Sinais na periferia

En medio da palabra-síntoma confinamento, ditada polo suceso que determina os nosos tempos, a Mostra de Cinema Periférico (S8) anunciaba novas datas. O Festival celebrarase do 27 de setembro ao 3 de outubro, catro meses despois do que é tradicional. Despois de dez edicións, resulta un núcleo indiscutido da vangarda audiovisual en Galicia, unha oportunidade cinematográfica tan sincrética e única como apreciada mundo adiante. Lonxe do sistema-espectáculo, con referentes venerables como os certames de Ann Arbor ou Oberhausen, quizais este festival, connotado coa liberdade que dá non ter sección competitiva algunha e posuír unha identidade propia, coa didáctica –un espazo de divulgación vía streaming ou en liña a modo de instrumento fixo– como compoñente fundamental, sexa unha das manifestacións culturais máis preparada para afrontar a nova situación social, inquietante para o conxunto do ámbito cultural. Agardamos a aproximación aos seus espazos, onde gozamos na última década dos Kubelka, Jacobs, Caldini, Jodie Mack ou a performatividade de Le Grice, e onde tamén se situou un punto de encontro –Sinais– para afondar nas audacias e complicidades da iconoclastia visual galega, cunha ampla listaxe de oficiantes (en activo), que van de Alberte Pagán, Margarita Ledo e María Ruido a Helena Girón e Samuel Delgado, Peque Varela, Lara Bacelo, Lois Patiño, Lucía Vilela e Marcos Flórez, David Castro, Miguel Mariño, Xacio Baño, Carla Andrade, Ramiro Ledo e Pablo Cayuela, Juan Lesta e Belén Montero, Clara Sobrino, Otto Roca, Marcos Nine, Xiana do Teixeiro, Jaione Camborda, Ángel Santos, Alexandre Cancelo, Lara e Noa Castro, Claudia Brenlla, Eloy Domínguez, Diana Toucedo, Tono Mejuto, Oliver Laxe, Xisela Franco ou Xurxo Chirro.

Ángel Rueda, director do (S8) Mostra Internacional de Cinema Periférico da Coruña, durante a presentación. Foto: María Meseguer.

Na nova situación a transversalidade, a interacción con outros ámbitos, a relación coa materialidade e o espazo público deben xogar un rol privilexiado. A creación contemporánea enfróntase de xeito esquizoide ao seu futuro inmediato, ameazada a nosa presenza física nos centros de efervescencia cultural, nos lugares de expansión dos procesos elaborados; sometido a indecisión o paradigma do cambio pola virtualidade, reforzada ad aeternum polas propias dinámicas de recepción audiovisual no estado de alarma; e, paradoxalmente, sobredimensionados, a través de discursos de lexitimación narcisista, os conceptos de arte e cultura. En medio da incerteza xeral, late un pensamento: a vangarda non depende –non na mesma escala– de cifras, condicións, patrocinios, prebendas e tendencias. A priori, o impulso creador libre, tan afeito á supervivencia e á excelencia como ás veces á práctica de elite máis despectiva, dispón do talento e da capacidade para ofrecer reinvención e orixinalidade na benvida aos novos tempos.

Fotograma de Puchuncaví, de Jeannette Muñoz (2019), programada na sección «Xardíns secretos».

A (perenne) precariedade, a dependencia, a febleza das políticas culturais, a inexistencia dun financiamento privado responsable das artes e o prexuízo estendido cara a cultura como un traballo menor, dificulta avances nas opcións futuras, bloquea normativas xenerosas, sabota exercicios de comprensión que empaticen co existente. Neste contexto, que nos agarda? Pode a precariedade reservar forzas e lanzar a heterodoxia? Lévanos ao consumo en liña, a novas canles de produción, a redes paralelas, a laboratorios interdisciplinarios, a estruturas cooperativas? Seremos quen –e de que maneira– de regresar á interacción directa? Será esta unha proba de lume para o talento, un darwinismo artístico en forma de epidemia? Son moitas as incógnitas que debemos resolver con urxencia, pero un aspecto é diáfano: a esixencia da consideración da cultura como un servizo esencial, social. A renuncia agora ao porvir si nos deixaría no estado de cancelados.

Fotograma de Unidade veciñal, de Tono Mejuto, proxectada na sección especial «Sinais en curto».

Os momentos marcados en Galicia como puntos de inflexión, suma de pioneirismo, renovación, pulo xeracional e avance estético, estenden influencia: a videocreación dos 80 incide nas formas da mellor televisión e marca o devir do circuíto das artes visuais. O Novo Cinema Galego despega grazas á necesidade dunha linguaxe que desborde as convencións, transitando da autoxestión e a ruptura á normalización na difusión das propostas. E son moitos os proxectos referenciais nacidos nos últimos anos no espectro experimental: o laboratorio de innovación do Chanfaina Lab; o Proxecto Socheo; a experiencia de Cris Lores e o Liceo Mutante; cineastas como Alberto Gracia, Vicente Vázquez e Usue Arrieta, Sol Musa ou Adrián Canoura e filmes colectivos como Cinema e muller (2017), coordinado por Xisela Franco e Beli Martínez.

Fotograma de Da morte nace a vida, de Adrián Canoura (2019) proxectarase este próximo 3 de outubro dentro da sección «Sinais» con presenza do director.

Logo do seu pase no Festival de Berlín, antes ou despois, proxectarase unha peza fílmica que non deixará indiferente, Lúa vermella de Lois Patiño. Conserva a capacidade poética do autor mentres nos introduce nun conto onde o mito, a suxestión, a sutileza e o terror emerxen en torno á forza da comunidade. Metáfora apreciable en medio da pandemia. Ogallá, na súa conclusión, o poder de invención da colectividade estrague a depredación zombi.

cool good eh love2 cute confused notgood numb disgusting fail