A ninguén lle sorprenderá saber que as miñas redes sociais, dun tempo a esta parte, só me amosan contido relacionado con bebés. Pasei tamén pola etapa das embarazadas bailando cun sorriso na faciana mentres citaban síntomas que eran de todo menos bonitos. E atrévome a adiviñar, sen ser eu Esperanza Gracia, que nun par de anos estarei farta de que me saian adornos e traballos manuais infantís, múltiples formas de ensinar a ler e métodos alternativos de crianza.
Estou tan afeita xa que supoño que por iso non me chamou especial atención ver unha nai loira guapísima gravándose coa súa filla con Síndrome de Down e dicindo que fora unha bendición de Deus. Ela estaba feliz; a nena, o máis importante, tamén. Ou iso semellaba, porque ría a cachón. Non sei por que, e aí radica o «enganche» que temos ás redes sociais, entrei no seu perfil e vin que ela e o marido tiñan outros dous fillos, nena e neno, adoptados. Xusto despois, decateime de que as últimas cousas que subira eran vídeos deles nun hospital porque ían ver a un terceiro, «adoptado con Síndrome de Down» (literalmente: «adopted w/Down syndrome». Ese bebé estaba intubado e pedían que a xente rezase para que saíse adiante.
E aí estaba eu, vendo sen ver, co dedo disposto a seguir facendo scroll cando caín. Xeóuseme o sangue. Fixei a mirada no neno enganchado á máquina, no resto de fotografías do seu Instagram, a familia de revista. Cada imaxe dos meniños e meniñas coa súa correspondente historia dramática. Non semellaban ter máis traballo que amosar as crianzas en redes. Que ao mellor o tiñan, non digo que non, pero non quixen indagar máis. As preguntas apareceron na miña mente, esas reflexións que me fixeran tragar cuspe e deixar de mover o furabolos pola pantalla: se non tivese Síndrome de Down, adoptaríano? Fórano buscar especificamente? Un bebé que lles servise para alimentar a historia lacrimóxena da familia amorosa e digna de admiración polas súas boas obras?
En definitiva: buscaban un fillo ou aumentar o engagement?
Non vou ser inocente: as opcións de que un neno con Síndrome de Down atope unha familia en adopción son baixas, quizais iso que lle estaba a pasar era o mellor para o bebé. Pode ser, incluso, que eses pais quixesen, sen mala intención, que a súa filla biolóxica coa mesma síndrome puidese criarse cun irmán cunha historia de vida semellante. Dito isto, tampouco se pode caer na inxenuidade de crer que non foran conscientes de que amosar o proceso hospitalario dun acabado de nacer non ía aumentarlles as visitas e, polo tanto, as opcións de gañar cartos. E tampouco podo quitarme eu culpa: esa familia amosaba o que sabía que o público, e eu estaba a ser público, quería ver e consumir.
Facer negocio cos fillos non é novo. Penso nas revistas do corazón, en todas as famosas e famosos que nada máis parir xa estaban ensinando o bebé nas súas páxinas por un módico prezo. Quen nos ía dicir que nisto de vivir da túa prole Belén Esteban sería das que máis cabeciña tería: a maioría de nós podería cruzarse con Andreíta pola rúa sen recoñecerlle a faciana, polo menos antes de facer os dezaoito. Na actualidade, a sobreexposición de crianzas nas redes está á orde do día, e iso que os expertos alertan: o sharenting (compartir fotos das fillas e fillos en internet) é unha das principais fontes de material para pedófilos segundo o Perfil del detenido por delitos relativos a la pornografía infantil, onde se afirma que no 72% dos casos de persoas detidas por estes delitos se lles atoparon imaxes provenientes de anuncios, álbums familiares ou fontes lexítimas. Ademais, os profesionais alertan de que compartir sen permiso imaxes e vídeos de menores podería ter consecuencias psicolóxicas a futuro para eles e elas, que non elixiron ser amosados a milleiros de persoas nin que as súas vidas fosen comentadas, para ben ou para mal, ao redor do mundo.
En España, o dereito á intimidade está consagrado na Constitución. Pregúntome se veremos algunha vez fillos ou fillas denunciando aos seus proxenitores por expoñelos sen o seu consentimento. Pregúntome se lles pedirán, co discorrer dos anos, parte das ganancias que xeraron. Preguntas e máis preguntas.
Porén, isto non se fai só en contextos familiares ou de revistas do corazón. Todo o mundo viu algunha vez a foto da «Nena do napalm», pero non todo o mundo sabe que esa crianza, Phan Thi Kim Phuc, pasou moitos anos renegando da imaxe, unha imaxe que a fixera universalmente famosa e que non lle deixaba vivir a súa vida en paz e no anonimato. O fotógrafo gañou un Pulitzer. A sociedade, coñecer as barbaridades que se fixeran na Guerra de Vietnam, ata o punto de que hai quen afirma que esa fotografía foi o comezo da fin. E Ela? Que gañou ela?
Non podo evitar pensar nas centos de imaxes horribles que me saen agora nas redes de nenos e nenas palestinas. Pregúntome se son necesarias para concienciar ou se todo nesta vida é monetizable, incluso as crianzas. Ou ambas. Quizais é unha parvada preocuparse por isto cando a súa vida xa nunca volverá ser o que era, expostos na Rede ou non. Igual que a imaxe da «Nena do napalm», quizais, serviu para salvala, pois foi o mesmo fotógrafo quen a levou ao hospital.
Demasiadas preguntas.
