Unha vez tiven un amigo franquista que pendurou un póster de Pancho Céspedes no seu cuarto. Rodri, de Rodrigo, era o máis rancio da banda. Fomos amigos ata que a mocidade deixou de estorbar. O certo é que a camaradería comezara xa a esmorecer cando unha tarde nos confesou a súa simpatía por Franco e empezamos a burlarnos del chamándolle vidaloca.

Atopámonos de novo o pasado mes de xullo, nas festas do barrio. Coincidimos mentres a miña filla e o seu fillo pretendían ocupar o cochito de Ladybug dunha das atraccións. Un «que tal» reconciliador e frío, un xesto oblícuo de Transición, pero a min el non me apetecía. Perdinlle o respecto aquela tarde. Ningun franquista me cae simpático. Son así de repipi. Dende o poder, levan décadas edulcorando o franquismo para que pasemos por alto que os apelidos da ditadura seguen vivos e nostálxicos. Nos cartos, nas leis, nas migas que caen a diario sobre as alfombras, nos tramos habituais do papel hixiénico, durante un café no bar coa televisión prendida. Ao mesmo tempo, non paran de definir a Transición como unha grande aperta, un exemplo de entendemento e acordo entre cabaleiros circunspectos. Todo ese barullo ordinario. Pero a verdadeira reconciliación logra que se recompoñan os órganos e se conxele o pasado para deixar de sufrir. Por iso a Transición parécese máis, se acaso, a unha de tantas portas xiratorias; metéronlle candados ás fiestras e deixáronnos unha democracia mal aireada.

Dende o poder, levan décadas edulcorando o franquismo para que pasemos por alto que os apelidos da ditadura seguen vivos e nostálxicos. Nos cartos, nas leis, nas migas que caen a diario sobre as alfombras, nos tramos habituais do papel hixiénico, durante un café no bar coa televisión prendida

Sobrepaso os corenta e cánsame a xente que me vén a insinuar como teño que vivir; a solicitarme optimismo ou recomendarme ser feliz. Un día preguntáronllo a Fernando Fernán Gómez: «É vostede feliz?». «Por quen me toma?», respondeu. Evito aos que me piden que respecte sentenzas inxustas e opinións que me parecen deplorables. Resulta que se non o cumpres, es un antidemócrata. Porque parece ser que se algo nos ensinaron é a parte teórica da democracia. A teórica si. Pero eu non podo respectar a esquizofrenia de Ortega Smith, nin a necedade de Díaz Ayuso, nin o ADN da familia Franco, nin as frustacións patolóxicas dun prior. Non podo ter en consideración aos que defenden a homenaxe constante a un ditador que asinou decenas de miles de sentenzas de morte. Non falo da guerra, nas guerras todos se matan, falo dos 40 anos posteriores que aínda non avergoñan coa contundencia que nos faría mellores persoas. Non respecto aos que xeraron a sensación de estar pasado de moda se defendes xustiza para as vítimas dunha ditadura. Ser libre sempre é moderno. Por iso, non me sae da alma axudar a cruzar a rúa a señoras desvalidas que cantan o Cara al Sol. Convidar a algo aos que falan de dictablanda, compartir décimos de lotaría cos que cren que Franco era só unha caricatura da «España cañí». Recoñezo que ás veces me pregunto se isto é debido a que me convertín nun señor aburrido, gordo e susceptible (tampocou me caen moi simpáticos os que beben tónica pink) ou a que fun ben educado.

Non podo ter en consideración aos que defenden a homenaxe constante a un ditador que asinou decenas de miles de sentenzas de morte. Non falo da guerra, nas guerras todos se matan, falo dos 40 anos posteriores que aínda non avergoñan coa contundencia que nos faría mellores persoas

Compro camisas floreadas, por iso non me sinto fóra da modernidade se digo que respecto a Víctor, o que cando o levaban na camioneta pediu unha manta e ao que lle contestaron que xa non lle faría falla. E a Elena –a Elena matáronlle a tantos- que cando escoitaba na radio un «Arriba España» dicía: «Que a levante quen a tumbou». Aos que se tiveron que despedir dos que nunca volveron. Aos mortos. Aos vivos con toda esa dor desecada.

Aquel día de festa, Rodri actuou con valentía. Achegouse a min, saltou por riba do estrondo da música, e, logo de tantos anos, díxome con todos os respectos: «Nunca pensei que chegases a deixar de falarme por ser fan de Pancho Céspedes».

*A foto da portada, da agonía de Franco, foi sacada polo seu propio xenro, Cristóbal Martínez-Bordiú, Marqués de Villaverde, para sacar proveito económico vendéndoas á revista Hola.