O Goberno de Adrián Barbón e a Academia da Llingua Asturiana rexeitan a reclamación da Real Academia Galega de que a variante do galego que se fala entre Navia a desembocadura do Eo tamén sexa lingua oficial en todo o territorio do Principado.

A Coruña.- O galego coouse no debate sobre a reforma do Estatuto de Autonomía de Asturias despois de que a Real Academia Galega (RAG) reclamase por escrito ás institucións desa comunidade que a lingua de Galicia sexa tamén oficial en todo o territorio do Principado, en pé de igualdade co español e o asturiano.

A proposta foi rexeitada polo Goberno do socialista Adrián Barbón e pola Academia da Llingua Asturiana (ALLA), que consideran que se trata dunha inxerencia que podería embarrar as negociacións políticas sobre a reforma da norma, actualmente atrancadas.

A reforma require tres quintas partes da Xunta Xeral –o Parlamento asturiano–, é dicir 27 de 45 deputados. Entre o PSOE (vinte actas), Podemos (catro) e Esquerda Unida (dúas) suman 26, polo que Barbón pretende pactar a reforma con Foro Asturias, que ten dous escanos nun hemiciclo no que tamén sentan o PP (dez), Ciudadanos (cinco) e Vox (dous).

A RAG aprobou a principios deste mes un informe no que manifestaba o seu desexo de que a Xunta Xeral incluíse na reforma do Estatuto «a declaración de oficialidade das dúas linguas propias de Asturias, o galego e o asturiano», e de que o galego «sexa oficial en todo o territorio do Principado de Asturias, para que os seus falantes teñan os mesmos dereitos que os do asturiano».

O informe, que foi enviado en galego, español e asturiano á Xunta Xeral, ao Goberno de Asturias e ao seu presidente, sostén que «hai un problema que afecta a todas as variedades da lingua galega, sexa cal for a beira do Eo que se considere: a súa supervivencia».

O eonaviego é un neoloxismo que denomina o idioma que se fala nas zonas costeiras do occidente de Asturias, xunto á fronteira con Galicia, entre a desembocadura do río Eo e o municipio de Navia, onde viven unhas 40.000 persoas. Segundo a RAG, trátase dunha variante do galego, pero segundo a ALLA é unha lingua «con características propias que comparte trazos co galego e co asturiano», en palabras do presidente desa institución, Xosé Antón González Riaño.

«Con todo o respecto e o agarimo cara a Galicia e a súa lingua, a Real Academia fixo unha formulación pintoresca, unha ocorrencia que sucede xusto no momento en que os partidos políticos estaban a debater o contido do novo Estatuto», explica o presidente da ALLA, quen defende que o eonaviego sexa cooficial no territorio onde se fala, pero non en toda Asturias. «Como vai ser oficial o galego nas concas mineiras, en Oviedo ou en Llanes?», pregúntase.

O Goberno de Barbón non respondeu formalmente á proposta da RAG máis aló dun chío en Twitter no que o propio presidente deixaba entrever certo anoxo: «A reforma do Estatuto de Autonomía negóciase en Asturias de acordo ao sentir dos grupos políticos, entidades e asociacións asturianas. Ninguén nos dirá, desde calquera outra comunidade e por moito respecto que lles teñamos, o que temos que recoller no noso Estatuto».

En Galicia, con todo, as cousas vense de forma distinta. «En absoluto se trata dunha inxerencia, as academias son academias da lingua e teñen por obxecto defendelas, a elas e aos seus falantes. As linguas non coñecen de fronteiras», subliña Henrique Monteagudo, académico e vicesecretario da RAG, quen cre que o Principado «sempre coartou calquera medida en favor do galego» someténdoo a un proceso de «dialectización» que inclúe denominalo como «eonaviego».

«As linguas que se falan en Navia son unha variedade do galego. Eonaviego? Esa denominación non existe en ningún manual», sostén.

Para algunhas persoas, a discusión está a converter a lingua nun elemento de separación cando na realidade funciona como un nexo de unión. «Podemos chamalo como queiramos, pero o certo é que as persoas que vivimos na fronteira entre o Occidente de Asturias e A Mariña lucense falamos un mesmo idioma que non nos separa, senón que, ao contrario, nos une», di a compositora e intérprete Ugía Pedreira, nacida en Foz (Lugo), residente en Castropol (Asturias) e autora de A comuna del Barruzo (A Central folque, 2019), o primeiro disco-libro composto na variedade do idioma que se fala entre Navia e o Eo.

Pedreira tamén lamenta que o debate impida poñer de manifesto a riqueza do galego: «Non entendo como os asturianos non se dan conta de que o galego lles abre as portas a un patrimonio inmenso que forman millóns de falantes de galego e portugués, de Mozambique ata Brasil», argumenta.