O parón das festas pola crise sanitaria golpeou a todo o sector do espectáculo e especialmente ás orquestras galegas, que fixeran investimentos e non puideron recuperalos. A maioría delas están acollidas a un ERTE e presentáronse ás subvencións do Goberno galego.
Nove meses sen traballar. É o tempo mínimo que levan as orquestras de Galicia sen actuar desde que se decretou o estado de alarma. Tíñano todo listo para iniciar a súa tempada en Semana Santa, pero o coronavirus arremeteu con forza quedando a palabra «festa» practicamente prohibida. O 2020 é un ano de beneficio case nulo para elas, pero non de débedas, que non poden liquidar coas axudas convocadas pola Xunta.
Teméronse o peor cando non puideron comezar a xira e coller impulso para actuar en centos de lugares ata setembro. A Asociación Galega de Orquestras (AGO) compara o tipo da súa actividade coa trasfega das formigas: traballan intensamente en determinadas épocas e reparten as ganancias para sobrevivir os meses restantes. Tamén, parte dese diñeiro vai destinado a compras, alugueiros de naves, material técnico, e todo o que conforma a organización dunha verbena de tal magnitude que atrae a miles de persoas.
[Puedes seguir leyendo este artículo en castellano aquí]
A Asociación de Músicos Profesionais Do Espectáculo de Galicia (AMPROEGA), compartiu publicamente un comunicado titulado «A Xunta rise de nós». Fai seis meses que os representantes das distintas partes do sector mantiveron a primeira reunión co Goberno autonómico para abordar a súa crítica situación, encontros que se alongaron ao longo do ano nos que pediron que fixese de interlocutor co Goberno central. Segundo contan, a Xunta anuncioulles unhas axudas enmarcadas dentro do Xacobeo 2021, un total de dous millóns de euros, pero a partir das eleccións do 12 de xullo, «os representantes simplemente desapareceron ignorando as solicitudes de novas conversacións». Cancelaron ata dúas veces as citas, e o 25 de setembro a nova titular da Secretaría Xeral de Emprego, Elena Mancha, accedeu ao encontro, o que se resume na carioca que se morde a cola.
O 4 de novembro Comisións Obreiras (CCOO) recibe unha chamada telefónica desde o Executivo de Feijóo -un «modus operandi totalmente inusual», detallan- que lles presenta un bosquexo de axudas «inasumibles» para eles, as cales xa están convocadas. AGO explica a Público que as subvencións van destinadas aos gastos. «Non hai actividade para facer efectivos eses gastos, os principais son as débedas, é o que nos está afogando. Sería mellor unha paralización dos créditos». Nas bases reguladoras para a concesión das axudas enmárcanse os gastos subvencionables relacionados cos alugueiros de equipos, locais, salóns, organización das actuacións das orquestras como servizos audiovisuais, traslados dos equipos, gastos de viaxes, dietas, mantemento e aloxamento… Consideracións que non poden xustificar xa que, por motivos loxísticos, non puideron actuar.
En total, a Xunta destinará un crédito de 1.200.000€ para 2020 e 800.000€ para 2021, «o que repercute na oferta turística» e na «promoción do evento Xacobeo 2021», notifica. «Para o ano que vén temos datas pechadas, pero tamén tiñamos este ano e non sabemos o que vai pasar en 2021, non sabemos cando poderemos empezar, ninguén nos di nada», trasladan a Público desde París de Noia. O grupo presentou toda a documentación para acceder ás axudas, e esperan recibilas polo patrocinio do Ano Santo. De momento, as 35 familias que conforman a compañía están en ERTE. «Estamos a subsistir, son 800 euros que non dan para moito, se tes familia, que pagar alugueiro e algún tipo de letra non chegas a final do mes».
A Asociación Galega de Orquestras (AGO) destaca que, do conxunto do Estado, a Xunta foi a «única en preocuparse» da súa situación porque «ningunha comunidade ten o poderío que ten Galicia en isto». Outras orquestras que tamén actúan a miúdo na comunidade non están exentas dos mesmos problemas. O Combo Dominicano, con domicilio fiscal en Canarias, tampouco recibiu ningún tipo de axuda, e sinala que os músicos non están a cobrar ERTE. «O paro acabouse en xuño ou xullo, anunciaron moitas axudas na teoría, pero na práctica… Sempre hai letra pequena», comenta un dos artistas, Cirano Núñez. Teñen 120 datas convocadas para o próximo ano que proveñen das aprazadas polo coronavirus, que se poderán producir se a situación epidemiolóxica permíteo. De momento, os integrantes procuran traballar noutros ámbitos, xa sexa relacionados coa súa profesión ou non.
De feito, temen que cando volvan estar operativas non conten co persoal que tiñan contratado antes da crise. «A nosa posta a andar non será moi abundante porque desapareceunos o mercado, haberá que velo», contan desde AGO. Panorama, a orquestra galega máis grande, contabiliza un ano e dous meses sen traballar e o seu cantante, Lito, conta que esperan ter «a sorte» de recibir as subvencións para actuar no Xacobeo. «Hai orquestras que van ter problemas para cobralas, porque como é un sistema de puntos, hai traballadores que non os cumpren». Esperan que os concellos conten co diñeiro que non utilizaron este ano nas festas para gastalo no 2021. As comisións traballan con moita antelación, e por iso as orquestras piden colaboración para poder estudar a reincorporación da actividade e poñerse en contacto coas organizadoras. De momento, a próxima tempada tampouco pinta ben. «As vacinas masivas ata mediados de 2021 non van ser efectivas, xa se nos amola outro ano», lamenta París de Noia.
Ademais da afectación económica, os grupos sinalan o grave estado anímico da súa situación, e insisten en que foron os primeiros en parar a súa actividade e que serán os últimos en retomala. «Toda a vida traballando en isto…e non ves a luz ao final do túnel», contan. Os grupos non poderán operar ata que a pandemia estea controlada e as reunións de centos de persoas non supoñan un perigo para a poboación. Ninguén sabe cando volverán, pero as orquestras nas festas dos pobos son unha relixión para Galicia, e o seu público está a esperarlles.
