Escribo este Episodio xusto o día que comeza o Mundial 2018. Voume perder o primeiro partido, mais non ando doído. Estou desexando que chegue o Mundial de Fútbol de 2019. O das mulleres. Será en Francia. A oitava edición, dende que se xogou por vez primeira en China en 1991. Gusto máis dese fútbol que aínda asemella un deporte secreto. Cando o Mundial dos homes, as mulleres vense nos cinemas, no teatro, no Camiño dos Faros, ou sentan a falar ás ceibas nos lugares afastados das pantallas e da «grande cháchara» do totalitarismo futbolístico.
Os homes gustan de ver o fútbol sós ou na compaña doutros homes. Se hai algunha muller, é probábel que pregunte o que significa «fóra de xogo». Adoita pasar. Anulan un gol por «fóra de xogo», e entón a muller solitaria vai e pregunta:
—E que é iso de «fóra de xogo»?
E daquela, os homes todos óllanse os uns para os outros como teólogos importunados por unha blasfemia, até que un deles, con paciente conmiseración, explícalle á herexe o dogma do «fóra de xogo». Con escaso éxito, claro. Porque eu non sei de ninguén intelixente que entenda o que é estar «fóra de xogo», cando estás no campo de xogo. Non é doado que a muller solitaria acepte o dogma por máis que toda a cuadrilla complemente en ton máis ou menos intimidatorio a explicación. Prodúcese aí un punto de «histerismo masculino». Nin media decena de futboleiros son quen de explicar á muller solitaria, nesa altura reencarnada xa en Emma Goldman, o que é o paradigma penitenciario de estar «fóra de xogo» quen está xogando. É un debate irresolúbel. Os homes aceptan o «fóra de xogo» porque está no regulamento, mais cando non estaba no regulamento, non existía. Semella que están a mirar o partido para ver o fóra de xogo. Pendentes deses milímetros para berrar: «Ei, fóra de xogo!». É iso, un histerismo absurdo. Ten razón a muller solitaria. Ela non sabe de regulamento, pero sabe moito o que é de verdade o «fóra de xogo».
Os de fútbol feminino son campionatos máis ben invisíbeis. A FIFA, ese emporio de machos maiormente cleptómanos, pasou da total ignorancia a un trato subalterno. A igual que houbo notorios filósofos, da célebre escola dos parvos superdotados, que debateron durante séculos se as mulleres tiñan ou non alma, pois os xerifaltes do fútbol, coa comparsa cómplice do 99,9 % dos comentaristas, seguen a considerar o xogo das mulleres como unha especie de subfútbol. No fondo, para eles, é unha cuestión teolóxica: o fútbol, se é fútbol, é cousa de homes. Na igrexa fanática do fútbol, só os homes poden ser curas e aspirar a deuses coa Bóla de Ouro.
Non é a primeira vez que escoito a teoría de que os homes xogan ao fútbol e as mulleres entretéñense no campo. É dicir, os homes xogan en serio, con tácticas e estratexias, e as mulleres andan ao chou detrás da bola. Por suposto, aínda que non se nomee, o argumento central nos supremacistas do fútbol masculino ten moito que ver coa noción de virilidade, esa suma de forza física e vontade de dominio.
Na realidade, só as posicións de poder e o monopolio histórico explican a «fenda» futbolística entre homes e mulleres. Non pasará moito tempo, cando algunha televisión comece a romper o tabú e libere en pantalla o fútbol feminino, en que interesará por igual, senón máis, o Mundial de mulleres que o de homes. Porque o fútbol, o xogo da bola, é máis feminino que masculino. Xa sei que isto é unha herexía. Cada vez que escribo de fútbol, arrisco o pelello. É máis perigoso que a política ou o narcotráfico. Os amigos dinme: «Non tes puta idea de fútbol, Manolo! Ti escribe de bolboretas». E os que non me coñecen, son máis directos: «Oye, tio! Lo más redondo que viste en tu vida fue la cara de patata que tienes». E todo porque escribín que eu era do Celta e do Deportivo ao mesmo tempo. Miroume de xeito criminoso e eu lembreime do conto de Fontanarrosa no que fala dun central do Peñarol de Montevideo, que entrou na cancha co alcume de El Hombre e cando saíu xa era coñecido como «El hombre de Neanderthal».
Pero eu manteño a miña tese. O mellor fútbol masculino é o que ten xeitos femininos. O xogar fino. A habilidade téxtil, o traballo cooperativo. A intuición dos carreiros invisíbeis no campo a través. O gozo de xogar. E tamén esa felicidade clandestina de xogar o Gran Derby contra a historia e gañarlle o partido. Un remate xenial, como o inesquecíbel remate de cabeza de Abby Wambarch no mundial de 2011. A mítica Abby comprendeu moi ben o que ese gol admirábel significaba. Hoxe é unha das líderes feministas norteamericanas e anda a mover o silencio para emancipar o fútbol feminino da condición subalterna en que o teñen marxinado os amos do cotarro.
Eu tiven moita sorte.
Eu vivín de rapaz a primeira vitoria das mulleres nun Mundial de Fútbol.
Foi no ano 1966. Oficialmente, aquel Mundial gañouno Inglaterra contra a Alemaña Federal. Unha final case bélica. Ían empatados, e na prórroga os ingleses meteron un gol que non entrou. Non sei se me explico. Un xornal alemán titulou: «Perdemos 2-2». Eu vira enteiro aquel mundial na televisión da taberna de Castro de Elviña.
Lembro algo desa final de británicos e teutóns. O televisado. Pero o que non se poderá esquecer nunca foi o partido final de Entroido dese ano que xogaron as mulleres de Elviña e Castro contra as de Vilarrodrís (Arteixo). Vexo a Bobby Moore levantar a copa diante da raíña Isabel. Pero ver vexo, moito mellor, á Rubia de Vilarrodrís erguer o seu trofeo como unha raíña do pobo. Viñera coa súa equipa, percorrendo quilómetros campo a través, con toda a súa equipa e con vestimenta deportiva. Ela estivera na emigración europea, tiña unha semellanza a Brigitte Bardot, ou viceversa, e cada vez que tocaba o balón deixaba un fotograma na nosa memoria. Como Maruxa Tasende, de Castro, a correr inalcanzábel polas dúas bandas porque hai xente que ten dous corazóns.
O Relámpago de Elviña, o do mozos, era un moi equipo. Chegou a ser campión da copa das ligas de Modestos de toda a bisbarra coruñesa. Nunca vin tantas mulleres amadoras na afección dun equipo. Elas xogaban unha vez ao ano, nun Entroido revolucionario. Xuntábanse miles para velas. Mercedes de Vidal, A Macanesa, Alicia do Trancas, Oliva, Pepita e Manola da Funghalla, Amparito da Ponte da Pedra, Luisa a Brava, a señora Mercedes, a Capitana, de profesión leiteira…
Ese foi o equipo que gañou para min o Mundial de 1966. Fixeron feliz á xente. Alí xogaba a liberdade.