A Coruña.- A contestación social á planta de celulosa que a multinacional portuguesa Altri quere construír xunto ao río Ulla en Palas de Rei (Lugo), con apoio da Xunta e financiamento da Unión Europea, está a armar un movemento similar ao que no seu día se conformou ao redor de Nunca Máis pola xestión da catástrofe do Prestige.

O apoio á loita contra a factoría mide este domingo as súas forzas en Santiago, onde está convocada unha manifestación que podería ser multitudinaria se segue a liña crecente das protestas que se desenvolveron ata o de agora, desde Palas á ría de Arousa, entre as provincias da Coruña e Pontevedra, onde desemboca o Ulla.

«É unha loita de país que transcende un debate conxuntural sobre unha infraestrutura daniña para o medio ambiente, a cultura e a economía de Galicia», sostén Manoel Santos, zoólogo experto en xestión e conservación da natureza e coordionador de mobilización de Greenpeace na comunidade. «E é verdade que está a empezar a parecerse a Nunca Máis», engade.

O pasado xoves, a súa organización levantou unha réplica dunha cheminea fumarenta na sede da Xunta na capital galega, en protesta pola negativa do seu presidente, Alfonso Rueda, a recibir a quen se opón á factoría, que lle esixen unha declaración de impacto ambiental non favorable ao proxecto que Altri presentou oficialmente hai varios meses.

23.000 alegacións e 500.000 firmas

Os plans da multinacional papeleira recibiron máis de 23.000 alegacións, e Greenpeace asegura que solicitou máis de medio millón de firmas de cidadáns galegos e de toda España que se negan a que Palas de Rei, situada na comarca lucense da Ulloa, sexa a sede dunha das industrias químicas máis contaminantes que existen. «Imos parala», asegura Santos, quen destaca ademais as características diferenciais do movemento que lidera a plataforma Ulloa Viva.

«Son unha nova xeración xurdida do núcleo rural de Galicia, liderada na súa maioría por mulleres novas, expertas e traballadoras, cunha capacidade de organización e comunicación excepcional, que se expresan cunha contundencia e unha claridade que non se viu noutros movementos similares», engade Santos

Unha delas é Marta Gontá, portavoz da Plataforma Ulloa Viva. Cando ocorreu o Prestige tiña 13 anos, e hoxe reitera que a instalación de Altri en Palas supoñería un revés ambiental e social incluso peor que o do petroleiro grego. «O peor é os malos tratos á xente, desprezáronnos deixando claro que non lles importamos nada», advirte.

Marta, cuxos pais e avós eran gandeiros, vive a 7 quilómetros de onde Altri pretende situar o seu macrofábrica e ten unha fermosa teoría que explica por que son mulleres quen lidera a contestación social ao proxecto: «Sentímolo como unha agresión ao noso propio fogar. En Galicia as mulleres sempre fomos quen coidamoso. Desde a nosa avoas, que se fixeron cargo de todo cando os nosos avós tiveron que emigrar», explica.

«Eliximos esta terra»

E engade que agora elas están nunha situación diferente: «Ao contrario que elas, somos mulleres que puidemos estudar e moitas vivimos noutros lugares de España, de Europa e do mundo. Regresamos a vivir aquí porque quixemos, non porque non tivésemos outra opción. Eliximos esta terra para criar ás nosas fillas porque pensamos que é a mellor, e co futuro das nosas fillas non se negocia. Por iso dicimos ‘Altri Non’».

A compañía portuguesa, que ten outras tres fábricas de celulosa en Portugal, prevé levantar tres plantas de produción química e un almacén de compostos nunha parcela de 366 hectáreas sobre terreos expropiados próximos a varias poboacións e pegados a unha área de Rede Natura, sobre os que a Xunta se comprometeu a establecer medidas de protección ecolóxica e paisaxística.

Con todo, se a fábrica sae adiante, a escasos centenares de metros de vivendas e granxas instalaranse ademais tres caldeiras para a incineración de madeira, dous xeradores eléctricos, unha planta de regasificación de gas licuado e unha cheminea de 75 metros que expulsará á atmosfera tanto dióxido de carbono como o que emiten 21.500 coches, xunto a cinzas, partículas e outros gases elevadamente tóxicos.

Todo iso en pleno Camiño de Santiago, nunha comarca que logrou un incipiente desenvolvemento económico grazas a proxectos culturais e empresariais relacionados coa natureza e o turismo sostibles, e coa industria alimentaria baseada na agricultura e a gandería ecolóxicas e os produtos de calidade.

30 millóns de litros diarios de auga contaminada

A planta tamén extraerá do Ulla 46 millóns de litros de auga ao día, o equivalente ao consumo humano dunha cidade como Vigo –300.000 habitantes–, dos que devolverá 30 millóns de litros depurados pero aínda contaminados e a diferente temperatura, sobre un encoro que xa padece severos episodios de envelenamento por cianobacterias, e cuxo destino final será a ría de Arousa, onde se mantén nun fráxil equilibrio biolóxico os bancos marisqueiros máis ricos da comunidade.

Alí, a Plataforma en Defensa da Ría de Arousa tamén se posicionou contra o proxecto, alertando da grave deterioración do estado das augas do estuario e acusando á Xunta de vender «propaganda» e deixar desasistido a un sector tamén moi feminizado, pola presenza de centos de mulleres mariscadoras, e do que viven miles de familias.

«Decisións como negarse a declararnos de interese xeral mentres si declaran estratéxicas [industrias como] a celulosa de Altri ou a mina de Touro, indican a idea de abandonar á súa sorte ao sector marisqueiro, quedar cruzados de brazos mentres aumenta a contaminación, esperar a que non sexamos viables e teñamos que abandonar o mar, para así dispoñer concesións, privatizarnos e sacarnos de no medio», aseguran fontes da plataforma.

O pasado xuño, pouco antes do verán, centos de barcos saíron ao mar en Arousa nunha manifestación contra Altri e para recibir ao Artic Sunrise, o buque de Greenpeace, que permaneceu varios días na ría desenvolvendo actividades de denuncia contra a planta.

Campaña de «greenwashing»

Altri aterrou en Galicia da man do consultora Acento, propiedade dos exministros José Blanco (PSOE) e Alfonso Alonso (PP) e especializada en achandar mediante fontanería de lobby grandes investimentos e proxectos diante das administracións públicas. Mediante unha coidada campaña de greenwashing, a empresa asegurou nun principio que se trataba dunha biofábrica de tecidos téxtiles. En realidade, o proxecto presentado ante a Xunta contempla unha capacidade produtiva de 400.000 toneladas de pasta base de celulosa e a metade de tecido sintético lyocell.

Para iso consumirá 1,2 millóns de toneladas de eucalipto, a especie invasora que ameaza a biodiversidade forestal de Galicia, en alianza con Greenalia, unha das empresas eólicas máis relevantes da comunidade e en cuxo consello de administración sentan desde exconselleiros da Xunta ata exdirectivos de Abanca e de Inditex.

Altri, que non respondeu á solicitude deste diario para valorar a contestación que levantou a celulosa de Palas, asegurou que investirá na localidade máis de 800 millóns de euros, dos que espera obter máis de 200 millóns dos fondos europeos ligados aos programas de descarbonización.

Quen se opón a confían en que a Comisión Europea denegue o emprego de diñeiro público destinado a combater o cambio climático, a un proxecto contaminante que, entre outras cousas, emitirá inxentes cantidades do gas que o provoca.

Apoio de Rueda e o PP

En canto á Xunta, o Goberno de Alfonso Rueda mantén o seu apoio á multinacional lusa e asegura que as protestas contra a planta teñen «intencionalidade política». Acaba de nomear directora xeral de Calidade Ambiental do seu Executivo a María José Echevarría Moreno, esposa de Antonio Casal Lago, director territorial en Galicia de Ence, a firma que desde os anos 60 explota en Pontevedra outra fábrica de celulosa construída sobre terreos públicos e que durante anos contaminou a ría e o aire da cidade.

«Estou convencido da planta non sairá adiante, pero esta non é unha batalla fácil», segue Manoel Santos, que advirte de que os colectivos están dispostos a xudicializar o conflito e a seguir sacándoo á rúa.

«De momento gañamos o relato: fronte aos argumentos cos que Altri chegou aquí, demostramos que é unha industria contaminante, que non achegará beneficios económicos máis que aos seus propietarios, á conta de esnaquizar a nosa natureza e a forma de vida de miles de persoas», conclúe.