A Florencia dos homiños azuis

Quizais non saiban que o nome orixinal dos Pitufos é Les Schtroumpfs, unha palabra que non existe en francés, como tampouco en galego o nome dos debuxos que logo saltarían á pequena pantalla.

Les Schtroumpfs, un pobo de pequenas criaturiñas azuis que viven nunha vila de champiñóns no medio do bosque –calquera semellanza cun soño psicótropo é imaxinación do lector–, foron debuxados en Bélxica, a patria da banda deseñada. Porque coñecido é que o belga Hergé creou Tintin pero non tanto a orixe dos homiños azuis, obra do tamén belga Pierre Culliford, «Peyo».

Lucky Luke, a revista Spirou, Blake e Mortimer… mesmo Asterix e Obelix, malia ao chauvinismo francés, non terían existido de non seres Bélxica un volcán creativo durante a posguerra. Foi a comezos dos cincuenta cando na axencia belga de novas World Press se coñecen e comezan a traballar xuntos René Goscinny e Albert Uderzo, e será en diversas publicacións deste país onde os dous xenios galos publiquen as súas primeiras obras, tamén no xornal La Libre Belgique que hoxe en día segue a ser referencia naquel país. Claro que antes Goscinny xa entrara en contacto con Maurice de Bevere, alias «Morris». Con el converterá a Lucky Luke na figura internacional que é hoxe, grazas á incorporación dos irmáns Dalton, idea en parte do francés.

En Bélxica, o dúo galo tamén traballará con Jean-Michel Charlier, outro belga clave na explosión da banda deseñada na segunda metade do século pasado e co que o gran Jean Giraud creará as historias de Blueberry, o tenente do far west estadounidense. Estamos a falar do mesmo Giraud que baixo o pseudónimo de Moebius publicará a obra mestra O Incal, ademais de ser un dos responsables gráficos de Alien, o octavo pasaxeiro. Os catro crearán Pilote, probablemente a máis grande de todas as revistas que teñan existido na banda deseñada.

Peyo-Schtroumpf, Hergé-Tintin, Goscinny-Asterix, Uderzo-Obelix, Morris-Lucky Luke, Charlier-Blueberry, Giraud-Moebius… todos xuntos, en Bruxelas, en dez anos… Imaxinémolos nunha brasserie da cidade bebendo cervexas logo de publicar un número da revista. Ou compartindo ideas e bosquexos a primeira hora da mañá nun café a carón da Grand Place. Unha bomba artística semellante a aquela Florencia do século XV onde coincidiron Brunelleschi, Michelangelo e Leonardo da Vinci. Só falta o gran Hugo Pratt, illado do mundo en América do Sur, perdido na procura da tumba paterna polos desertos da África oriental. Será un belga, o editor de Hergé, quen o rescate anos despois da desesperanza.

Viñetas de Corto Maltese, por Hugo Pratt.

Nesa década do 50, Europa aínda cauterizaba as feridas da Segunda Guerra Mundial, embarcada nunha enorme reconstrución económica co diñeiro do Plan Marshall ao tempo que tentaba purgar os seus demos interiores. Nesa década, para estes artistas, procurar un futuro entre as ruínas morais dun continente inhumano foi coller o lapis de cores e plasmar sobre o papel simpáticas, case que infantís, historietas de aventuras.

Baixo esa inicial sinxeleza das súas obras agochábanse realmente as loitas do ser humano: a rebelión e insubmisión dos aldeáns galos ante o imperio invasor, quen sabe se unha homenaxe á Francia exiliada que guerreou contra os nazis; a curiosidade e inquedanzas do xornalista leal a un cadelo branco; o honor e o compromiso cuns valores éticos do tenente, aínda que provoquen a súa expulsión do exército; a ironía e ledicia optimista coa que afrontar os retos e perigos da vida como Luke o pistoleiro…

Os xiros da historia son tan caprichosos que mentres Bruxelas vivía semellante explosión creativa tamén estaba a nacer no seu seo un proxecto político revolucionario, a Unión Europea, un concepto case onírico, como o mundo dos schtroumpfs, cos que comparte a cor azul, a dos soños. E hoxe, setenta anos despois, esa mesma cor e os valores humanos dos creadores de bandas deseñadas poñen de novo ao continente no seu sitio. «The future is Europe», o futuro é Europa, din as grandes letras brancas sobre fondo mariño dun mural pintado na fachada dun edificio fronte ás institucións da UE, no mesmo corazón da burbulla comunitaria.

O mural é creación do grupo artístico Urbana, de novo uns belgas tolos a procurar con pinceis unha saída para o seu desacougo. Apareceu no 2017, logo do referendo do Brexit, marcando un camiño fronte a esa irracionalidade. Dende entón, as súas creacións estanse a espallar pola cidade: un Hefesto steampunk aquí, un elefante de cores alá ou Oxygen, un inmenso mural de azuis, verdes, brancos e marróns. Todas as súas creacións están pintadas sobre edificios. Nada novo en Bruxelas, unha cidade que homenaxea aos seus michelangelos en calquera fachada libre entre dous edificios, pingas de cor nunha cidade desprezada tradicionalmente como gris.

Spirou, Torgal, Tintin, Le Scorpion, os Dalton, Asterix… todos e máis están debuxados e comparten espazo nas paredes de Bruxelas con outras viñetas máis rompedoras: o futuro de Europa, a muller a masturbarse, o pene fláccido ou o veleiro na tormenta. Tantos e tan variados que compre botarse a andar e descubrilos polas rúas da capital europea.

cool good eh love2 cute confused notgood numb disgusting fail