A Coruña.- Vendo os xurados abandonar a sala de vistas da Audiencia Provincial da Coruña con cara de cansazo e de alivio, resulta difícil non pretender internamente, con toda a forza mental da que un é capaz, que nunca a vida te poida poñer na súa pel. Porque por moito que a instrución policial e xudicial, os testemuños das testemuñas e peritos, as gravacións das cámaras do paseo marítimo de Riazor, a autopsia e as probas científicas apunten cara a un veredicto de culpabilidade sobre varios ou todos os presuntos asasinos de Samuel, o certo é que semella unha circunstancia indesexable ter na man a vida doutras persoas, desas persoas cuxo rostro esculcaches ata a saciedade durante semanas.

Cando a xuíza anuncia o final da vista, case ás seis e media da tarde deste luns, os xurados levántanse con xesto de fatiga e á vez de descanso. Foi o día máis longo do xuízo con xurado máis longo celebrado nunca en España. É unha percepción absolutamente subxectiva, pero desde a bancada do público dá a impresión de que case un mes despois de que comezara, cada un e cada unha ten claro xa o seu veredicto. Que sexa o mesmo que o resto é outra cousa, que uns poidan convencer a outros é posible, e por iso tamén é probable que as deliberacións sexan longas e complexas. O que duren, con todo, depende agora soamente deles e delas.

Elena Pastor, a maxistrada que presidiu o proceso polo asasinato de Samuel Luiz na madrugada do 3 de xullo de 2021 no paseo marítimo de Riazor, entregou onte ao xurado o centenar longo de preguntas, segundo fontes do caso, que deberán responder e motivar para declarar culpables ou inocentes os cinco acusados de matar a Samuel: Diego Montaña, Catherine Silva, Kaio Amaral Silva, Alejandro Míguez e Alejandro Freire.

O obxecto do veredicto

Durante a mañá, os seus avogados, a fiscal e os letrados das acusacións particular e popular acordaron o contido desas interrogantes, que compoñen o que a Lei do Xurado denomina o obxecto do veredicto. Están destinadas a establecer se a morte de Samuel se debeu a un asasinato en grupo ou a un homicidio; se todos os implicados foron responsables da mesma, e, no seu caso, se foi como autores ou cómplices; se existiu aleivosía e saña; se a dous deles –Diego e Catherine– se lles debe aplicar a agravante de homofobia; se a un –Kaio– cabe atribuírlle ademais o delito engadido de roubo con violencia; a dous –Diego e Freire– a atenuante de actuar baixo a influencia do alcol e as drogas, e ao último deles, a de padecer patoloxías previas de personalidade e conduta.

«Desposúanse de todo tipo de prexuízos. Cáenme ben, cáenme mal, gústanme, non me gustan… Iso non importa. Esquezan tamén a repercusión mediática, só son relevantes os feitos», dixo a xuíza, que instruíu aos xurados sobre como deben respectar os principios xurídicos esenciais de presunción de inocencia, valorar as probas testemuñais e documentais de acordo a razoamentos lóxicos e motivados, e nunca contestar as preguntas que se lles expoñen en contra dos intereses dos acusados se teñen a máis mínima dúbida razoable sobre a resposta. «Teñan un debate libre e activo, participen, non se limiten a sinalar que están de acordo cun argumento: explíquense, motíveno», engadiu.

Os xuízos con xurado son unha consecuencia do precepto constitucional que establece que a soberanía nacional, e por tanto dos poderes cos que esta se manifesta, emana e reside no pobo. É dicir, en todos nós. «O Estado democrático caracterízase pola participación do cidadán nos asuntos públicos. Entre eles non hai razón algunha para opoñer excepción aos referidos a impartir xustiza, senón que pola contra se debe establecer un procedemento que satisfaga ese dereito constitucional da forma máis plena posible», reza a exposición de motivos da citada Lei.

Xustiza e democracia

O funcionamento do xurado con respecto ao obxecto do veredicto responde a normas democráticas moi garantistas: fan falta sete votos a dous –non se contempla a abstención– para considerar probado un feito que prexudique os intereses dun acusado, e 5 a 4 para facelo con outro que o beneficie. Pero iso non é o esencial, nin o que converte en democrático un veredicto. Porque este non deriva dunha mera maioría de vontades individuais, senón a conformación dunha vontade única.

Desde a noite deste luns, os xurados están incomunicados e confinados nun hotel á saída da Coruña, con protección policial para garantir que ninguén os presione nin nada perturbe o seu xuízo. Pero ademais da protección física, Pastor tamén lles garantiu alivio para calquera carga emocional que poidan sentir, ben sexa polo medo para condenar un inocente ou o de deixar libre un culpable: «Esquezan as penas que piden a Fiscalía e as partes. Vostedes non as impoñen, iso correspóndeme a min», díxolles.

Quizá nas súas palabras reside o reflexo máis digno da memoria de Samuel. Por moito que nos espante, debemos poñernos na pel do xurado, e asumir o que decida, porque iso é a democracia, e iso debe ser a xustiza: «Vostedes ven os feitos e eu aplico o dereito. Os acusados tiveron un xuízo xusto, dean vostedes un veredicto xusto para que eu poida aplicar unha sentenza xusta», concluíu a xuíza.