A imaxe fotográfica do pasado 22 de abril de Ígor Dieste no Cantón de Ferrol oscila entre o chocalleiro e o vergoñento. Un poeta –a gorra e as barbas non deixan lugar á dúbida– amosando un papel a uns policías que lle sacan medio metro de altura. Os permisos para o recitado de versos da Palabra Encarnada (antes Semana de Poesía Salvaxe) son municipais como os policías, pero nese concello non debe haber moita comunicación interna e unha funcionaria de xorne prusiana envía á parella da orde xa que os vates lle amolan. No seu informe escriben: «Varias personas se encuentran leyendo un manifiesto con varios micrófonos y megafonía portátil y una pancarta desplegada con el lema: ‘A poesía é a maior arma letal contra a imbecilidade do poder’». O certo é que non había ningún megáfono, si dous micros, e verbo do lema da Palabra Encarnada o que estaba escrito era: «A poesía é o antídoto contra a letal imbecilidade do poder», pero a ninguén lle escapa que ao reproducir cinco liñas, de entre unha e tres palabras, un pode trabucarse. En calquera caso o poder, municipal, debeu sentirse aludido.

O envío da policía foi a culminación dun desleixo cara a unha cita que o único que fixo foi prestixiar a cidade e iluminala nun ámbito inédito. En 2008 naceu en Ferrol a Semana da Poesía Salvaxe no breve tempo en que Yolanda Díaz ocupou a concellería de Cultura ferrolá. A idea de Marcos Lorenzo fíxose carne da man dos escritores Guillermo Ferrández e Karlotti, o poeta da gorra e as barbas da imaxe. Rúas, bares, mercados e praza públicas foron tomadas por poetas de todos os lugares e condicións. Nas palabras dos seus responsables a intención era achegar: «Un pequeno electroshock creativo empregando a ferramenta máis humilde e democrática que existe: a palabra». Cada mes de abril dos últimos anos, ducias de creadores foron facendo de Ferrol un espazo cálido, de intercambio de experiencias interxeracionais e alegría vital. Unha cidade que loitaba contra a sona que ten fóra e que ás veces é espallada polos naturais. Ateneos, bares e mercados atentos para escoitar palabras e música, pero tamén o teatro Jofre e o Auditorio como foi a experiencia do lembrado Carlos Oroza, Nuno Júdice, Paco Ibáñez, Olga Novo e tantísimos artistas que por alí pasaron deixando a súa pegada. A maiores, escolmas, exposición fotográficas e un futuro documental de Carlos Quirós amplían o ronsel da cita poética que este ano fixo como o barón de Munchausen para sobrevivir: tirarse dos pelos cara a arriba para saír da lama, ou sexa, rascarse o peto con colaboracións de bares e amizades varias. Isto si é cultura popular.

«Hai eventos que contan con apoio municipal e eventos que non contan con el», responde de xeito glacial á prensa local o Concello sobre a falta de axudas á Palabra Encarnada. Só durante o goberno do PP de Rey Varela deixouse de apoiar esta iniciativa. Polo menos desde o principio dicíanlles aos responsables que non lles ían dar un can e non os toleaban. Por non dar nin lles daban un enchufe (eléctrico) para conectar a amplificación. Iso é deixar as cousas claras. A Concellería de Cultura do actual alcalde Ángel Mato (PSOE) prometeulles axuda e colaboración, como o pasado ano, ata hai unhas semanas nas que lles deixaron claro que enchufes (eléctricos) vale, pero cartos non.

«Hai eventos que contan con apoio municipal e eventos que non contan con el», seica di o Concello sobre a renuncia a apoiar a Semana da Poesía Salvaxe/A Palabra Encarnada. O que non di é que hai uns meses publicaron un fondo estudo sobre a cultura en Ferrol (pode consultarse na propia web do Concello) no que expertos e axentes culturais interrogados avaliaban unha ducia dos «acontecementos de maior relevancia» da cidade. Nesa lista que aparece na páxina 70 figura a Semana de Poesía Salvaxe no sexto lugar. Entón, para que se lle consulta aos expertos culturais se logo non lles van facer caso nin van apoiar o que cren máis valioso? Hai máis exemplos na mesma lista como no caso do ciclo Jazz de Ría, pero tamén outros significativos como a película Valentina de Chelo Loureiro, galardoada cun Goya, a falta de apoio a produtoras, á única editorial da cidade, selos discográficos… por non falar da terceiromundista situación da Biblioteca Municipal.

Non faltan creadores novos, pero no eido cultural Ferrol é exemplo de goberno municipal que aposta polo vello coñecido e rendible politicamente. Facendo cultura abeirada a un determinado perfil de cidadán, protexida pola prensa máis dócil coa que non gozaron os seus predecesores, bastante máis creativos neste eido. No fondo, o que hai é un proceso de xentrificación que exclúe apostas pola raíz, a base que no futuro dará os seus froitos. Pola contra, ofrécense programacións que buscan só o público masivo e oferta en mans de programadores externos. É necesario coidar os cartos públicos, pero non se pode funcionar só con criterios economicistas, desconectar dos cidadáns que deben ser o obxectivo global da administración. Tamén, saber escoitar a quen dentro sabe destes temas. Desde o público hai que cultivar ecosistemas que repartan xogo e cubran ámbitos desprotexidos, outras idades, outros perfís. De non atender iso, acábase afastando a creatividade máis próxima e, o que é peor, culminando en ridículos como o que pasou o día 22 no Cantón de Ferrol coa Palabra Encarnada e a policía. Aínda que quizais o máis negativo de todo non sexa iso, senón que os responsables municipais nin se decataron da imaxe que da cidade se deu.