Este artigo tamén está dispoñible en: Castelán

Por moito empeño que meta, non me atraen as actividades nas que só participan homes. Tanto me ten un debate electoral como ese congreso de criminalística cuxa foto oficial resultou un posado de Alfonso Rueda a canda outros sete señores. No gran debate televisado das eleccións de novembro vimos catro mulleres a pasar a mopa no estudio, diante de catro homes que aspiraban a gobernar. Querería saber cantos deles levantaron a cabeza para sorrirlles cun simple «boa noite». Ese día, na televisión pública, eran compañeiros de traballo.

No teatro clásico grego, onde as mulleres non participaban, adolescentes aínda con voz de pito vestían de rosa para que aos espectadores lles quedase claro que interpretaban un rol feminino. Ser muller nunca foi doado, e representarnos na pantalla ou no escenario non vai de calzar uns tacóns e enzoufarse con quilos de maquillaxe. O travestismo require non só vestir a pel, senón mirar moi dentro, cara o sentir e pensar dunha muller.

 A comedia de Aristófanes As asemblearias (392 a. C.) parte da pregunta de como sería un mundo gobernado por mulleres, para logo apostar por unha revolución na que elas asumen o poder fronte á impotencia dos homes. Juan Echanove actualizou a obra cunha visión política máis contemporánea na versión teatral La asamblea de las mujeres, coa que en 2015 debutou como director no Festival de Mérida. O actor Pedro Mari Sánchez interpreta o dobre papel de home-muller e representa co mesmo convencemento a Blépiro que a Helena, ata o punto de que custa recoñecer en escena que ela é el. Pedro Mari estivo soberbio: no traballo de interiorización, de asunción do rol feminino, coa dificultade engadida de que o texto é comedia, na que moitas veces un simple xesto separa o humor do ridículo. Nesta revolución, liderada pola actriz Lolita no papel de Praxágora, o ourensán Sergio Pazos encaixaba en cada función a bandeira galega: unha chiscadela a casa, de colleita propia, que non pasaba inadvertida.

 Actores españois viviron esta metamorfose con máis o menos acerto: José Luis López Vázquez, en Mi querida señorita (1972); José Sacristán, en Un hombre llamado flor de Otoño (1978); Miguel Bosé, en Tacones lejanos (1991); ou Paco León, estupendo na serie La Casa de las Flores (2018-2019), son algúns dos valentes.

E –superando todas as expectativas, grandioso– chegou Brais Efe como a representante de actores Paquita Salas. A serie homónima (2016-2019), argallada polos Javis, Calvo e Ambrossi, deu co actor perfecto, un descoñecido para moitos que no primeiro episodio sementou a dúbida sobre o seu sexo en máis dun espectador. Os diálogos, perfectamente escritos, axudan a lle dar solidez ao personaxe, pero a feminidade que aporta Brais é dunha naturalidade incontestable.

Cruzar as pernas como Sharon Stone en Instinto básico (1992) sae de dentro. Poucas veces acepto o pacto, como espectadora, de crer que eles nas pantallas son quen de nos enganar interpretando a unha muller. Cary Grant, en I was a male war bride (1949); Tony Curtis e Jack Lemmon, en Some like it hot (1959); Dustin Hoffman, en Tootsie (1982);  Robin Williams, en Mrs. Doubtfire (1993); ou John Travolta, en Hairspray (2007), mudaron nelas por esixencia das tramas e apañaron un recoñecemento unánime.

Vibrei con Eddy Redmayne en The danish girl (2015). Conquistoume malia todas as críticas. Transmite, con tenrura, o desacougo vital de Lili Elba, a primeira persoa que pasou polo quirófano para un cambio de sexo. O seu abano de xestos expresa feminidade desde as tripas. O guión da película é plano, pero Redmayne, apoiado na sensibilidade de Alicia Vikander, traspasa.

Emocional; así é a serie Transparent (2014-2017). Jill Soloway, a creadora, traslada á pantalla o impacto que viviu cando seu pai cambiou o nome de Harry polo de Carrie. Jill empezou a escribir Transparent a noite despois da súa primeira cea con Carrie, logo de que ela e a súa irmá limpasen a cara de Carrie lixada de salsa. Con esa situación, cargada de humanidade, presenta Soloway a Mort, Jeffrey Tambor, e os seus fillos: limpando unhas manchas de salsa na cara. Delicioso personaxe, o de Mort, e triste final para unha serie sorprendente que axuda a comprender mellor as persoas.

Na casa, as tan reprochadas Mucha e Nucha nunca nola tentaron coar. O indumento de Touriñán e de Marcos Pereiro non é máis que un xogo. Criticable? Como todo. Persoalmente, defendo as súas batas como traxe rexional humorístico e a valentía para sacarlle punta ao que algúns consideran incorrecto. Pero aquí entrariamos, como tantas veces, nos límites do humor, e iso xa é outro conto.

Este artigo tamén está dispoñible en: Castelán