A Coruña.- A Plataforma en Defensa dá Ría de Arousa, formada por asociacións ecoloxistas e confrarías pescadores e mariscadoras, denunciou que o baleirado de encoros nos ríos Umia e Ulla está a acabar cos bancos marisqueiros da ría, na que ambos desembocan. En 2021, o Goberno de Alberto Núñez Feijóo acordou rebaixar por lei un 92% as sancións que a Xunta pode impoñer ás eléctricas por baleirar as presas sen control.

Segundo a plataforma, as empresas concesionarias dos encoros de Portodemouros e Caldas de Reis, xestionados por Naturgy e por Cortizo Hidroeléctricas, aproveitaron as intensas choivas dos últimos días para elevar a súa produción de electricidade procedendo ao desaugadoiro masivo das presas. Iso tería provocado, aseguran, o descenso do nivel de salinidade na ría e aluvións de lama e sedimentos que asfixian os bancos de bivalvos, especialmente ameixas, berberechos, recoiro e navallas, pero tamén zamburiñas, volandeiras, vieiras e mesmo os mexillóns que se crían en batea.

«Non é a primeira vez que se produce esta situación, aínda que esta vez foi moito máis intensa», asegura a plataforma, que lembra que o organismo Augas de Galicia, dependente da Consellería de Infraestruturas e Mobilidade da Xunta, «é a institución pública encargada de velar polo bo funcionamento dos encoros».

«Ten a responsabilidade de obrigar ás empresas concesionarias a regular o seu baleirado mediante un protocolo preciso para que non coincida coas mareas baixas e as intensas choivas e a dar publicidade da súa actuación», engaden.

«A auga é un ben público e as concesionarias das presas non deberían poder facer o que lles dea a gana», asegura Xaquín Rubido, portavoz da plataforma.

A Consellería de Infraestruturas, que dirixe Ethel Vázquez, aclara que os encoros teñen a capacidade de «laminar as avenidas» e «reducir as puntas de caudal de auga e amortecer as crecidas nos ríos». «Augas de Galicia establece uns resgardos no inverno para que os encoros sexan capaces de reter as puntas de caudal e, posteriormente, liberar eses caudais de maneira máis gradual», afirma.

Os episodios de mortalidade do marisco pola chegada masiva de auga doce están documentados cientificamente. Nos últimos anos probouse non só a relación entre ambos fenómenos sobre varias especies, senón tamén que a salinidade afecta o crecemento dos exemplares que sobreviven, a súa resistencia aos patóxenos e aos depredadores e a súa habilidade para escavar, enterrarse na area e sobrevivir.

«O volume de auga que finalmente achega o río na desembocadura é o mesmo, pero con caudais punta inferiores durante máis tempo. Loxicamente, todas as precipitacións que non se infiltren ou consuman na cunca chegarían á desembocadura», engade ese departamento, que apunta que os encoros de Portodemouros e Caldas de Reis «aliviaron na xornada de onte [polo martes] ante as intensas choivas rexistradas, pero os caudais que se liberaron foron inferiores ás achegas recibidas».

Nivel de salinidade en cero

O patrón maior da Confraría de Rianxo, Miguel Ángel Iglesias, asegura que aínda non se pode cuantificar a produción marisqueira que se perdeu porque a previsión é que siga chovendo nos próximos días. Pero asegura que será moi elevada porque, onte mesmo, o nivel de salinidade da auga de mar, de entre 34 e 35 gramos por litro en condicións normais, na madrugada do martes ao mércores chegou a cero na zona de mostraxe que ten a Xunta na desembocadura do Ulla.

«Estamos fartos de que as concesionarias fagan o que lles dá a gana, están a acabar connosco», advirte. Iglesias e Rubido lembran que Augas de Galicia debería ter «un protocolo de actuación que estableza limitacións, como obrigar a que os baleirados se fagan cando a pleamar empeza a baixar e que se realicen con mareas vivas, é dicir, con lúa chea, ademais de limitar o volume de auga que poden desaugar».

A plataforma lembra que na actualidade existe a posibilidade de realizar previsións meteorolóxicas moi precisas e que a apertura dos encoros non se pode atribuír «á falta de coñecemento, senón máis ben ao abandono por parte da Administración do seu deber de tutelar –regular, vixiar e sancionar– o impacto do exceso de auga doce nos cultivos marisqueiros».

Ademais, engade que a ría de Arousa acumula doce anos sucesivos de «recorrente baixada da produción» e anuncia que reclamarán a Augas de Galicia que sancione ás empresas concesionarias e estableza indemnizacións para as confrarías afectadas. Tamén esixirá á Consellería do Mar que realice un estudo da mortalidade ocasionada e apoie ás mariscadoras nas súas reclamacións.