Os últimos días dei en lembrar como me decatei de que a beleza para as mulleres non significaba o mesmo que para os homes. Foi nun tempo incerto entre o período que agora chamamos preadolescencia e o final da puberdade, así que nada tiveron que ver os comentarios que me dedicaban cando nena: o guapa que era, os ollos máis bonitos que tiña, o mal que me quedaban os xuramentos ou o meu ton de voz altísimo, que gustaba de elevar se consideraba que non se me estaba a facer o suficiente caso. Enténdaseme ben o «nada»: todo iso para min era coñecido; por repetido, ata habitual. Cotiá talvez non, aínda que como puiden comprobar anos despois, si fora repetido abondo como para deixar pouso.
Non debía ter nada interesante que ler, ou quizais eran as ganas de pensarme máis adulta do que me tocaba, pero decidín coller unha desas revistas que lían meu pai ou miña nai, das que veñen de agasallo co xornal. Baixo o meu criterio, moito peores que a Bravo ou a SuperPop (máis adiante sería a Loka, que alimentou o meu espírito EMO traspasando todos os límites do bo gusto), pero en fin, daquela eu xa era consciente de que facerse adulta era ceder unha parcela moi grande da túa vida ao aburrimento. Vino na última páxina, todo o anterior resultara prescindible: o artigo dunha xornalista que, daquela, presentaba o informativo dunha desas canles televisivas de máxima audiencia. Coido que era Carme Chaparro; nin lles sabía o nome. Só eran as voces que me acompañaban no xantar do piso familiar. Alí, esa muller, guapísima e talentosísima, cuestionaba por que todas as súas compañeiras presentadoras de telexornal tiñan que ser, á parte de boas xornalistas, supermodelos. Tamén se preguntaba, se iso era meramente un requisito para quedar ben ante a cámara, por que tal cousa non pasaba cos seus compañeiros homes (era a época de Hilario Pino sen pelo).
Despois de ler aquilo pasaron dúas cousas: a primeira, que comecei a analizar a beleza de todos os presentadores e presentadoras de informativos da tele mediante un golpe de estado domiciliario no que me proclamei dona absoluta do mando a distancia para ver a diario o telexornal nunha canle diferente; a segunda, que intentei ler cada semana esas revistas sosas e aburridas da xente adulta, por ver se algún outro artigo, algún outro texto, me facía abrir os ollos como o fixera aquel. Non aconteceu tal. Abandonei ambas empresas ás dúas semanas, máis ou menos: a primeira, porque xa ollara todos os presentadores para confirmar que elas sempre eran guapísimas e eles, sendo moi xenerosa, normaliños. A segunda, por simple aburrimento.
Non lembro o nome do artigo, nin se a autora foi efectivamente Chaparro, nin cando o lin, nin onde estaba: o que si quedou en min foi esa sensación de que levaba toda a vida mirando sen ver, ollando sen decatarme do que realmente pasaba ao meu arredor. Non foi aí cando puxen as lentes violetas, pero comecei a espertar dun soño de igualdade formal que aínda tiña moitas arestas patriarcais que puír. Coido que aínda non estou esperta de todo. Queda moito pouso en min, en todas e todos nós. Pero sobre todo en nosoutras.
Dei en lembrar todo isto porque nas últimas semanas andei co cerebro frito e boteime ao telelixo e a mirar stories de Instagram por enriba das miñas posibilidades. Cando na miña cabeza as neuronas volveron facer sinapse de xeito correcto, decateime de que a maioría desas mozas (porque moitas eran máis novas ca min) tiñan algún retoque estético. As operacións de peito e o hialurónico nos beizos gañaban por esmagadora maioría. Fixeime neles, musculados de ximnasio, a punto de estouparlles as camisas, e aínda que tamén se apuntaban cada vez máis a esta moda, estaban a anos luz.
Non son eu de cuestionar as decisións propias dun suxeito de forma individual: o que cada unha faga co seu corpo é só e exclusivamente cousa dela, dentro dos límites legais, por suposto. Non cuestiono o que unha muller fai, pero sempre me interesou que parte de presión social existe nunha decisión persoal. Por que elas tanto e eles tan pouco? Por que é tan difícil atopar algunha referente/influencer diso que, con moita mala hostia, se dá en chamar «muller plana»? Por que xa recibía críticas polos seus beizos finos Cameron Díaz e ninguén di nada dos de Daniel Craig, practicamente inexistentes?
Conxugo o ocio apagacerebros cos números, así que aló fun. Segundo o Estudio de dimensionamiento e impacto socioeconómico de la Medicina Estética en España durante el año 2021 encargado pola SEME (Sociedade Española de Medicina Estética), o 40 % da poboación española usou os servizos de medicina estética nalgunha ocasión. Deses, o 28,2 % foron homes e o 71,8 % mulleres. A idade media de acceso a este tipo de tratamentos pasou dos 35 anos (algo que poderiamos considerar lóxico, pois segundo un estudo da Facultade de Medicina da Universidade de Stanford publicado en Nature os primeiros signos de envellecemento comezan a aparecer aos 34 anos) aos 20 anos. Cal é a batalla que temos que librar contra a senectude a esa idade, pregúntome.
«O uso das redes sociais, a posibilidade de usar filtros e a aparición de aplicacións que permiten cambiar as formas do rostro contribuíron a xerar novas necesidades en pacientes novos», afirmaba o doutor Sergio Fernández, vicepresidente segundo de SEME. Non sei se o di como algo bo, á fin e ao cabo é diñeiro para o seu sector, que facturou máis de 3.500 millóns no ano 2021 no Estado Español, ou como algo malo. Só sei que a «violencia estética«, termo acuñado pola socióloga Esther Pineda, é a presión social que se impón, sobre todo ás mulleres, para cumprir cuns determinados canons estéticos, chegando a poñer en risco a súa saúde mental e física.
