A señora Pura, Purilla para os seus catro netos, é a miña avoa de Tirán. Purilla, coma tantas outras mulleres da súa quinta, acabaría por cruzar a ría para vivir e traballar en Vigo, forzada pola necesidade de sacar a familia adiante. Iso si, en canto podía escapaba de volta á súa casa, a que levantara co seu home, a casa na que botaba as patacas e plantaba as flores do cemiterio, na que tiña unha botella de «agua bendita» traída por ela mesma do río Xordán e na que cada verán coidaba catro netos.
A casa que aparece na imaxe é a casa da miña avoa. De entrada, é unha vivenda que non ten nada de especial agás o feito de estar ao carón da praia nunha parroquia que Domingo Villar converteu en lugar de peregrinación para os seguidores da novela negra. Mais para min esa casa simboliza, agora, a fin de moitas cousas.
Purilla, que aínda vive pero xa non nos lembra, era unha señora cun xenio «particular», como di meu pai. No seu descargo direi que a vida a tratou tan mal que tiña dereito a estar profundamente cabreada todo o tempo. Mais, con todo o seu rosmar, foi Purilla a avoa coa que máis tempo pasei e da que máis cousas aprendín. Naqueles veráns pegañentos de Tirán, Purilla baixábanos á praia da Videira a bañarnos mentres ela, coa súa bata de avoa, arredaba do sol coas outras veciñas que compartían función de gardacostas dos netos. Despois subía con nós para a casa a facernos bocadillos en pan de bola xurando sempre que «para baixar todos os santos axudan».
Ela non o sabe e seguramente se llo contase faría chanza do meu espírito «rosaliano», pero para min Purilla era o último elo que me conectaba coa infancia e o rural. E é que dende que a miña avoa está nunha residencia todo o que a rodeaba desapareceu e, con ela, unha parte de todas nós: o camiño do Igrexario e a rúa Torrecedeira xa non son da miña avoa, a súa casa xa non cheira a ela e no mesado daquela cociña xa non está a postal enviada polo meu avó dende Capetón coa caligrafía propia dun escolar da posguerra. Agora os lugares que eu compartín con Purilla son espazos nos que outras persoas viven as súas vidas.
Ela non o sabe e seguramente se llo contase faría chanza do meu espírito «rosaliano», pero para min Purilla era o último elo que me conectaba coa infancia e o rural. E é que dende que a miña avoa está nunha residencia todo o que a rodeaba desapareceu e, con ela, unha parte de todas nós.
Lin un destes días un artigo (que non volvín atopar) que falaba do desarraigamento da nosa xeración, acostumada a carretar efectos persoais de vivenda en vivenda, principalmente motivados por cuestións laborais. Entendín perfectamente o que quería dicir porque eu con 38 anos levo 31 mudanzas ás costas e sinto cada vez menos cariño polas cousas materiais. Sobre todo, cando teño que metelas en caixas e pagar os portes.
A «xeración máis preparada» é, tamén, a primeira xeración eminentemente urbana de Galicia. A que medrou xa en pisos e non en casas e que, con sorte, ía asilvestrarse cos avós no verán. A nosa é a primeira xeración que perde, coa desaparición destes, o derradeiro vencello directo co que hai máis aló do asfalto. As nosas infancias teñen cheiro a piche, a descampado ou parque, a xogar entre xeringas se te criaches nun barrio coma o meu ou a imaxinar polo patio de luces a vida doutra xente.
E non é só cousa da vivenda, que esa grazas á nosa innata mentalidade minifundista pode herdarse e subdividirse ata o paroxismo. É todo o demais, todo o que a rodea. Evitando a nostalxia, penso que coa perda dese último nexo non só quedamos orfas e orfos do cariño dos avós, senón que con eles perdemos tamén o seu sotaque, o seu léxico, os seus sabores e, en definitiva, perdemos un pouco máis a conexión coa terra.
A partir de aquí a nosa experiencia estival consiste en ateigar casas rurais, invadir vilas alleas e transformarnos en ghodechinchos autóctonos. O construto do noso verán e os das xeracións seguintes xa é por forza diferente. E eu, que non son moi amiga da morriña, xa veña en formato sentimento ou camiseta, non podo evitar poñerme triste ao pensar que todo iso que fomos Purilla e mais eu xuntas xa non o seremos máis e que calquera escenario no que proxecte os veráns futuros xa non terá tutelos para ir ás amoras nin hamacas feitas con redes de pescar.
