Non me afago a que Lugo sexa
unha estación de paso.
Sinto gana de berrar
«son estes os meus lugares»
Galicia en bus, poemario de María Reimóndez galardoado co Johán Carballeira, lévanos aos Ancares e a Vigo (polo Candán), percorre cabeceiras de comarca e «hijuelas». Cerqueiro. La Directa. Gómez de Castro. Freire. Castromil. As compañías que nos conduciron á escola e ao futuro. Ás feiras e aos tanatorios. A almorzar o polbo a Monterroso en Aninovo logo de saír a Melide en Fin de Ano. A facer o selectivo e ás discotecas. A coller un voo de baixo custe para probar fortuna en Londres ou Berlín. Un nomenclátor que se esvae na cartografía que lles salta as costuras ás catro provincias de Javier de Burgos. Un anecdotario coa banda sonora do Galicia en Goles que non será rexistrado.
Neste país, coller un bus queda para quen non pode permitirse outra cousa. Estudantes. Migrantes. Maiores de pensión non contributiva. Mulleres, as máis.
Noutros países cunha autoestima máis traballada, os percorridos en transporte colectivo de viaxeiros nutren as narrativas da contemporaneidade. Crimes que se resolven. Intrigas políticas. Subversión. Misterios sobrenaturais. Encontros fortuítos. Amores de vinte minutos. Notas no taboleiro de anuncios dos suplementos dos venres na era pre-Tinder: «Vémonos na parada do sete todas as mañás. Levas un abrigo vermello. Quixera coñecerte».
Así como os trens se prestan para ler e tomar notas, os autobuses de liña son un mundo de levar a fronte pegada ao vidro conxelado e entregarse aos efectos secundarios da Biodramina. Con todo, durante os primeiros noventa, tiráronse case que medio millón daqueles Contos do Castromil. Vinte e nove autores e trinta relatos breves –Ferro Ruibal recuncou—, para seren lidos pola Nacional-550, pola Picaraña e A Escravitude, as Terras de Caldas e a ponte do Burgo, a bordo de coches que se chamaban Rosalía de Castro, Castelao ou Luís Seoane. Disque os escritores, no canto de cobraren en metálico polo seu traballo, recibiron un bonobús para viaxar de balde no Castromil.
A Xunta anunciou este luns que o 23 de decembro deste 2020 da covídia entran en vigor as novas liñas de transporte interurbano de Galicia. Aló foron o Castromil e a Gómez de Castro, que comunicaba Lugo con Pontevedra e Vigo –por Monterroso, Antas, Lalín e Cachafeiro— e aló irá o Freire que cruza entre Santiago e Lugo as isoglosas da gheada e o seseo explosivo, do irmao/irmán, do cas/cans, o que nos levou desde o país de teitos aceirados de lousa ao que se gorece da choiva con tellas vermellas.
Unha unión temporal de empresas (UTE) integrada por Monbus e Alsa (os dous xigantes do sector na cornixa cantábrica e máis aló) poralle fin a 75 de anos de Freire pola Terra do Medio. Disque chegarán servizos novos pola autovía A-54 –polo treito que está construído e en servizo, supoño— e compleméntase a oferta cun Xacobús (sic) entre Pedrafita e Santiago, que para algo este 2021 que comeza é xubileo compostelán.
Daquela composición das Aerolinhas Unidas da Galiza que fixeran os Aduaneiros sem Fronteiras como quen di antonte, ficaron no esquecemento as identidades corporativas do Castromil e do Iasa, absorbidas as compañías por Monbus e Arriva, respectivamente. Seguen, iso si, os vitrasas en Vigo. A carrozaría marela e gris marengo e os asentos de tapizado kandinskiano do Freire resistirán na ida e volta entre Sobrado dos Monxes e Compostela, que é o único traxecto regular de viaxeiros que lle queda á empresa.
E, si, foron moitos domingos de pé a nos anicar nos corredores do autobús cando nos cruzabamos coa Garda Civil, pero tamén aquela xornada electoral na que fixeches a viaxe a Santiago a carón do Zapatones, que viña de votar –a Manuel Fraga, claro— en Palas de Rei. E os letreiros doutro tempo: «Prohibido hablar con el conductor y escupir en el suelo». E foron horas perdidas na porta da Moa de Melide, mais tamén o recendo dos queixos da nabiza de Carme e María da Casanova. E foron amores de vinte minutos que van pola media vida.
