Os ánimos estiveron revoltos en Bruxelas nos últimos días pola cousa do Brexit. Logo de case dous anos de negociación, e levando ao límite o reloxo ante as aprobacións parlamentarias que se necesitan agora, a Comisión Europea e o Goberno británico conseguiron acadar un acordo sobre a saída do Reino Unido e as bases da futura relación política coa UE.
Ata Theresa May, a premier británica, aguantara dimisións no seu gabinete e acougara algunhas das revoltas filas euroescépticas do seu partido para sacar adiante o pacto. O amago de Pedro Sánchez de arruinar o laborioso encaixe do Brexit pola cuestión de Xibraltar foi a tradicional dose de dramatismo que gusta en Bruxelas, sempre disposta a converter un problema político en crise existencial. Mais o Brexit si que o era e na UE contiveron a respiración polo desafío español.
O acordo foi apoiado por todos os líderes europeos, Sánchez incluído, e Reino Unido sairá da UE o 29 de marzo do 2019 se na Cámara dos Comúns británica ou no Parlamento Europeo non derruban este acordo. Coa súa saída, por primeira vez a UE erguerase menos grande que ao deitarse. Estamos a vivir un feito histórico, quen sabe se reversible nuns anos, con causas e consecuencias que exceden o espazo desta columna.
Na fuxida desta Bruxelas tola polo Brexit, converso con Roman, un rapaz alemán de Bonn, no interior dun clíper de 1897. Fronte a un antigo submarino ruso, o seu Ortolan de fina liña branca e madeiras nobres no interior está atracado ao norte de Ámsterdam nos antigos terreos industriais da NDSM, os estaleiros que competiron co porto de Rotterdam ata fins dos setenta.
Durante un século, desta zona saíron os xigantes de carga e os petroleiros da Compañía Neerlandesa de Construción Naval. A gran grúa segue como vixía na beira do IJ, que en antigo neerlandés significa mesmamente auga, así se chama a enorme canle que conecta os mares interiores de Holanda co Mar do Norte, aínda que as luces hoxe son de neón e brillan no interior. A grúa alberga tres suits dun hotel de luxo no corazón dunha paisaxe postindustrial fría e aos seus pés espállanse os graffitis.
Só no Reino Unido hai máis de 100.000 españois rexistrados, preto de 300.000 alemáns ou de 150.000 franceses, os mesmos británicos que viven na República. En vinte anos os polacos acadaron o millón de residentes nas illas
Clípers como o Ortolan están atracados nos peiraos industriais da NDSM, fronte a un rostro de Anna Frank pintado en cores nunha fábrica, a carón de antigos vagóns de tren que fan de ateliers musicais ou agrícolas. Falamos en inglés con Roman e a súa moza polaca, cóntannos da mutación da NDSM dende motor industrial ata referencia cultural en Ámsterdam, como emprazamento dun dos maiores mercados de segunda man de Europa e de numerosos festivais de música. De xente que leva unhas poucas décadas repoboando espazos esquecidos, sementando onde antes había ferro e pedra, igual que fixeron os mozos alemáns cando caeu o Muro.
Na Europa do Brexit, estas historias resultan familiares e é inevitable non lembrar o que acontece na Coruña con Alcoa ou na perenne reconversión industrial de Ferrolterra. Son tamén conversas máis humanas que a decisión inexplicable dun país saltando dun barco ao que seguirá profundamente vinculado e forman unha patria cultural nun continente onde as proas dos museos Titanic e Guggenheim fenden as ondas do mesmo mar.
Falamos tamén de cidades coma Bruxelas, a tres horas en coche, onde un terzo do máis dun millón de habitantes son estranxeiros e a meirande parte europeos. Se algo trouxo consigo este novo século en Europa foi a explosión do inicio dunha sociedade verdadeiramente cosmopolita europea, impulsada por programas como o Erasmus, a multiplicación das posibilidades de transporte ou a entrada do euro. O continente está a vivir un intenso movemento migratorio de fondo, máis profundo que as chegadas de migrantes dende a beira sur do Mediterráneo que aterran aos gardiáns das esencias nacionais conservadoras. Só no Reino Unido hai máis de 100.000 españois rexistrados, preto de 300.000 alemáns ou de 150.000 franceses, os mesmos británicos que viven na República. En vinte anos os polacos acadaron o millón de residentes nas illas.
Os votantes do Brexit deron as costas a esta Europa, non á burocracia e discusión política que ateiga a as nosas vidas, nin ás crises económicas que terían esnaquizado os sistemas de benestar das nosas sociedades con UE ou sen ela. Cando os militantes bébedos de patriotismo británico decidiron culpar a Bruxelas dos seus males non cavilaron nalgo tan sinxelo como o autobús que sairá de Ámsterdam ás 7 da tarde. Cruzará os Países Baixos e Bélxica, parando en Utrech, Amberes ou Bruxelas e saltará a Francia. Chegará á Londres en menos de 12 horas, tras mergullarse polo paso de Calais e saír en Kent. O prezo deste último tramo é posible que suba nos próximos anos, igual que os controis e as perdas de tempo pola creación dunha fronteira invisíbel. Ante os novos trens de alta velocidade non importa se hai néboa ou non no Canal da Mancha, agora o continente non quedará illado. Os británicos, se cadra, estarano un chisco.
PD: Dende a costa de Calais-Dunkerque escaparon milleiros de soldados franceses, ingleses ou belgas buscando o refuxio das illas na hora máis lúgubres de Europa, cando a bota do pequeno cabo cubría coa súa sombra cada recuncho do continente. As brancas rochas dos cantís de Dover reflectiron entón e durante cinco anos o sol da liberdade, sen importar a néboa que houbese no Canal.
