Unha das máis graves eivas da nosa lingua galega, e da española, é que as nosas academias aínda non incluíron nos dicionarios o verbo «borbonear», a pesar da súa máis que secular vixencia.
Inútil procuralo nos dicionarios da RAG nin da RAE. É un verbo clandestino. Sen papeis. Sen lexitimidade. Proscrito. Sen dereitos.
Reivindico ante historiadores e escritores e animo a manifestarmos en prol de acadar, polo menos, a galeguidade oficial para o verbo borbonear, pois aforrariamos preguizosos e molestos circunloquios que envilecen o noso estilo.
Comprendemos, non obstante, que non será tarefa doada para as academias facer oco a tan necesario verbo nos dicionarios, pois borbonear é verbo ambicioso, invasivo e polisémico: ocupará máis páxinas que calquera outro verbo do noso acervo idiomático. Xuntei datos empíricos e científicos ao respecto.
Coma filólogo, comparei en laboratorio a preeminencia do verbo borbonear fronte aos dous verbos máis intrusivos en ambas dúas linguas: ser e estar. Os resultados foron contundentes: para borbonear é necesario ser e mais estar Borbón. Ningún dos dous populares infinitivos, por separado, soportan o peso dun só borbonear. Non se pode ser Borbón ou estar Borbón. Iso é algo que sabe mesmo aquel que nunca foi nin será Borbón. A mesma plebe.
De todos os borbóns, o que máis e mellor arroutou na procura dunha definición definitiva para o verbo borbonear foi, sen dúbida algunha, o rei botsuanólogo Juan Carlos I, que indagou con enorme sacrificio económico e persoal as máis perigosas facetas da procelosa arte do borboneo. A súa viril afouteza por cometer e acometer todos os pecados borbónicos levouno mesmo a perder o recoñecemento e a paga do seu fillo, o que fai o seu sacrificio aínda máis digno de louvanza.
Como chamado por un destino artúrico, Juan Carlos I mergullouse desde a infancia nun décatlon borbónico de fazañas verídicas e lendas inventadas. Fillo dun rei sen súbditos e algo lacazán, JC amosou de xeito temperán a súa afección a borbonear inesgotablemente. Cando tiña apenas sete anos, fuxiu da tutela familiar e educativa do pazo de Estoril, onde vivía co pai e os preceptores, e regresou á noitiña cun feixe de dólares na man. Pasara toda a xornada recollendo, a cambio de propina, pelotas de tenis nas pistas dos ricos, obtendo así os seus primeiros ingresos coma comisionista.
Non podía faltar na súa biografía un capítulo tráxico propio de rei de Shakespeare. Xogaba o futuro emérito aos 18 anos (os biógrafos din que era un neno) cunha pistola que se disparou accidentalmente e rematou coa vida do seu irmán pequeno, Afonso. Juan Carlos estudaba xa daquela na Academia Xeral Militar de Zaragoza. Segundo contan os historiadores, o rei Juan sen Terra obrigou o seu fillo maior a xurar, diante do cadáver, que non o matara a propósito. Toda unha lección de borboneo, tamén. Un xuramento de Santa Gadea 2.0.
Borbonear é sospeitar sempre dos teus iguais, os borbóns. Cando décadas máis tarde, Juan Carlos arrebatou definitivamente o trono, e o pai soubo que o seu fillo xa o superara na difícil arte do borboneo.
Aínda en vida de Franco, está documentada a negociación de Juan Carlos co seu amiguiño saudí, o rei Fahd (este emérito noso levábase estupendamente ben cos seus homólogos máis absolutistas), para garantir a achega de petróleo ao noso país. A cambio de tan patriótica mediación, o entón príncipe de España embolsou na súa conta particular un patriótico 2% en comisións, borboneo que sen dúbida melloraba o practicado 30 anos antes nas pistas de tenis de Estoril. O 23-F tamén foi moi borboneante: un golpe de Estado frustrado para autopublicitarse. O máis grande bulo da nosa historia democrática só podía argallalo o Grande Mestre Borboneador.
Así poderiamos continuar década a década ata hoxe, ata os diñeiros ocultos de Suíza e Corinna, sen cansar de enumerar os inabarcables campos léxicos que abrangue o verbo borbonear.
Só sinalar, por último, que borbonear é acción u omisión que non se pode nin sequera practicar en soidade, coma o onanismo. Precisa dun pobo e uns vasalos que contribúan á exaltación activa do borboneo. E, mesmo niso, Juan Carlos foi o mellor: pese a que os deuses do franquismo e da Transición lle concederon por decreto todas as virtudes públicas, el Rei rebelouse contra ese nefando destino e conseguiu colleitar todos os defectos. Aínda que a frase soe a epitafio, non quer ser esa a súa vocación.