de Ciudadanos– denunciando que o alcalde lles esixía que doasen ata o 60% dos seus salarios ao partido e a súa televisión. Xa houbera problemas derivados do carácter do polémico rexedor, pero todo se complicou aínda máis cando este levou a pleno unha modificación de crédito de 62 millóns de euros. Máis do 60% do orzamento anual municipal, que este ano foi de pouco máis de 103 millóns. O pleno tomboulle a proposta, e Jácome moveu a ficha que tiña preparada: convocou unha moción de confianza que só tivo 3 votos ao seu favor, pero que foi todo un éxito. Con ela abriuse un prazo dun mes para que o pleno convocase unha improbable moción de censura –fan falta dez sinaturas–, transcorrido o cal o alcalde poderá aprobar tranquilamente as novas contas.

«Recoñezo que foi unha xogada mestra», di o alcalde, para explicar a súa opinión sobre a postura de PP e PSOE na moción de confianza. «O PP abstívose porque aínda non quería facer oficial o que vai facer, e porque actúa en clave de partido, e non en clave de cidade. E ao PSOE o que lle interesa é que non se faga nada, para dar a impresión de que o Concello está parado». Á contra, a oposición critica a Jácome por mobilizar agora 62 millóns de euros de remanentes non gastados de exercicios anteriores, o que delataría a súa falta de proxecto e iniciativas para a cidade. Aínda que el nega a maior: «Este é un Concello modesto que ten remanentes grazas ao diñeiro que non se gastou no últimos dez anos. Non co meu Goberno, senón cos anteriores. E que un Concello teña remanentes é síntoma de fracaso político, porque quere dicir que se cobraron impostos e non se fixo nada con eles».

Jácome está convencido de que o PP aceptará a oferta que lle fixo por carta para que volva integrar os seus concelleiros no equipo de Goberno, e asegurou que o está negociando directamente con Santiago. E afirma que iso non ten nada que ver con manter ou non a Baltar na Deputación, porque o líder provincial do PP gañou xa o apoio da deputada de Ciudadanos e blindouse contra unha moción de censura. Fontes da contorna do PP e do PSOE corroboran o previsible éxito do acordo con DO, aínda que alertan de que o grupo municipal dos populares está dividido. Os concelleiros próximos a Baltar estarían encantados coa operación, pero non así os máis próximos ao exalcalde Jesús Vázquez.

PP e PSOE tiveron no seu día a oportunidade de apartar a Jácome da Alcaldía, cando os populares abandonaron en setembro pasado o Goberno local alegando os mesmos motivos que os concelleiros díscolos de DO. Unha moción de censura co candidato máis votado, Rafael Rodríguez Villarino, do PSOE, teríao resolto. Pero o PP tensou as súas esixencias ata un límite que fai dubidar de que realmente quixese un acordo. Porque primeiro reclamou a Villarino que non fose o candidato, e, cando este dixo que si, esixiulle que abandonase definitivamente a política.

«A portavoz do PP chegou a dicirme nun pleno que eu non gañara as eleccións, que só fora o candidato máis votado», conta Rodríguez Villarino, quen asegura que ao Partido Popular «interésalle manter a Jácome para non arriscar a Deputación, que é o único vestixio de poder local que lle queda». Algo de razón leva. O PP non Goberna en ningún concello das grandes cidades, e as outras tres deputacións provinciais están en mans do PSOE e do BNG, algo que incomoda enormemente na contorna de Feijóo, afeito como está a arrasar alá por onde haxa unha urna.

«O PP quere que Jácome siga porque contan con absorber dentro de dous anos o voto de Ciudadanos para estar de novo en disposición de regresar á Alcaldía, e para que Baltar volva ter maioría absoluta na Deputación», insiste o portavoz socialista, quen explica ademais que os supostos investimentos que o actual alcalde promete cos 62 millóns de euros esconden en realidade «unha gran mentira». «Dos 62 millóns, descontando a débeda pendente, quedarían algo menos de corenta. Deles, catorce están destinados a comprar autobuses, cando o transporte municipal o leva unha concesionaria. E outros catorce están previstos para a instalación de escaleiras mecánicas, sen que haxa aínda estudos de impacto, nin informes de seguridade. Tendo en conta que se trata de grandes cantidades que esixen concurso público, é literalmente imposible que ese diñeiro se vaia a gastar este ano», conclúe.

Para o PP, en cambio, as cousas son máis mornas. «A estabilidade sempre foi nosa máxima. Así o foi en xuño de 2019, cando subscribimos o pacto de goberno con DO, e así o foi cando tras romper aquel pacto, ofrecémoslle ao PSOE un grande acordo de coalición entre ambas as forzas, cun alcalde ou alcaldesa socialista á cabeza. O PSOE rexeitou esa proposta e denigrouna porque nunca lles interesou a estabilidade política en Ourense», escribe por correo electrónico Flora Moure, portavoz local do Partido Popular. «O que está claro é que Ourense necesita un goberno, porque con tres persoas é absolutamente imposible xestionar a terceira capital de Galicia, e é o que estamos a ofrecer nestes momentos ao actual alcalde», apunta.

O BNG, con todo, contradi tamén esa tese: «O PP está a marear a perdiz. Cando se expuxo a anterior moción de censura, primeiro vetáronnos a nós, logo ao candidato do PSOE… Non teñen ningunha intención de apartar a Jácome, só lles interesa gañar a batalla do relato», afirma o seu voceiro, Luis Seara.