Os seus gobernos financiaron con 2,7 millóns de euros a once diarios da comunidade para un programa de fomento da lectura que consistía no envío dun exemplar de xornal aos colexios e institutos públicos e concertados de Galicia.

A Coruña.- A Xunta de Alberto Núñez Feijóo entregou outros 315.000 euros a cinco editores de xornais galegos só cinco días despois de que este anunciase a súa candidatura para presidir o Partido Popular tras a dimisión de Pablo Casado.

As axudas tramitáronse a dedo a través da Consellería de Cultura, Educación e Universidade mediante dez convenios de colaboración destinados a fomentar a lectura de prensa escrita entre os escolares da comunidade. O programa consistía en publicar noticias sobre educación e no envío dun xornal á semana a cada colexio e instituto.

As principais beneficiarias foron as empresas de Santiago Rey, editor de La Voz de Galicia, que obtivo 149.000 euros; o grupo Prensa Ibérica, propiedade da familia Moll, que edita Faro de Vigo e La Opinión de A Coruña, que obtivo 78.134 euros, así como as sociedades de Blanca García Montenegro, propietaria de El Progreso de Lugo e Diario de Pontevedra, que levaron 33.629 euros.

A familia Outeiriño, dona de La Región (Ourense) e Atlántico Diario (Vigo), obtivo 28.065 euros, mentres que o empresario José Collazo, construtor e propietario de casinos, bingos e salas de xogo e máquinas recreativas en España e o estranxeiro, levou 18.000 euros para os seus xornais El Ideal Gallego (A Coruña), Diario de Ferrol e Diario de Arousa.

Os dez convenios son practicamente iguais na súa redacción e comprometen os editores para publicar semanalmente información «relacionada con temas de educación» e a facer chegar o seu produto aos centros que lles sinale a Xunta, ao obxecto de «achegar a lectura ao alumnado galego, de forma que sexan os propios alumnos e alumnas os que descubran por si mesmos, a través da utilización da prensa, os valores culturais propios de Galicia».

Os acordos, con todo, permiten que os editores liquiden o compromiso enviando «como mínimo un exemplar (…) polo menos unha vez á semana», de forma que moitos centros téñense que conformar cun só diario unha vez cada sete días para programar para todo o seu alumnado actividades que redunden no fomento da lectura de prensa escrita.

Segundo o Instituto Galego de Estatística (IGE), os colexios galegos de Infantil, Primaria, Secundaria e Bacharelato teñen unha media de máis de 166 alumnos e alumnas por centro.

Para quen si resulta rendible o acordo é para os editores, que grazas aos convenios poden financiar a distribución de máis de medio millón de exemplares con diñeiro público. Santiago Rey obtén 0,64 euros por cada un dos 229.230 xornais que a Xunta lle compra ao ano con cargo a este programa; os Moll, 0,59 euros por cada exemplar de Faro de Vigo e La Opinión; García Montenegro, 0,67 euros; os Outeiriño, 0,87 euros; e Collazo, 0,22 euros.

A normativa de contratación pública impide que se utilice a figura do convenio de colaboración con empresas privadas para actuacións con ánimo de lucro, que deben axustarse ás normas e restricións dos contratos públicos, tales como a publicidade, a concorrencia aberta e a valoración de ofertas mediante concurso público.

Os acordos entre a Xunta e as principais cabeceiras galegas de papel para este ano contemplan unha contrapartida por parte das editoras, aínda que nos convenios non figura referencia algunha ás materias concretas ás que se destina o diñeiro que supostamente achegan, nin como se contabiliza nin xustifica.

As mesmas empresas recibiron cantidades similares noutros exercicios mediante convenios idénticos que establecían expresamente que a súa participación financeira era de 0 euros. Así, por exemplo, se La Voz de Galicia recibe en 2022 149.000 euros e achega supostamente 88.000 euros para financiar a distribución de 229.230 exemplares, en 2021 obtivo a mesma cantidade sen ningunha achega, para distribuír exactamente o mesmo número de diarios. O mesmo sucede noutros exercicios anteriores co resto de empresas citadas.

É dicir, repartindo o mesmo número de exemplares nos centros co mesmo importe que o ano anterior, non se xustifica a que van destinadas as achegas que fan as editoras.

O programa de fomento da prensa escrita entre os escolares de Galicia, segundo a información dispoñible na plataforma de transparencia da Xunta, leva activo polo menos desde 2013. Desde entón, a Xunta de Feijóo entregou aos medios galegos máis de 2,7 millóns de euros a través da compra en lote de diarios para enviar un exemplar á semana a cada colexio e instituto. Nesa cantidade inclúense as axudas concedidas a El Correo Gallego, de Santiago, propiedade de José Manuel Rey Novoa, e cuxa empresa editora, Ediciones Compostela, acolleuse recentemente a concurso de acredores.

Ata 2017, as axudas do programa de prensa na escola entregábanse con cargo á Secretaría Xeral de Medios, dependente directamente da Presidencia de Feijóo e que dirixía Mar Sánchez Sierra, actual secretaria de Comunicación da executiva do líder do PP. Desde 2017 canalízanse a través da Consellería de Educación, que na actualidade encabeza Román Rodríguez. A súa sinatura sempre se realizou en xaneiro ou nas primeiras semanas de febreiro, pero en 2022 a firma atrasouse ata a segunda semana de marzo e tamén a súa publicación na web da Xunta.

Luzes-Público preguntou ao departamento de Román Rodríguez se existe algún tipo de fiscalización dos resultados obtidos por esas axudas para cuantificar en que medida contribuíron a incrementar a lectura de prensa en Galicia, pero ao peche deste artigo non obtivera resposta.

As subvencións con cargo ao programa de fomento da lectura de prensa na escola súmanse ás que concedeu a Xunta aos medios galegos en forma de axudas directas, para o fomento do uso do galego en medios que usan o español e para a publicación de propaganda institucional como información mediante convenios opacos non sometidos ás garantías de publicidade, concorrencia, transparencia e control, e dirixidos a construír en positivo a súa imaxe pública e a súa acción de Goberno. Durante os trece anos de Feijóo no poder, sumaron preto de 45 millóns de euros.

A esas cantidades hai que engadir os 1,25 millóns que concedeu a medios estatais con cargo aos fondos de promoción turística do Xacobeo, cando xa era presidente do PP, renunciara á presidencia da Xunta e exercía de xefe do executivo galego ese cargo en funcións.

Nada máis chegar ao poder en 2009, Feijóo eliminou o programa de préstamo que permitía a todos os escolares galegos ter acceso gratuíto aos seus libros de texto e diverso material escolar. Desde entón, os seus gobernos pecharon un de cada dez colexios e institutos públicos en Galicia.