Os trece anos de recortes, nepotismo e privatizacións en Galicia que desmontan o discurso de Feijóo sobre a sanidade

A Coruña.- A estratexia de privatizacións e recortes de Isabel Díaz Ayuso na Comunidade de Madrid, onde se está eternizando a folga de médicos e onde centenares de miles de persoas saíron á rúa o pasado domingo en defensa da sanidade pública, non é nova. Aplicouse moito antes en Galicia, durante os trece anos de goberno de Alberto Núñez Feijóo na Xunta. Segundo os portavoces das mareas brancas galegas, o agora líder do PP e o seu sucesor na comunidade, Alfonso Rueda, deixaron ao sistema nunha situación de extrema precariedade.

Feijóo iniciou a súa carreira política a principios dos noventa da man do exministro de Sanidade José Manuel Romay, quen o nomeou secretario xeral da Consellería de Sanidade da Xunta en 1991. Estudara Dereito en Santiago na mesma época na que a súa curmá, Eloína Núñez Masid, estudaba Medicina nesa cidade, o que lle permitiu traballar amizade cun grupo de futuros galenos algúns dos cales ocupan hoxe postos de responsabilidade no Servizo Galego de Saúde (Sergas).

Naquela consellería de Romay, e baixo unha Xunta que xa empezaba a privatizar servizos públicos, o Feijóo mozo fíxose un experto na fontanería da Administración sanitaria. De paso coñeceu ao narcotraficante Marcial Dorado, a cuxas gasolineiras, que fornecían de combustible ás planeadores e os camións que distribuían haxix, tabaco de contrabando e cocaína do narco, o seu departamento adxudicáballes a subministración de calefacción para os hospitais e para o servizo de ambulancias cando este aínda estaba en mans públicas.

Case dúas décadas despois, en 2009, Feijóo fíxose coa presidencia da Xunta de Galicia. O Goberno bipartito do PSOE e o BNG deixara ese ano un orzamento de 3.719 millóns de euros para o Sergas. Poucos meses despois Feijóo recortouno a 3.679 millóns para o 2010. E ao ano seguinte, a 3.498 millóns. E ao seguinte, a 3.482 millóns. E ao outro, a 3.372 millóns.

No seus primeiros catro anos de mandato, o líder do PP reduciu un 8,6% o orzamento sanitario,

No seu primeiros catro anos de mandato, o líder do PP reduciu un 8,6% o orzamento sanitario, unha rebaixa que se dispara ao 16,5% se se ten en conta a depreciación do diñeiro nese período e se actualizan as cifras coas ferramentas que ofrece o Instituto Nacional de Estatística. Contando con ese efecto da inflación, cando Feijóo dimitiu hai un ano a Xunta aínda investía no sistema de saúde menos que en 2009.

«Os recortes na sanidade pública matan», lembraba o manifesto que se leu o pasado domingo tras a manifestación de Santiago da plataforma SOS Sanidade Pública, que agrupa a asociacións de sanitarios, pacientes e usuarios, sindicatos partidos e organizacións civís. En 2014, o ano de menor orzamento do Sergas da era Feijóo, seis pacientes de hepatite C morreran despois de que a Xunta se negase a financiarlles a medicación que lles receitaban os seus médicos. Os tratamentos custaban 60.000 euros por persoa.

Oposicións amañadas contra os xefes de servizo que rexeitaban os recortes

Varios dos xefes de servizo de hospitais públicos que rexeitaban aqueles recortes foron substituídos ao pouco de que Feijóo chegase ao poder por outros máis dóciles e afíns ao PP. O Sergas desfíxose deles mediante oposicións amañadas que anos despois os tribunais anularon e obrigaron a reconvocar. Un dos afectados foi o doutor Evaristo Varo, presidente de Batas Blancas e quen tratara aos pacientes de hepatites C e denunciado ao Sergas pola vía penal. A oposición amañada do Sergas deulle a súa praza a Manuel Bustamante, marido de Rocío Mosquera, a conselleira de Sanidade que negara os tratamentos no hospital que hoxe dirixe Eloína Núñez Masid. Esta, tras ser concelleira do PP en Ourense, foi ascendida polo seu curmán á xerencia da área sanitaria desa cidade, primeiro, e á de Santiago, despois.

SOS Sanidade levan anos denunciando que a sanidade galega está nunha situación crítica de deterioración e que en atención primaria «está a alcanzar un punto de inflexión que pode ser irreversible». Hai centros de saúde de comarcas con decenas de miles de habitantes sen a dotación necesaria de profesionais para garantir atención médica as 24 horas; nos puntos de atención continuada (PAC) prodúcense mortes de enfermos que non puideron ser atendidos por un facultativo; a consulta telefónica co médico de cabeceira converteuse no habitual dado que conseguir unha cita presencial pódese demorar días e semanas… Como consecuencia, os servizos de urxencias da maioría de hospitais atópanse nunha caótica situación de colapso case permanente.

Imaxe da manifestación do domingo pasado en Compostela / Foto: SOS Sanidade

O mesmo día en que centenares de miles de persoas se manifestaban en Santiago e en Madrid, Feijóo responsabilizou ao Goberno de Pedro Sánchez da falta de médicos en España Ambas as comunidades, como todas, teñen plenamente transferidas desde hai anos as competencias en materia sanitaria. Por suposto, tamén sobre a contratación de profesionais e sobre as condicións salariais e laborais que estes gozan ou, no seu caso, padecen.

En Galicia os recortes de Feijóo provocaron extremos inauditos de precariedade, con facultativos, enfermeiros e auxiliares contratados por días e mesmo por horas, aos que se lles avisaba o día anterior sobre o centro de saúde ou o hospital que se lles asignaba, con remuneracións á baixa e sen perspectiva ningunha de mellora nin desenvolvemento profesional.

Lonxe de confirmar o argumento que responsabiliza ao Goberno da falta de médicos nas comunidades onde manda o PP, os números apuntan a que se debe aos recortes. Segundo o Instituto Galego de Estatística (IGE), entre 2009 e 2021 pecháronse máis o 8% das camas de hospital da comunidade. Das 8.877 prazas totais de persoal sanitario e administrativo e de apoio que había en atención primaria en 2010, pasouse a 8.178 en 2016. Hoxe hai menos médicos de familia que en 2015 en atención primaria, onde se pasou dos 328 pediatras de cabeceira en 2010 a 318 en 2021. E así.

A pesar de que Feijóo, e tamén Rueda e o seu conselleiro de Sanidade, Julio García Comesaña, afirman que non contrataron nin contratan máis médicos porque non os hai, os datos tamén os desmenten: o número de médicos colexiados en Galicia non baixou, senón que creceu no últimos tres lustros: un 13%. Son 12.633, segundo o IGE, fronte aos 11.186 de 2008.

O número de médicos colexiados en Galicia non baixou, senón que creceu no últimos tres lustros: un 13%. Son 12.633, segundo o IGE, fronte aos 11.186 de 2008.

Os colexios profesionais levan anos advertindo de que a inestabilidade e a precariedade, unidas á extrema carga de traballo, son en realidade o que expulsa aos galenos da sanidade pública galega. Incluídos os médicos internos e residentes, que cando conclúen a súa especialización prefiren emigrar a outras comunidades, a outros países ou á sanidade privada.

Esta foi crecendo na era Feijóo a medida que se depauperaba a pública, co desembarco de grandes multinacionais do negocio sanitario como Quirón, Hospitais de Madrid, Vithas e Ribera Salud, vinculadas a fondos de investimento e que nos últimos anos se fixeron con toda a rede de clínicas e hospitais familiares da comunidade -só queda un centro privado independente delas-.

Convenios coa sanidade privada

Esas multinacionais benefícianse dos convenios mediante os que a Xunta lles deriva pacientes que deberían ser tratados nos centros do Sergas, para ter unha cita cun especialista, facerse unha proba diagnóstica ou someterse a unha intervención ou a un tratamento. Incluso os que chegan a urxencias están a empezar a ser desviados a clínicas privadas.

Os enfermos que non aceptan ser tratados nelas deben soportar listas de espera de meses e mesmo, ás veces, anos. Cando Feijóo deixou a Xunta en maio de 2022 había máis de 360.000 enfermos esperando en Galicia por unha consulta, unha proba diagnóstica ou unha intervención cirúrxica. Delas, 58.000 esperaban máis de tres meses; 26.000, máis de seis, e 4.400, máis dun ano.

Feijóo e Eloína Núñez, no Clínico de Santiago / Foto: Xunta

Nalgúns hospitais as demoras superan os 240 días para unha ecografía de mama, 139 para unha intervención de cirurxía pediátrica, 155 para unha neurocirugía, sete meses por un estudo alergológico, 179 días para unha endoscopia dixestiva… E para miles de persoas é aínda peor, porque esas cifras que facilita o Sergas son só unha media de todas as esperas, e hainas moito maiores.

En xaneiro pasado, Feijóo dixo nun mitin que as listas de espera, e en xeral a perda de calidade asistencial, son «a maior privatización da sanidade», aínda que non deixou claro se está en contra ou a favor disto último. Se se ten en conta o resultado dos seus trece anos da súa xestión, dedúcese que si: os hospitais privados de Galicia representan o 26,5% da atención especializada e hospitalaria, o 28,5% das intervencións con hospitalización, o 40% das operacións de cirurxía maior ambulatoria, o o 29,8% das de urxencias, o 20,5% dos ingresos e o 25,8% das consultas externas.

cool good eh love2 cute confused notgood numb disgusting fail