Nunha orga na que estiven con 20 anos había unha persoa á que imos chamar Alex. Alex tivera e tiña unha vida moi difícil. Sobrevivira moita dor e abandono. Viáselle con moita fame de afecto e acubillo. Alex era sociable e alegre. Alex tiña moitos talentos: pintaba, bailaba, facía rir aes demais. Alex tamén era unha das persoas máis insufribles que coñecín na miña vida.

Eu nunca tiven moita relación con Alex, porque Alex tiña o mal vicio de pisotear os límites alleos como se fora o seu traballo. Eu tiña reputación de ter moito xenio e xa lle chamara a atención un par de veces por comentarios que fixera, polo que as vítimas das súas aspiracións de apisonadora social eran outras. Amigues miñes. Alex instrumentalizaba a súa marxinalización, a súa infancia tráxica e linguaxe de terapia para non ter que responsabilizarse da destrucción que causaba ao seu redor. Un día encurralou a unhe amigue miñe coe que levaba semanas intentando flirtear sen moito éxito (e amigue en cuestión tiña parella nunha relación pechada), e explicoulle cun ton moralizador e as súas palabras de primeiro de Psicoloxía que o feito de que non se quixera liar con elu era sinal de varias marcas de prexuizo distintas e que lle resultaba moi emocionalmente duro ter que lidiar co seu constante rexeitamento. Miñe amigue non sabía que dicir, así que non dixo nada. Cando puido procesar a conversa contóunolo todo aes demais, e eu non daba crédito. «E que lle vas dicir?», pregunteille. «Non sei… Preocúpame moito a súa saúde mental», respondeu. «Pero necesita escoitar o preocupante que é que lle vaia soltando iso á xente», observei. «Non quero problemas», dixo.

E miñe amigue pediume que non dixera nada, que non intervira. E non o fixen. E Alex foi a peor, continuando este ciclo de incomodar violentamente ás persoas da súa contorna social con total impunidade, destrozando relacións e amizades e creando un ambiente tan tóxico na orga que case non se podía respirar. E como a min non me facía nada, eu non podía facer nada.

E ningunha das persoas que me contaran a min historias de terror sobre Alex dixo nada. Ninguén. Un porcentaxe importante da xente  sabía que eu non mentira e sabían que eu non ía por aí falando do tema con calquera, pero non abriron a boca.

Un día falei cunha amiga do tema de Alex en confianza, para desfogarme da frustración e impotencia que sentía por esta situación. Esa amiga quixo advertir a outra amizade súa que estaba considerando entrar nunha relación romántica con Alex, e deulle o meu nome como fonte de todas estas historias do mal comportamento de Alex. Isto chegou ás orellas de Alex, co meu nome incluido. Tardei tres días en convertirme na vilá dunha historia na que nin pinchaba nin cortaba. Alex calificoume de persoa abusiva coa intención de crear unha campaña de odio cara elu por mor duns prexuízos secretos que escondía coa miña personalidade fría, calculadora e manipuladora. E ningunha das persoas que me contaran a min historias de terror sobre Alex dixo nada. Ninguén. Un porcentaxe importante da xente nesa orga sabía que eu non mentira sobre as cousas que Alex fixera e dixera e sabían que eu non ía por aí falando do tema con calquera, pero non abriron a boca. Enfrontarse a Alex era demasiado difícil, parece ser. «Non estaban no estado emocional correcto para entrar nese tipo de confrontacións», parece ser. «Non querían ferir os sentimentos de Alex», parece ser. E eu, que non tiña problema ningún co conflito, non podía defenderme das acusacións porque suporía sinalar quen tiña todas estas queixas cara Alex, e metelos nunha batalla campal non que non querían meterse. Así que marchei eu da orga.

Levo toda a vida vivindo versións desta mesma historia.

Agora miro as relacións que se formaron naquela orga e vexo que tiñan a profundidade dun charco. A xente nese entorno escapábaselles a forza porla boca falando de futuros utópicos e do que deberíamos e non deberíamos facer, pero despois non tiñan a compasión básica con Alex de dicirlle que lles estaba facendo dano. Preferían calar e sufrir e silencio, permitindo que Alex dese a volta e lle fixese o mesmo á seguinte persoa. «Teño medo do efecto que esta conversa pode ter na saúde mental de Alex», dixo unha das persoas que se vía constantemente afectadas polo acoso e comentarios inapropiados delu. Eu non daba crédito. Protexer o seu propio medo ao conflito era máis importante para elus que crear un ambiente máis san e cómodo para todes, incluide Alex. E pagueino eu. 

Unha das miñas mellores amigas (unha das persoas máis intelixentes que coñezo), díxome unha vez, despois dunha discusión colosal que tivemos, «Sen conflito non hai intimidade emocional. A nosa disposición de entrar en conflito con outras persoas é o que determina a nosa capacidade para acercarnos máis a elas». Penso moito niso. Ter medo ao conflito é ter medo ao rexeitamento. Ter medo ao rexeitamento é ter medo a ser vistos polo que somos. O medo a enfrontarse aos demais cando nos fan dano é, ata certo punto, medo a ser vistos polo que somos, o que queremos, o que precisamos. Ninguén quixo a Alex ben como para pararlle os pés, para sentarse ao seu carón e pedirlle que deixara de facer dano a xente que quería celebrar as partes máis bonitas delu.

Non pasedes tanto medo porque non vos queiran, ou porque non lle vaiades a gustar a alguén, que vos privedes da experiencia de ser totalmente vistes e totalmente querides. 

Cando buscas complacer aos demáis por enriba de todo (ser un people pleaser, como din en inglés), as relacións que creas están baseadas na deshonestidade. Non hai malicia, zuna ou rabia nos teus actos, pero estás activamente sacrificando profundidade e intimidade emocional con outras persoas a base de non expresarlles como quererte ben. E a cambio de que? Que recibes de volta? Escapar de momentos incómodos? Alimentar o teu resentemento en silencio? Esconder que es unha persoa que ten límites, ou que precisa máis? Eu mesma batallo moito coa inmensa vergonza que me crea precisar que os demais me atendan e me coiden, porque que humillación, pedir algo e que non cho queiran dar. Pero que bonito pedir algo e que cho dean. Que bonito que outras persoas saiban que che fan falta. Que bonito confiar en que os demais te van ver cas túas teimas, os teus límites e as túas necesidades e van extender as mans e traerte máis preto; que non te van deixar de querer ao seu carón só porque deixes de dar, dar e dar. Non pasedes tanto medo porque non vos queiran, ou porque non lle vaiades a gustar a alguén, que vos privedes da experiencia de ser totalmente vistes e totalmente querides. 

Unha vez, nun traballo que tiven hai uns anos, unha clienta ofreceuse a pagar un café, e eu negueime vehementemente. Ela colleume a man, dedicoume un sorriso suave e dixo: «Permíteme o pracer de coidarte un pouco hoxe, Malva». Eu calei e asentín. Pagou o café coa súa habitual calma e os seus acenos acenos finos e elegantes. «Grazas», marmulou. «É importante deixarse coidar».

É importante aprender a deixarse coidar. Cando nos deixamos coidar, cando subimos as nosas expectativas e esperamos máis dos demais e de nos mesmes, cando lle perdemos o medo ao conflito, cando miramos a alguén aos ollos e lle dicimos que o que están facendo non está ben, facemos sitio para acomodarmos e respirar. E querernos. Querernos moito.