As empresas do grupo que dirixe en Galicia a irmá do aínda presidente de Galicia gañaron varios concursos ofertando o mesmo prezo que o da licitación en procedementos nos que en teoría non podían saber que non tiñan competidores que poxasen máis baixo

A Coruña.- Análise dos preto de 140 expedientes de contratación que asinou a Xunta coas empresas do Grupo Eulen desde que Alberto Núñez Feijóo é presidente de Galicia apuntan a que estas contaban con información privilexiada en numerosos procedementos de adxudicación, que acabaron gañando fronte ás súas competidoras.

Eulen está dirixida na comunidade por Micaela Núñez Feijóo, irmá do candidato para presidir o Partido Popular. Desde que Feijóo accedeu ao poder en Galicia, multiplicáronse as adxudicacións ás sociedades do grupo por parte de fundacións, empresas públicas e outras entidades instrumentais dependentes da Administración galega.

O estudo pormenorizado dos procedementos tamén apunta a que Eulen obtivo trato de favor, tanto é así que, co paso do tempo, nalgúns concursos converteuse na única empresa que concorre ás adxudicacións. Noutros, estas coinciden con cesamentos e nomeamentos a dedo nas administracións que os convocan. E noutros, a Xunta non facilita toda a documentación completa relativa aos procedementos que está obrigada por lei a ofrecer na súa plataforma de contratación pública.

Un dos casos máis rechamantes é o do contrato que no 2019 adxudicou a Eulen Servicios Sociosanitarios o Consorcio Galego de Servizos de Igualdade e Benestar para a xestión de varios centros de día de atención a maiores e dependentes na comarca de Ferrol.

A Xunta incumpre en moitos casos a súa obriga de facilitar toda a documentación sobre os expedientes de adxudicacións a Eulen

Na anterior adxudicación, no 2014, Eulen levou o concurso a pesar de non ter a mellor oferta económica grazas á valoración subxectiva da súa proposta técnica. Entón presentáronse cinco empresas e nesta ocasión só o fixeron tres. O prezo de licitación -o máximo que a Administración ofrece a pagar por un ben ou servizo- elevouse a 2,025 millóns de euros, e a empresa de Micaela Núñez presentou unha oferta de 2.023.950,24 euros.

Expresamos a cantidade íntegra, céntimos incluídos, porque é exactamente igual á proposta económica dunha das súas competidoras, que tamén oferta, insistimos, 2.023.950,24 euros. A terceira empresa, cunha proposta máis barata (1.968.688,80 euros) non levou o contrato, que si gañou Eulen grazas a a valoración subxectiva da súa proposta técnica.

É normal que dúas empresas liciten exactamente a mesma cifra, céntimos incluídos, só un 0,6% por baixo do prezo de licitación nun contrato de máis de dous millóns de euros?

«Non, non é normal en absoluto», asegura Eva Belmonte, codirectora de Civio, unha fundación dedicada á investigación xornalística sobre transparencia e contratación pública. «Non estamos a falar de cifras redondas, o que fai que sexa bastante sospeitoso. Habería que ver como calcularon os seus custos e que desagregación fan para ver de onde sae esa cifra, iso si. Pero que coincidan en cifras tan precisas chama moito a atención. Eu non adoito atoparme algo así», engade a experta.

Eulen, que traballa en Galicia a través de varias sociedades, adoita ofrecer prezos moi competitivos e bastante por baixo dos de licitación. Por iso chama a atención que eleve a súa oferta xusto nos concursos nos que non ten competidores. En teoría non pode nin debería sabelo ata o momento en que a Administración dá a coñecer as ofertas e inicia a valoración das mesmas. Pero en varios procedementos, todo parece indicar que si o sabía.

É o caso do contrato que obtivo no 2018 de a Fundación Deporte Galego, dependente da Secretaria Xeral para o Deporte e adscrita directamente á presidencia da Xunta, é dicir baixo o mando directo de Feijóo. A Fundación levaba desde o ano 2010 adxudicando sistematicamente a Eulen os contratos de xestión estival do complexo deportivo de Monterrei, con instalacións e pistas de atletismo, pádel e tenis no municipio de Pereiro de Aguiar, a escasos quilómetros da cidade de Ourense.

Nos anos anteriores, Eulen levou todos os contratos con ofertas entre un 6% e un 8% por baixo de o prezo de licitación. Pero no ano 2018, xusto o único no que non ten competidores, fixo unha oferta de 72.983,57 euros, só 43 céntimos de euro por baixo do prezo de licitación. É dicir, un 0,0005% menos.

«Unha rebaixa tan mínima se non hai competidores, e se noutros anos se fixeron ofertas moito máis baixas habendo competidores, é, como mínimo, sospeitosa», afirma Eva Belmonte. «Sería unha bandeira vermella, algo que chama a atención e que, por exemplo, cando investigamos contratación en Civio, alertaríanos para ir máis aló nese contrato e tentar entender que pasou».

«Unha rebaixa tan mínima, se non hai competidores e noutros anos se fixeron ofertas moito más baixas habéndoos, é, como mínimo, sospeitosa»

«Iso non significa que sexa ilegal ou que tivese información privilexiada necesariamente», advirte a experta. «Pode haber outros factores: aumento de custos, melloras na oferta técnica…».

Hai máis fundacións da Xunta que dan adxudicacións a Eulen en condicións parecidas. A Fundación Semana Verde de Galicia, que xestiona o recinto feiral de Silleda (Pontevedra) e que nunca contratara con Eulen ata a chegada de Feijóo, polo menos segundo a información pública da plataforma de contratos do Goberno galego, empezou a adxudicar ás empresa do grupo da súa irmá a limpeza de oficinas, a seguridade do recinto e a recollida de residuos tras as feiras.

Eulen gañou unha decena de contratos para eses tres servizos só entre o 2009 e o 2015, con ofertas sensiblemente por baixo do orzamento licitado que, aínda que non sempre eran mellores que as da súa competencia, permitíronlle facerse con eles grazas ás valoracións subxectivas. No caso da limpeza de oficinas, levounos sucesivamente en tres ocasiones ofertando un 12,5%, un 14,5% e un 8,8% menos que o prezo de licitación. Pero xusto no concurso para o 2013, cando os seus competidores parecen advertir que é imposible facerse con el e renuncian a concursar, Eulen poxa só 48,50 euros por baixo do prezo de licitación. Apenas un 0,16% menos.

Esa forma de actuar repítese noutras fundacións, como a que xestiona a Cidade da Cultura, o macrocomplexo cultural do monte Gaiás, en Santiago. Entre o 2014 e o 2018, a Fundación Cidade da Cultura adxudicou a Eulen contratos para o seu servizo de atención e información ao público con poxas un 7,4% (2014), un 10,36% (2016) e un 11,16% (2018) por baixo do prezo de licitación. No concurso do 2019 para o servizo de apoio técnico e mantemento para actividades e eventos institucionais, ao que xa só se presenta Eulen, a poxa está só un 4,3% por baixo do orzamento, cun valor estimado sen IVE de máis de 215.000 euros.

Nalgúns procedementos, nin sequera é fácil saber se Eulen conta ou non con competencia, porque a Xunta non cumpre con a obrigación legal de proporcionar toda a documentación sobre eles.

No ano 2012, por exemplo, fíxose con dous contratos por valor de 100.300 euros para o servizo de atención ao consumidor do Instituto Galego de Consumo (IGC) na Coruña (70.800 euros) e Pontevedra (29.500 euros). O prezo que ofertou para o primeiro é idéntico ao de licitación, e o de Pontevedra, só 697 euros menos. En ambos os expedientes só figura un único documento, a resolución final que asegura que o IGC convidou a outras empresas para participar, pero sen información algunha sobre cales son, nin sobre as súas ofertas nin as valoracións sobre as mesmas.

Noutras ocasións é fácil deducir que a competencia de Eulen acabou por entender que é inútil concursar para determinados contratos e acaba desistindo de participar.

A Sociedade Galega de Medio Ambiente (Sogama), empresa pública mixta xestora da recollida e tratamento de residuos na comunidade, adxudicou ás empresas do grupo contratos plurianuais que suman máis de 3,5 millóns de euros desde o 2011, encargándolle os seus servizos de enfermería e coidado e mantemento de xardíns en adxudicacións con irregularidades como que non aparezan no expediente as xustificacións a unha oferta considerada como anormal ou desproporcionadamente baixa. É dicir, que pode poñer en risco a prestación do servizo ou basearse nunha reducción esaxerada dos salarios dos traballadores da contrata.

Ao concurso para a enfermería de Sogama presentáronse seis empresas no 2011 e cinco no 2014, pero ao do 2019 só concorreu Eulen. No caso da xardinería, no 2012 foron dezaseis as empresas que optaron ao contrato, que Eulen levou a pesar de que os técnicos declararon que a súa oferta era un baixa desproporcionada. Ao do 2016 concorreron nove competidoras, e ao do 2020, só tres, dous das cales foron excluídas por defectos técnicos.

Nalgunhas ocasións é fácil deducir que a competencia de Eulen acabou por entender que é inútil concursar para determinados contratos e acaba desistindo de participar.

Algo similar ocorreu coa xestión dos centros de día do Consorcio Galego de Servizos de Igualdade e Benestar na provincia de Lugo, nun concurso similar ao citado máis arriba sobre os centros da comarca de Ferrol.

Ao concurso de Lugo, por 1,44 millóns de euros, presentáronse cinco empresas e gañouno Eulen coa cuarta peor oferta económica. Ao do 2019 xa só concorreron dous: Eulen e, curiosamente, a mesma empresa que ofertou a mesma cifra que ela, céntimos incluídos, para o sospeitoso contrato dos centros para maiores e dependentes de Ferrol e a súa comarca. O concurso para o de Lugo no 2019 tamén o gañou a empresa que dirixe en Galicia a irmá de Feijóo.

O Partido Popular rexeitou este mércores no Parlamento de Galicia unha proposta do Bloque Nacionalista Galego para solicitar ao Consello de Contas de Galicia que investigue as adxudicacións da Xunta a Eulen desde o 2009, proposta que si contou co apoio do PSOE.

Luzes-Público pediu a Eulen e á presidencia da Xunta a súa valoración sobre o aumento dos contratos da Administración galega coa empresa e o feito de que en moitos procedementos existan sospeitas de trato de favor e información privilexiada. Eulen declinou facer valoracións, e a Xunta nin sequera contestou á solicitude deste medio.