O abandono das residencias galegas, unha catástrofe anunciada fai tres anos

Unha denuncia sacou á luz a falta de recursos e o incumprimento de protocolos de hixiene na residencia de Salvaterra de Miño, en Pontevedra. As súas deficiencias xa foran expostas en 2017 ante Inspección Social, do mesmo xeito que as dos centros de DomusVi.

De maneira similar que noutras autonomías, o coronavirus golpeou con forza as residencias de maiores galegas onde faleceron máis de 470 persoas, que constitúen ao redor do 40% do total de mortes por covid-19. Nos últimos días, unha denuncia interposta pola Asociación de Traballadores de Residencias de Galicia (Trega) situou a Salvaterra de Miño (Pontevedra) como o centro de todas as polémicas polo «total abandono» das súas instalacións, recursos e tamén persoal, que retratan en fotografías. As deficiencias de Salvaterra, do mesmo xeito que as dunha vintena de centros de DomusVi, xa foron denunciadas en 2017.

O 27 de outubro o Goberno galego interveu a residencia de Salvaterra de Miño que chegou a acumular 110 contaxios (84 residentes e 26 traballadores). A día de hoxe, o número de positivos na residencia rolda os 90 casos activos e faleceron máis de 20 usuarios. A Consellería de Sanidade expuxo os obxectivos da intervención: «Garantir a calidade asistencial e a correcta protección da saúde tanto das persoas usuarias, como das traballadoras e traballadores do centro». Con todo, 14 días despois isto seguía sen facerse realidade. A denuncia que partiu de Trega elevouse á Consellería de Política Social, o departamento que goberna Fabiola García. As fotografías desmontan os seus argumentos. Dúas semanas despois de que a Xunta tomase o mando do centro, a acusación revelaba o estado insalubre das instalacións con anciáns «encerrados baixo chave en habitacións sen timbre», residentes que presentaban úlceras nun «90% dos casos» provocados pola inmobilidade e por levar os mesmos cueiros durante horas (xa que non hai persoal suficiente para cambiarlles de posición e a cociente viuse diminuída polo contaxio entre as traballadoras). Nin as camas nin os aseos están adaptados ás súas necesidades como así o reflicten as fotografías, e o escrito tamén denuncia falta de sabas e roupa para cambiar aos maiores.

[Puedes seguir leyendo este artículo en castellano aquí]

Por todo iso, a Fiscalía Superior de Galicia abriu dilixencias sobre a situación de Salvaterra, a mesma que defendeu Alberto Núñez Feijóo asegurando que a atención «segue sendo adecuada». Tamén en rolda de prensa asegurou que lle sorprendeu «moito» que fose «un anónimo» quen puxo a denuncia. De feito, a propietaria do centro, empregados e familias asinaron un documento onde critican as «calumnias» sobre o servizo de Salvaterra e o trato aos seus maiores trala denuncia de Trega. «As familias da residencia de maiores de Salvaterra de Miño queremos expresar a nosa indignación e o noso profundo pesar ante a información que se verteu sobre a atención e o coidado das nosas familias».

A Conferencia Intersindical Galega (CIG) denunciou en 2017 a falta de persoal e as carencias do centro e da atención. Explican que o inicio dos problemas remóntase a 2016, cando se recibiron as primeiras 24 prazas que pagaría a Xunta e que derivaron nunha «situación de acoso, de excesiva carga de traballo e de absoluta falta de medios», así como unha campaña de «despedimentos por parte da dirección como represalias ás traballadoras afiliadas da CIG». Todo isto, segundo asegura a organización, púxose en coñecemento de Inspección de Traballo, pero a Xunta mirou para outro lado, do mesmo xeito que ocorreu con varias residencias de DomusVi. Tamén o Goberno de Alberto Núñez Feijóo atopou trabas para contratar persoal para Salvaterra. Algunhas traballadoras negáronse a ir ou renunciaron unha vez viron en persoa as condicións do centro. «Entendemos que hai que dar asistencia ás persoas maiores, todo o mundo ten dereito e o persoal do Sergas ten que cubrir as prazas, pero non poden encargarse de todo e teñen que ir nas mesmas condicións que as persoas que van traballar a outros sitios», explica a secretaria xeral de CIG- Saúde, María Abuín. Mesmo, a algunhas traballadoras non se lle esixiron PCR para ingresar no centro.

A situación de Salvaterra lembra ás residencias da Fundación San Rosendo e DomusVi, as principais empresas que xestionan os centros de maiores privados en Galicia. Un informe do Consello de Contas de 2017 recolleu a falta de traballadoras en relación co número de persoal ofertado para a contratación, ata 26 actas rexistraron que a cociente de persoal era baixa. DomusVi converteuse nun foco de coronavirus en Galicia e en xullo un xulgado de Cangas (Pontevedra) abriu dilixencias contra a conselleira delegada de DomusVi España, Josefina Fernández, e con outros dous altos cargos da Xunta, a xefa dos Servizos de Inspección de Maiores, María Berta Besada e o director xeral de Maiores e Persoas con Discapacidade, Idelfonso de la Campa, por presuntos delitos de homicidio e lesións por imprudencia profesional. Fernández amparou a semana pasada no Parlamento galego a colaboración público-privada no sistema de residencias nunha tensa xornada da comisión para a reactivación económica e social trala pandemia, que lle custou duras críticas por parte dos grupos de oposición, BNG E PSdeG-PSOE. A Consellería de Política Social tamén defende a súa xestión dos centros de maiores e anunciou que o Goberno da Xunta está a elaborar un «novo modelo» de residencias, mentres que a situación en Salvaterra non fai máis que empeorar.

Os grupos da cámara continúan pedindo explicacións. A portavoz do BNG no Parlamento, Olalla Rodil, criticou na comisión de reactivación dirixíndose á conselleira delegada de DomusVi que «as súas residencias convertéronse na cara máis dramática da pandemia con centos de contaxios e centos de falecementos», e tamén sinalou ao PP como responsable ao permitir e «promover» este modelo, que recibe grandes cantidades de diñeiro público. Tamén o viceportavoz do PSdeG-PSOE, Pablo Arangüena, cuestionou o crecemento de DomusVi en Galicia «á sombra do PP» e pediu que sacasen á luz as subvencións que recibe da Xunta de Galicia. A fortuna de DomusVi pode ascender a 1.000 millóns de euros segundo sinalou Arangüena, a mesma que se favoreceu «a partir da privatización do negocio xeriátrico público das caixas de aforro de Galicia».

Así as cousas, o presidente da Federación Galega de Usuarios de Familias da Dependencia e Residencias (REDE), Paulino Campos, explica que o modelo actual de residencias «non estaba preparado para un segundo golpe» e que todo apunta a que sigan sucedendo «casos Salvaterra e casos DomusVI». «Os servizos de inspección de Política Social en Galicia son infantís, ata desvergonzados e crueis nas súas resolucións, é un departamento a fumigar», sostén Campos. A mércores, o número de falecementos por coronavirus en Galicia elévase a 1.092, un dos últimos vinculado á residencia de Salvaterra. «As familias das vítimas e dos sobreviventes neste incendio pavoroso están abatidas, primeiro porque ninguén lles deu as explicacións oportunas sobre o ocorrido, e ás veces con moi desagradables sinais», apostila Campos. En canto ás restricións por coronavirus na comunidade autónoma, 60 municipios permanecen pechados e coa hostalería inactiva segundo as últimas medidas anunciadas pola Xunta de Galicia, que se estenderán ata principios do mes que vén, xa que Feijóo ten intención de abrir a man en decembro e salvar o Nadal.


Este artigo publicouse orixinariamente en castelán en Público como parte dun acordo de colaboración con este periódico. Aquí podes atopar máis artigos de Público en Luzes.

 

cool good eh love2 cute confused notgood numb disgusting fail