A súa derradeira mensaxe: «Acaba de pasar por diante de casa un veleiro de tres paus. Coa súa mesana, o seu pau maior e o seu trinquete. Un cadro vivo. Impresionante. Coidarse moito e a navegar». Nos últimos tempos, Lino Braxe agasallaba barcos. Veleiros solitarios, visionarios, místicos e cantores na inmensa tempestade do lenzo. Así que non me estraña que o visitasen, os barcos, no cuarto da imaxinación, ese espazo onde leveda a verdade, onde se fora pechando.

Aqueles veleiros, agora o sei, a navegar polo horizonte enfermo, eran os seus autorretratos. Nunha autopoética de 1985, escrita para o segundo volume do colectivo De amor e desamor, despedíase así: «Amigo leitor, recibe unha aperta Atlántica e Revolucionaria». E nunca deixou de sementar apertas.

Hai unha «excitación destrutiva», a propia do autoritarismo. O enerxía que movía a Lino era a da «excitación creativa». Cada un dos seus proxectos tiña ese selo da aperta. E a entrega da aperta creativa nunca é banal, implica paixón e risco. Todo o que puña en marcha pasaba polo corazón ou non pasaba. O seu carácter era incompatíbel co acomodo conformista.

Lino vivía na borda, sempre a barlovento. Sentías o mesmo latexo, o abaneo, cando o que apertaba era a dirección do máis ambicioso Hamlet feito en Galicia ou cando escribía un artigo sobre a vida nos campamentos do éxodo saharauí. Cando recitaba e cantaba n’A caricia da serpe que cando facía dobraxe para unha serie ou de pirata para unha peza infantil. Cando adaptou de xeito memorábel para a radio a obra dramática de Álvaro Cunqueiro que cando afrontou rodaxes dun cinema galego en condicións de total intemperie.

O moito que traballou ese corazón! O vizconde de Mendiá, como ás veces asinaba, non deixou nunca de ser un sublime proletario, un vagabundo ás ceibas, un Ulises de Mugardos.

Lino sempre foi o máis novo. Alí onde estaba, no «almeiro» que fose, era o máis novo,  e non por síndrome de Peter Pan senón por aquel xeito heterodoxo do Ferdydurke de Gombrowitz: liberarse da cotra de prexuízos que o tempo vai deitando sobre nós. Por iso Lino Braxe non cumpría anos, senón que os descumpría. Ía desprendéndose deles en cada aperta creativa. Mais o corpo non acompañaba o maxín. Era curioso o xeito kafkiano en que Lino falaba do seu corpo como un compañeiro revirado. Mesmo da doenza facía unha materia de aperta.

Si, Lino era sempre o máis novo. Lembro ter oído que nalgunhas bisbarras de Galicia, hai xa anos, tiñan por costume dous xeitos de andares nas comitivas dos enterros. Se o defunto era vello, os que levaban o cadaleito apuraban o paso. Se quen morría era mozo, a comitiva ía moi amodo e mesmo, de cando en vez, daba uns pasos atrás.

E iso, dar uns pasos atrás, é o que vou facer eu cando se enterre a Lino Braxe, mentres murmurio a «Común presenza» de René Char: «Apresúrate a transmitir o que che corresponde de marabilloso, de rebeldía e de xenerosidade». De parte de Lino, unha aperta atlántica e revolucionaria.