«Buenos días», dime ela, toda alfúfara e sorrinte. Dáme a sensación de que lle debo lembrar a alguén, porque o benquerer que lle noto cando me fala é cálido e familiar.
«Bo día!», respóndolle eu, procurando que o meu ton sexa recíproco en calor e musicalidade.
Ela achégase a min con pasiños curtos e prudentes.
«¿Qué tal estás?»
«Eu moi ben, e vostede?»
«¡Muy bien!»
Sempre vai ben vestida, co seu cabelo branco e crecho e ben peiteado, os seus vestidos de flores e o seu bastón de madeira. O seu ollar é amable e un pouco falcatrueiro; nótaselle ben que debe ser amiga das brincas.
«Cal é o plan de hoxe?» O seu plan sempre é o mesmo, pero gústame que mo conte.
«Pues iremos dar un paseo. Quisimos ir antes pero nos llovió toda la mañana. A ver si no está el camino todo lleno de lama».
O seu castelán soa fóra de lugar, como se a súa lingua camiñara por terra descoñecida. Resúltame raro escoitala falar así, porque cando conversa coas súas amigas usa a mesma variedade dialectal que a miña avoa. Di «lus» e «des» en vez de «luz» e «dez». Remata os verbos en infinitivo cunha e; di «Teremos que ir comere!». O seu falar dáme acubillo.
«Bueno, muller. Malo será», respondo.
Case todas as persoas de certa idade que coñezo no traballo fálanme en castelán, polo menos de primeiras. Algunhas despois de escoitarme contestando varias veces en galego acaban mudando, parece que case ao seu propio pesar, pero outras non o deixan ir. Como se esta lingua nosa fora cousa de vellos. Dá o mesmo que eu lles conteste en galego todas as veces. É igual que nas miñas verbas haxa retrincos do seu mesmo falar, como a forma na que digo «facendoi» en lugar de «facéndoo», ou como hai palabras que sen gheada parecen mal ditas. Como digo «rapás», en lugar de rapaz. Como uso as mesmas frases feitas que as miñas tías. Como insisto, como recalco cada sílaba, case como unha súplica: «Non ves que falamos a mesma lingua? Non ves que esta é a fala á que escollín volver? Non ves que a túa lingua é miña tamén?».
Pero a señora que teño diante non o pode evitar. Por moito castelán que fale, escápaselle o galego entre os dentes.
«Si, ho. Malo será», di. «Muy guapa te me pusiste hoy!», engade.
«Home, terei que poñerme guapa para vervos!»
Ela ri.
«O vestido que leva hoxe é ben chulo», digo.
Fai un aceno coa cabeza que indica que está de acordo comigo e sorrí.
«Lo compré en Santiago. Diez euros, nada más».
«Pois quédalle fantástico».
Sorrí de novo.
«Muchas gracias, neniña».