Que dicimos cando non podemos falar

Teño un tío que tende bastante a divagar. Por veces, cando estamos á mesa e comeza a fluirlle a conciencia cara a fóra, son eu a única alí quen de coller o seu tren de pensamento. Aparece da nada, fóra de hora, non espera por ninguén e vai a toda velocidade. Meu tío ten a peculiaridade de verbalizar o seu monólogo interior cando menos o esperas, no medio dunha oración ou cunha resposta a unha pregunta nacida no seu foro interno. Cando isto sucede e se introduce na conversa grupal lanzando un cabo en apariencia solto, son eu quen moitas veces o ato ao resto de interaccións que están tendo lugar. Supoño que o que considero unha facilidade miña para contextualizar información aparentemente desconectada do entorno vén reforzada polo gusto que teño por buscar significados ocultos na linguaxe, por ir máis aló da mensaxe primaria e por estabelecer relacións paradigmáticas entre o que se di, o que se omite o que se podería ter dito.

Cartaz promocional da terceira temporada de Succession (via hipertextual.com)

Non é de estrañar, logo, que como tola da análise do discurso que son me teña obsesionado con como se reflicten na serie Succession (HBO, 2018) as relacións de poder e os intereses persoais, especialmente a través dos diálogos. O uso inferencial da linguaxe acada unhas cotas que obrigan ao espectador a facer un dobre traballo de decodificación: un primeiro no que se descifra o que se di e un segundo no que se decodifica o que se quere dicir. Esta dinámica na que se ataca os temas rodeándoos, pero nunca tratándoos directamente, coma se foran voitres arredor dunha presa, adoita romper en dous momentos: cando a situación é tan tensa e insostíbel que alguén a nomea explicitamente, ou cando fala o patriarca, Roy Logan (Brian Cox) que, grazas ás súa posición de poder, dispón do dereito case exclusivo a empregar o nome das cousas directamente, co descaro e inconsciencia propias de quen nunca tivo que calar nada. Aos demais coñecémolos grazas ao que non nomean directamente; os seus silencios e a súa distancia indícannos que parte da realidade queren apagar ben sexa por medo, por vergonza ou por interese. Circundar unha cuestión, por outra banda, pódese facer seguindo distintas estratexias e a que escollen as personaxes que loitan por un pedazo do pastel imprimen á serie dunha sinal de identidade moi propia: os insultos e xuramentos.

Succession's Brian Cox reveals he is urged to shout obscenities in the street - SundayWorld.com
O actor Brian Cox cunha máscara que fai referencia á súa personaxe na serie (via sundayworld.com).

Nas conversas nas que ninguén quere mostrar as súas cartas, a información protéxese inzando as intervencións con termos pouco específicos, deícticos con referentes difusos e unha gran cantidade de «Fuck», «Shit» e outros exabruptos, o que dota as conversas dun ritmo e dunha cadencia case poéticos. Como se estiveran andando e, para evitar pisar certas baldosas, idearan un baile que fixera esquecer a quen o mira que, efectivamente, está evitando pousar o pé en determinado sitio.

Os tres irmáns Roy conversando con seu pai no episodio final da terceira temporada de Succession (via salon.com).

A tensión, o procurar non ser quen dá o paso en falso mentras se intenta disimular a incomodidade e o artificial do diálogo mediante cortinas de insultos, vaguedades e xuramentos é precisamente un dos aspectos que máis atrae da serie. Que é realmente o que non se pode dicir? Quen será quen rompa os códigos e fale do innomeable? Como di Will Toledo, cantante dos Car Seat Headrest na súa canción «Life Worth Missing», (Making a Door Less Open, 2020): «When you put it into words / It’s comfortingly bland / There’s so little left to understand» («Cando o verbalizas / é comodamente soso / queda tan pouco por entender»). Ao final, nese espazo entre o que se di e o que pode chegar a significar, todas as persoas  nos quixemos perder algunha vez.

cool good eh love2 cute confused notgood numb disgusting fail