A Coruña.- Sumar e a esquerda alternativa xurdida en Galicia a principios da década pasada, que chegou a consolidarse como a segunda forza política do país e a gobernar importantes cidades con Anova e as mareas municipalistas, están calcando os mesmos pasos que nos últimos anos leváronos a perder case toda a representación institucional que chegaron a ter na comunidade.

Como ocorrera en 2020, a poucos meses das eleccións autonómicas -tocan en xullo do ano que vén, pero é case seguro que Alfonso Rueda as adiantará a febreiro ou marzo-, non só non acordaron aínda a forma definitiva da coalición coa que concorrerán ás eleccións. É que nin sequera empezaron a negociar a candidata ou candidato que encabezará a súa lista á Xunta, e cuxa figura electoral xa deberían estar a construír.

As disputas internas e a constante imaxe de división que transmitiu o espazo durante a pasada lexislatura, a demora en designar candidato e unha campaña electoral desnortada entre a pandemia e as disputas polos postos de relevancia nas listas e ata polas quendas nos mitins, fixeron que quedase sen representación no Parlamento autonómico e, por tanto, sen un rostro que servise de referencia á cidadanía.

Fuentes de Podemos Galicia indican que a formación violeta cree que o único nome con posiblidades que Sumar pode poñer enriba de mesa é Marta Lois, deputada no Congreso pola Coruña, exconcelleira do Goberno da marea de Santiago -Compostela Aberta-, portavoz de Sumar na Cámara Baixa e persoa da máxima confianza de Yolanda Díaz. «Se non é Marta, tanto EU como Podemos temos candidatas mellores», engaden.

Mans libres para Podemos Galicia

A executiva de Ione Belarra deu plena liberdade á dirección galega para negociar cos seus socios, así que non habería veto dos mandos de Podemos en Madrid á candidatura de Lois, a pesar das críticas que a portavoz transmitiu recentemente cara á propia Belarra e cara a Irene Montero polas formas en que ambas se despediron dos seus respectivos ministerios.

Ione Belarra deu plena liberdade á dirección galega de Podemos para negociar cos seus socios

O seu perfil tampouco desgustaría en Esquerda Unida, pero o certo é que ela mesma se descartou en varias ocasións, a última o domingo pasado, apelando ao seu actual papel na primeira liña da política estatal. O mesmo fixo a súa compañeira de escano Verónica Martínez Barbero, deputada no Congreso por Pontevedra e exdirectora xeral de Traballo no Ministerio da vicepresidenta segunda.

A quen Sumar si está a promocionar é ao xornalista e politólogo Paulo Carlos López, cuxo contorna confirma o que indican outras fontes no resto de partidos : «Aínda non se empezou a falar de candidatos.

O certo é que entre apelacións xenéricas aos «procesos de escoita», aos «marcos de diálogo», ao «o que importa e o proxecto mais que as persoas» e a outras paráfrasis coas que os tres partidos esquivan as preguntas sobre quen será o ou a elixida, López puxo en marcha unha axenda de entrevistas e aparicións públicas que o fan aparecer, voluntariamente ou non, como o favorito da vicepresidenta.

«Manobras de distracción»

«Son manobras de distracción. Se Sumar quere que el sexa o candidato debe propoñelo xa, pero sabendo que o resto tamén temos os nosos e que tamén os poñeremos sobre a mesa», indica unha voz cualificada nas negociacións.

«Se Sumar quere que Paulo Carlos López sexa o candidato debe propoñelo xa»

López non agrada a todos os actores e actrices de implicadas porque aínda carece do coñecemento público que consideran necesario para garantir uns resultados dignos, e porque provén de Compromiso por Galicia, unha forza galeguista moderada que nos seus tempos liderou Rafael Cuíña, fillo do todopoderoso conselleiro de Manuel Fraga e líder do PP de Pontevedra, Xosé Cuíña.

«Ten un pasado político e profesional en organizacións de dereitas que non parece adecuado para atraer ao votante de esquerdas», apunta outra fonte próxima ás conversacións.

Outras voces sinalan ademais a inconveniencia de recorrer por terceira vez a un home -os anteriores foron Luis Villares e Antón Gómez Reino– para encabezar a lista dun espazo que se pretende feminista por definicion. «É incrible que Sumar, Podemos e EU sexan incapaces en oito anos de atopar a unha muller para que sexa a súa candidata á Xunta», apuntan.

Recambios en cada partido

Xunto aos nomes de candidatables que aparecen nos parágrafos anteriores, fontes de cada partido sacan a relucir os seus propios recambios para ofrecelos como alternativa nas listas. Entre outros, o coordinador nacional de Podemos Galicia, Borja San Ramón; o economista exasesor de Díaz e exdiputado autonómico Manuel Lago; a coordinadora nacional de EU-EU e exvicepresidenta do Parlamento de Galicia, Eva Solla…

«É incrible que Sumar, Podemos e EU sexan incapaces en oito anos de atopar a unha muller como candidata á Xunta»

A líder de EU rehúsa postularse porque asegura, como o resto, que aínda non se empezou a falar de candidatas. Pero recoñece a súa preocupación polo atraso nas negociacións: «Imos moi tarde, e non sería responsable que non a tivésemos cando se convoquen as eleccións», explica.

A portavoz de Esquerda Unida engade que no seu partido foron «xenerosas» para non interferir na estruturación da organización de Sumar en Galicia, e que non deron ningún paso, como convocar primarias internas para definir ás súas propios aspirantes, á espera de que avancen as negociacións. Pero advirte de que esixirán un trato «igualitario» entre as tres formacións e unha repartición equitativa da coalición.

Da mesma parece quedar definitivamente excluída unha antiga socia, Anova, a formación nacionalista de Xosé Manuel Beiras escindida do BNG, que lidera Martiño Noriega e que, segundo varias fontes, aínda non ten decidido se concorrirá ás eleccións apoiando a Sumar ou aos exompañeiros do partido de Ana Pontón.

Alternativa a Rueda

Hai tempo que a líder nacionalista xa se fixo coa condición de alternativa a Rueda que tamén ambiciona, a moita distancia, o candidato socialista, José Ramón Gómez Besteiro, mentres o espazo da esquerda alternativa xira ensimesmado sen advertir -ou quiza si, pero sen saber como evitalo- que está a repetir os mesmos pasos que a levan diminuindo desde que naceu.

O espazo político de Sumar, Podemos e EU perdeu 232.000 votos en oito anos

As sucesivas marcas que foi adoptando en Galicia -En Marea, Galicia en Común, En Común, Sumar- desangráronse en votos nas eleccións de maneira case ininterrompida desde 2015. Nas xerais dese ano foron máis de 408.000 (25%), que quedaron en menos de 345.000 (22%) na repetición de xuño de 2016.

Nas de abril de 2019 foron 237.000 (14,5%) e nas de novembro dese ano, 188.000 (13%). Ese mesmo ano, as mareas municipais perderon as alcaldías da Coruña, Ferrol e Santiago. O pasado 23J, pese ao tirón de Díaz e ao polarizado contexto estatal, Sumar obtivo menos de 176.000 votos (o 10,94%).

Ese último resultado, o peor en oito anos nunhas xerais, apunta con todo cara á esperanza. Se a coalición conseguise repetilo nas próximas autonómicas, tería mais do triplo de apoios que os apenas 56.000 que obtivo nas anteriores.