Endesa anunciou o peche definitivo da eléctrica da Coruña. A finais de 2019 a entidade xa avisara do seu obxectivo debido á caída do prezo do gas e aos elevados custos do prezo de CO2, aínda que estaba a explorar novas alternativas con mesturas de biocombustibles.
A noticia sentou como un xerro de auga fría aos traballadores das Pontes, na Coruña. A central térmica de Endesa iniciara o proceso de peche en 2019 debido ao encarecemento dos dereitos de emisión de CO2 e á caída do prezo do gas. Durante estes últimos meses, Endesa probou mesturas de biocombustibles e carbón, pero informa que os resultados saíron «negativos» e «non permiten prolongar a vida da instalación».
O que máis sorprendeu e enfadou á Xunta, comité e traballadores, foi que o anuncio non se comunicou directamente á mesa técnica, segundo contan, onde tamén está representado o Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Concello das Pontes, senón que se notificou antes á prensa. Todos están en contra da decisión adoptada pola empresa. «O peche total dependerá da rede eléctrica, do Ministerio e dos procesos administrativos», declara a Público Alberte Amado, membro da Conferencia Intersindical Galega (CIG-Industria).
[Puedes seguir leyendo este artículo en castellano aquí]
O camiño cara unha enerxía limpa e renovable e as axudas europeas para a transición ecolóxica evidenciou xa hai dous anos o desmantelamento da última central de carbón galega. Endesa explicou que o peche definitivo da eléctrica vén dado por múltiples razóns, fundamentalmente de carácter ambiental. A planta de carbón funciona desde 2019 baixo mínimos, operando ao redor dunhas 1.500 horas ao ano. Esas novas probas supoñían unha esperanza para o persoal. De feito, Endesa investiu hai pouco 29,5 millóns de euros para modernizar a central.
Con todo, a entidade esgrime que a mestura de lodos e carbón xerarían ao ano entre 76.000 e 106.000 toneladas de cinzas (un aumento entre o 187% e un 276%), que non serían admitidas nos vertedoiros de residuos non perigosos por superar o valor límite de selenio, sulfatos e carbono orgánico solto. Ademais, cada tonelada cústalle á empresa 32 euros. Por iso, as razóns económicas tamén influíron no ditame: o MWh xerado custaría ao redor de 65 euros e resultaría un 30% máis caro que o producido nunha central de ciclo combinado de gas natural.
Desta maneira, adaptar a instalación ao novo escenario que require a transición enerxética requiriría un elevado investimento e uns altos custos fixos, «co que a destrución da caixa estimada ascendería a 625 millóns de euros en dez anos da actividade da central», explica a compañía. Todo isto, Endesa apóiao co aval de Foster Wheeler, que sostén que a planta sufriría unha forte redución de potencia e que a presenza de metais alcalinos e cloro causarían na caldeira «corrosión propiciando uns niveis de degradación que non son aceptables».
A eléctrica prevé que o un de xullo deste ano as xestións estean terminadas para poder pechar. Impulsaron xa os procesos administrativos para que o Executivo central permita apagar definitivamente a instalación a través dun informe de impacto ambiental da demolición da central e demais documentos das distintas partes que teñen responsabilidades coa compañía. Cando estean terminados, procederase ao derrube da instalación e a formar ao persoal para que poida participar nestas obras para reverter os danos ocasionados no emprego.
Que pasará cos postos de traballo?
Ricardo leva 17 anos traballando nas Pontes. Conta a Público que non sabe como sentirse. «Enfadado, encabuxado, desilusionado, un pouco de todo», reflexiona. A el e ao resto dos seus compañeiros pódelle cambiar a vida para sempre. Endesa afirma que ten un acordo coa representación dos traballadores no que garante que ningún empregado será despedido. Parte deles acolléronse ás prexubilacións ou foron recolocados segundo informa a compañía, de modo que son 81 persoas as que integran o persoal actual. Un dos grandes problemas que carrexa recolocar aos empregados é que teñen que mudarse de Galicia, e son a maioría, xa que teñen posto adxudicado noutra parte do Estado con opción preferente de volta, asinado en conformidade cos sindicatos.
Con todo, tamén constan 130 traballadores auxiliares (algúns suman máis de trinta anos traballando nas Pontes) que poden ser formados para colaborar nas tarefas de desmantelamento da instalación. A empresa ten previsto abrir unha licitación internacional a través do Plan Futur-e para atraer novos investimentos empresariais á zona industrial; aquí os novos postos xa non serían para estes traballadores, pois xa se conta con que manteñan o seu cargo, aínda que se teñan que trasladar a outra instalación galega ou estatal.
Endesa ten autorizada a conexión á rede en Galicia de 1.493 MW eólicos, «cuxa construción creará 1.250 empregos directos durante seis anos», segundo comentou a compañía. «Trátase de promover que empresas, institucións e outros axentes públicos e privados poidan presentar alternativas viables para buscar proxectos de investimento e creación de emprego sostibles no emprazamento da central».
Eses plans, con todo, poden tardar ata tres ou catro anos en establecerse segundo a versión dos traballadores, a central apunta que serán menos. «Que sucede ao longo deses anos? As Pontes converteríase nun páramo, emigraría todo o mundo», explica Ricardo. «Entendemos que os combustibles son viables como unha maneira de transición, como unha ponte para soster o traballo mentres que se desenvolven novos proxectos. Queremos que conten connosco. Xa sabemos que o carbón vai desaparecer». «Endesa está obrigada a dar alternativas de proxectos futuros dentro dos plans de transición xusta. Unha parte destes teñen que ir para paliar o impacto negativo. A zona de Galicia que máis vai sufrir a descarbonización é As Pontes», sinala a CIG.
Tormenta política
O alcalde das Pontes e presidente da Deputación da Coruña, Valentín González, foi directo e criticou a «falta de compromiso» de Endesa. «Existe unha comisión técnica responsable de supervisar os resultados das probas con biocombustible e Endesa, de maneira unilateral, sen contar coa convocatoria da mesa, fai público un informe cheo de conclusións partidistas que tentan xustificar un peche que estaba decidido desde facía tempo», postulou. O edil engadiu tamén que desde hai un ano percíbese que a empresa non lles trata como «persoas maduras», xa que se «negou» a substituír o carbón por gas natural para reducir as emisións de CO2. «Iniciou o traslado de persoal a outros emprazamentos de España antes de saber se a central era viable», sinalou.
Pola súa banda, o conselleiro de Economía, Francisco Conde, tachou de «actitude inaceptable» o anuncio da compañía e esgrimiu que «Endesa está a faltar a ese principio de confianza, pero nós esperamos unha rectificación, non só sobre os resultados das probas, senón sobre ese futuro industrial que é o compromiso que tiña dentro do proceso de transición enerxética». «Todos os informes previos antes das probas finais tiñan unha tendencia positiva e desde o punto de vista técnico e ambiental había unha resposta favorable co comportamento que tiña a central e as propias caldeiras», apuntou Conde. Pola súa banda, o Ministerio de Transición Enerxética estudará os próximos días a documentación remitida por Endesa.
O presidente da Xunta de Galicia, Alberto Núñez Feijóo, apuntou cara ao Goberno central, o cal «non quere diminuír os custos de emisións de CO2», o que levou á entidade a «plantarse», segundo explica. «As consecuencias páganas os traballadores, a comarca e afecta á capacidade enerxética instalada. Co plan enerxético, que non compartimos, España quedará sen a batería máis grande». O presidente anunciou tamén que a empresa pedira desculpas por non comunicar previamente ao Executivo a decisión. Así mesmo, volverá reunirse o equipo de traballo este martes para explicar detidamente os datos e os resultados das sucesivas avaliacións.
Os grupos do Parlamento non tardaron en pronunciarse. Ana Pontón, portavoz do BNG, tachou de «inaceptable» a decisión e que «nin Xunta nin Goberno central poden seguir bailando ao son que marca a empresa». Ademais, sinalou que o peche non significa unha «transición enerxética» senón unha «reconversión industrial que non podemos aceptar» e que xorde «coa complicidade do PP e PSOE».
O secretario xeral do PSdG-PSOE, Gonzalo Caballero, aínda que recoñece que o carbón non é o futuro, insiste en «buscar outras vías para manter o emprego» e explorar «as posibilidades de reconversión e de transición xusta». «Non se pode consentir este comportamento nunha empresa que fixo negocio no territorio galego. Onde está a súa responsabilidade social corporativa?», sinala. Preguntada por Público, Endesa non dará declaracións respecto diso do conxunto de críticas.
A transición enerxética
A industria galega foi e continuará sendo unha fonte de ingresos económicos para as grandes empresas que actualmente visualizan a enerxía verde desde un punto de vista capitalista. «Están proxectos encima da mesa de hidróxeno verde, enerxía eólica, bio-refinerías, hai unha aposta importante en base a subvencións», conta a CIG. Segundo Alberte Amado, o problema radica nos tempos. «As formulacións das transicións non están a ser acordes coa garantía de emprego e co impacto que vai ter no territorio. Non hai nada inmediato que substitúa a central térmica das Pontes».
As asociacións ecoloxistas galegas celebraron o peche das Pontes. Están en contra do modelo que estaba experimentado a compañía e que avivaría toneladas de cinzas. Para o ecoloxismo é un éxito contra o cambio climático. Agora piden un convenio de transición xusta, como a Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza (ADEGA), para salvar os empregos. «O cesamento da actividade de central de carbón das Pontes acabará co maior foco galego de emisións de gases de efecto invernadoiro ( GEI) e un dos principais de Europa». Así mesmo, Adega sostén que a demolición das Pontes non representa a total descarbonización da produción eléctrica en Galicia. Para baixar as emisións de GEI, deberían deixar de utilizarse «gases e derivados do petróleo na xeración eléctrica», sinalan.
A central das Pontes non é a primeira que pecha en Galicia debido á evolución do mercado e ao cambio de modelo do sector enerxético. Meirama, actualmente propiedade de Naturgy, presentou a solicitude de peche en 2019 para apostar polas enerxías renovables. A súa intención é construír dous parques eólicos e un centro tecnolóxico de gas renovable. Ambas as entidades forman parte dunha primeira xeración industrial nada no franquismo que está destinada a morrer. Non era nin un secreto a voces, o declive das centrais de carbón suma anos. De momento, os traballadores das Pontes teñen a expectativa posta na reunión do martes, aínda que algúns xa contan con ter que facer as maletas.
Este artigo publicouse orixinariamente en castelán en Público como parte dun acordo de colaboración con este periódico. Aquí podes atopar máis artigos de Público en Luzes.