A Coruña.- O déficit da Seguridade Social, é dicir a diferenza entre o que o Estado paga aos pensionistas e o que obtén polas cotizacións sociais de traballadores e empresas, afecta a todas as comunidades autónomas de España. Pero son as do norte, especialmente Galicia, Asturias, Castela e León, Cantabria e Euskadi as que ofrecen peores indicadores de sustentabilidade.
A Seguridade Social ten unha caixa única e non recada nin gasta en función de criterios territoriais, senón polo que corresponde colaborar a cada traballador cotizante e á súa empresa en proporción á súa retribución, e a cada pensionista recibir en función dos dereitos que gañou ao longo da súa vida, independentemente do territorio onde traballara. Por iso é polo que resulta demagóxico extraer agravios territoriais do déficit, aínda que a análise por comunidades pode servir para comprobar como afecta a crise demográfica á capacidade do sistema.
Segundo os informes de distribución xeográfica de ingresos e gastos da Seguridade Social, a diferenza entre os ingresos por cotizacións sociais e o gasto en pensións contributivas pechouse o ano pasado con máis de 41.000 millóns de diferenza a favor das segundas. A 30 de novembro pasado, o déficit xa superaba os 30.000 millóns para o exercicio de 2022.
A diferenza entre os ingresos por cotizacións sociais e o gasto en pensións contributivas este ano superaba en novembro en todo o Estado os 30.000 millóns de euros
Só Baleares, cun superávit de 127 millóns, e as cidades autónomas de Ceuta e Melilla, con 15 millóns entre as dúas, ofrecían saldos positivos. A seguinte autonomía en mellor situación é a Comunidad de Madrid, con números vermellos de máis de123 millóns de euros, e a seguinte, Canarias, con 260 millóns en negativo.
Catalunya, con 5.116 millóns no que vai deste ano, e Andalucía, con 4.512 millóns, son as comunidades con maior déficit bruto do Estado, aldededor do 30% do total. Nelas viven máis de 16,2 millóns de persoas, é dicir o 34% da poboación do país, polo que a súa posición na repartición non parece anómala.
En cambio, entre as cinco autonomías da cornixa cantábrica suman algo menos da metade de habitantes que as anteriores, uns 8,8 millóns de persoas. É dicir o 18,5% do total. Con todo, a diferenza entre pensións e cotizacións ascende nelas a case 14.000 millóns de euros: o 45,3% do total que acumulou a Seguridade Social ata o pasado 30 de novembro en todo o Estado.
As cinco comunidades da cornixa cantábrica acumulan 14.000 millónes de euros de déficit no que vai de ano
Galicia é con toda probabilidade a zona cero desa situación. Porque a pesar de que as súas pensións son, despois das de Estremadura, as máis baixas de todo o país –a media das contributivas son 934 euros ao mes, case 160 euros menos ca os 1.094 da media nacional–, é a quinta comunidade con maior déficit bruto, case 3.400 millóns de euros no que vai de ano.
En Euskadi e Asturias, a diferenza ascendeu a case 3.500 millóns e a preto de 2.700 millóns, respectivamente, aínda que parte dese saldo negativo pode explicarse porque as súas pensións son as máis altas de España. En boa medida, polas condicións que puideron obter no seu día os traballadores xubilados e prexubilados de sectores en reconversión, como a minería e a siderurxia. Un pensionista vasco cobra de media 1.356 euros ao mes, e un asturiano, 1.282 euros. Se se trata só de pensións de xubilación, as cantidades ascenden a máis de 1.500 euros ao mes en ambos os casos.
A contía das pensións en Castela e León está practicamente na media estatal, pero o seu déficit ocupa o terceiro posto entre os máis elevados do Estado –máis de 3.500 millóns de euros–. Cantabria, con menos de 600.000 habitantes, suma máis de 1.550 millóns de buraco.
Euskadi e Asturias teñen as pensións máis altas do Estado, Galicia, as segundas máis baixas despois de Estremadura
Os datos relativos tamén sitúan ao citadas cinco comunidades na peor situación. En termos de déficit per cápita da Seguridade Social son as cinco coas cifras máis altas do Estado, con números que van desde os 1.260 euros de saldo negativo por persoa en Galicia aos máis de 2.660 en Asturias. A media estatal non chega a 650 euros por habitante.
Se esa cociente se obtén na división non por habitante, senón por traballador ocupado segundo a última Enquisa de Poboación Activa (EPA) do Instituto Nacional de Estatística (INE), sucede o mesmo. O déficit en España son 1.500 euros, pero Galicia, Euskadi, Castela e León e Cantabria superan o dobre desa cantidade. Asturias multiplícaa por 4,6.
O último dos indicadores que reflicte a situación do sistema de pensión é a relación entre o número de traballadores cotizando e o número de eles recibindo a pensión que gañaron contribuíndo ao sistema durante a súa vida laboral. En España hai nove comunidades autónomas -A Rioxa, Catalunya, Andalucía, Navarra, Valencia, Castela–A Mancha, Murcia, Madrid e Canarias, ademais de Ceuta e Melilla- con máis do dobre de cotizantes que perceptores dunha contributiva. As cinco autonomías da cornixa cantábrica non chegan a 1,7 traballadores por cada pensionista.
