Este artigo tamén está dispoñible en: Castelán
«Imaxínao sentado no váter», díxolle María. Olalla concertara para o día seguinte unha entrevista de traballo e o posible empregador era un xefazo que, con só pensar en telo diante, impoñíalle. Pero fantasiar con alguén importante nunha situación tan íntima transformábao nun mortal máis, e a ela iso provocáballe un sorriso e axudábaa a estar máis tranquila.
O cuarto de baño é un espazo íntimo da vida cotiá practicamente esquecido no cine ata Psicosis (1960). Hitchcock abriu a tapa do inodoro no Motel Bates e filmou sen pudor o retrete no que Jane Leigh, para ocultar as pegadas do seu roubo, tira o papel das contas cortado en cachiños. Pero todos lembramos algunha vez Psicosis ao correr a cortina e abrir a billa. Tras aquela porta, o mestre mudou en ansiedade a tranquilidade dunha ducha. Quizais sexa a secuencia entre azulexos máis icónica, xunto á da bañeira de American Beauty (1999), de Sam Mendes: o guionista Alan Ball fixo realidade o capricho sexual de Lester, Kevin Space, quen imaxinaba a Ángela, Mena Suvari, nun bañeira de pétalos de rosas vermellos.
A narrativa cinematográfica respecta a norma clásica do cuarto de baño como lugar íntimo, espazo reservado para confidencias, asasinatos, drogas, sexo ou grandes fugas. Unha secuencia no baño sempre é clave no relato. O baño do cuarto 237 do hotel Overlook dá sentido a O Resplandor (1980), de Stanley Kubrick. Para acougar a súa mente destrutiva e violenta, un escritor ex alcohólico acepta encargarse do mantemento dun hotel de montaña, maldito. Pero o personaxe que interpreta Jack Nicholson cégase coa beleza dunha muller saíndo da bañeira que se transforma, nos seus brazos, nun corpo consumido e decrépito. Un paso da luz inicial ao terror: o seu regreso á destrución tras o resplandor. Nicholson volvería rodar nunha bañeira en A propósito de Schmidt (2002); neste caso, dentro dela e para recrear A morte de Marat (1793), cadro de Jacques-Louis David.
A norma estoupa en El fantasma de la libertad (1975), de Luis Buñuel. A escena no comedor, na que todos baixan con absoluta normalidade as bragas e calzóns para sentar nos váteres arredor da mesa, é desconcertante. O surrealismo acada o cumio cando os convidados, chegada a hora de xantar, levántanse do retrete e collen a porta do fondo á dereita.
John Travolta ten experiencia en escusados e urinarios cinematográficos. En Mira quién habla también (1991) Kristie Alley obrígao a ensinarlle a usar o retrete portátil ao neno protagonista. Pero será Quentin Tarantino quen sente no sanitario a Travolta como Vincent Vega en Pulp Fiction (1994). Nas tres ocasións nas que o personaxe descansa na taza o seu universo derrúbase: é como o aviso da tempestade. Na primeira escena na que volve do baño atópase con Mia, unha colosal Uma Thurman, en plena sobredose. Na segunda ocasión, Butch Coolidge, Bruce Willis, dispara ata acabar con el. E na terceira, retrospectiva, ten que botar man da pistola para defenderse dun atraco nun restaurante. Da íntima tranquilidade do inodoro Vincent volve, cada vez, ao mundo máis perigoso. Puro contraste, nesta cinta de humor e violencia.
Un home decide illarse do mundo e vivir durante once anos no cuarto de baño. É o enxeñoso punto de partida de El anacoreta (1976), unha idea de Rafael Azcona convertida nunha mordaz comedia por Juan Esterlich, director e coguionista, e protagonizada por un Fernando Fernán-Gómez convincente en cada liña, desde as máis sarcásticas ata as máis feroces. Esterlich, que nunca volvería dirixir, demostrou tamén unha grande destreza ao rodar nun escenario único.
Madrid, 1987 (2011). O escritor e guionista David Trueba artella un eficaz diálogo entre un maduro e exitoso articulista, José Sacristán, e unha moza universitaria, María Valverde, no que reflicte o abismo xeracional entre o home que viviu no franquismo e a estudante que esperta en democracia. Para manter a tensión dialéctica e sexual entre ambos, Trueba déixaos pechados nun baño, sen posibilidade de auxilio, durante unha fin de semana. O festival de Sundance recoñeceu o valor desta estupenda cinta que en España pasou inadvertida.
Olalla superou a entrevista. O primeiro día no traballo o pasador do baño atrancouse con ela dentro. Media hora tardou en abrila o fedello da oficina, e ao saír, Olalla, que xa era a máis popular da empresa, viu como o seu xefe arrincaba un aplauso cun sorriso chufón e pensou: «Empate, 1 a 1”».
Este artigo tamén está dispoñible en: Castelán
