É o ser humano un animal social e o xornalista, por extensión, coido que tamén. Aínda que ás veces non o pareza. Nestes días de rabiosa actualidade informativa entre guerras mundiais, guerras en partidos, guerras nas concesións municipais da recollida do lixo, tráxicos naufraxios ao outro lado do mundo, calima subsahariana no aire e gasolina a dous vinte, é bo momento para matinar sobre as relacións humanas neste bendito oficio.
Se hai un espazo fundamental de socialización entre iguais daqueles que integramos o nunca ben ponderado colectivo, alén dos corredores nos impases das roldas de prensa, ese é a redacción. Un lugar no que a actualidade e a realidade discorren de xeito paralelo ao mundo que hai fóra, pero sempre cun prisma moi diferente ao das rúas. Sería un exercicio interesante ese de publicar as noticias coa engádega, ao pé de páxina, dos comentarios off the record (ou off the paper) dos que as redactan. Un exercicio que non faremos en aras do mantemento da reputación e da profesionalidade dos asinantes.
Falemos dos asinantes. Penso que xa apremia a necesidade de inventar un grao de parentesco de seu para esas relacións que se forman nun sitio que dista moito de exercer simplemente como centro de traballo. Non é un grupo de amigos, nin unha plataforma de afectados, nin unha unidade familiar. Pero podería. Se falamos da redacción dun xornal pequeno nunha cidade non tan pequena como parece, o chiste aquel de que ves máis aos teus compañeiros de faena que aos de piso non é nin de lonxe un chiste. Unha realidade que non colle nin no BOE: En tempos de fases, desescaladas e restricións itinerantes, custaba crer que a categoría de convivente non aplicara aos individuos que integran a redacción. Que é un convivente, daquela, se non é iso? Oito, nove ou dez horas ao día respirando o mesmo aire, compartindo as preocupacións e a forma de ver a vida. Na redacción cabréaste, poste a mal e despois poste a ben, celebras, cantas, aplaudes, desenvolves afectos, coñeces versións dos compañeiros que ignoran ata os seus máis próximos, identificas os estados de ánimo na linguaxe non verbal, compartes os pesares, ris e choras. Devórate a ansiedade por cuestións aparentemente menores pero de todo transcendentais para alguén. E, ao día seguinte, sae un periódico.
E, sobre todo, aprendes. Aprendes que a organización é fundamental e que o talento non abonda se non hai talante. Aprendes que ata da conversa máis banal do día a día pode saír unha das mellores historias xamais contada. Aprendes que dunha frase pode agromar unha páxina enteira. Aprendes a facer investigación, picaresca e literatura. Aprendes a aceptar as críticas, a non deixar que te enganen as verbas bonitas e a ser feliz, cando toca, tamén polos outros. Polos teus. Aprendes que, moitas veces, un xornal é como un barco. E que o barco non voga se un dos tripulantes solta o remo.
Na redacción cabréaste, poste a mal e despois poste a ben, celebras, cantas, aplaudes, desenvolves afectos, compartes os pesares, ris e choras. E, ao día seguinte, sae un periódico
Cando entramos en primeiro de Xornalismo, todos, ou a maioría, porque sempre hai honrosas excepcións que nos acaban marcando o camiño aos cegos, buscamos unha cousa: brillar entre o resto. Rubricar grandes crónicas dende latitudes de cinema ou capturar esa foto que marcará unha época. Ser lembrados, ser recoñecidos. Nunha redacción, ese ánimo individualista queda esvaecido no obxectivo final: as corenta, cincuenta ou sesenta páxinas ao día que despois alguén utilizará para envolver castañas ou peixe (outra das nosas funcións fundamentais como prensa escrita), pero que representan, para os que as redactan, moito máis que un vieiro para chegar a fin de mes (e non sempre).
Nunha redacción non existen os nomes. Non hai xornalistas en gabardina conspirando entre nubes de fume de Ducados e coa botella de whiskey no caixón arrastrando mala vida nocturna e basculando entre o glamour e o underground. As firmas só as lembra o lector máis fiel, e só despois de moitos anos de hábito e dedicación. Ás veces, de feito, as carencias de persoal obrigan a asinar tantas aperturas e faldóns o mesmo día que hai que acudir, por puro pudor, ao aséptico «Redacción». Porque iso, en definitiva, é o que somos.
Admiro, como todos, aos donos deses grandes nomes que todos coñecemos, e admiro esa capacidade súa de mandar unha peza dende un soto de Kiev ou un búnker de Kabul ás siglas da acreditación que lle colgan no pescozo. Tamén dende unha cafetaría de Nova York ou dende un coworking de Berlín. Nun exercicio de xornalismo de inmersión, e para que non se diga que falo sen coñecemento de causa, esta que vos escribe bota estas liñas dende o chan do aeroporto de Londres-Stansted. Admíroos, pero tamén os compadezo. Porque bulir nunha motora dun único navegante, ruidosa e de todo menos desapercibida, comporta soltar ese remo. E abandonar ese barco chamado redacción que sempre, paseniño, en silencio e sen grandes alardes, acaba chegando a porto.
