De todos os latinismos pedantes que adoitan empregar os que buscan parecer mais listos ca min, a locución latina panem et circenses, pan e circo, é, sen dúbida, a que se me antolla máis insoportable. Un latinorio cuspido sempre dende arriba cara abaixo, e que, como a maioría dos improperios, fala moito máis do que o bota que do que o recibe. O paso do Imperio Romano polas nosas bagaxes e herdanzas xenéticas deixounos moitas cousas boas; entre elas, o uso estendido do aceite de oliva na cociña ou uns niveis máis que aceptables de civismo que fan que xulguemos intolerable deixar marchar as visitas da nosa casa con fame. Legáronnos tamén algunhas cousas menos boas, como esa expresión do demo, que fala da estratexia dos gobernos para manter mansa e domada á poboación a base de asegurar a cobertura das súas necesidades básicas de alimento e entretemento. Un dito que, porén, algo de verdade garda. Se nalgo atinaron os nosos benqueridos devanceiros foi en enmarcar o entretemento, e, por extensión, a alegría, dentro das necesidades máis básicas do ser humano.

Quen continúa hoxe empregando esa fórmula herdada non pensa en carreiras de carros no hipódromo de Constantinopla cando fala de circo, non. Pensa no fútbol. Na cousa máis importante das cousas menos importantes.

O fútbol é o novo circo de masas, e os miles que nos sentimos parte desa masa aparentemente satisfeita e agradecida coas migallas dos gobernos somos decote obxecto do latinismo pedante, acompañado doutros xuízos que cuestionan a nosa capacidade intelectual ou o noso grao de compromiso co mundo que nos rodea. Como se fose posible artellar unha escala de entretementos que dintinguise entre o válido e o baleiro, entre o enriquecedor e o vacuo e trivial, entre o que ten dereito ás nosas bágoas ou o que non merece máis que un riso sarcástico ou peor, condescendente. Como se o entretemento popular e de masas fose menos digno de goce e celebración que o máis fino libro de poesía lido en soidade. Como se estiveramos suxeitos a unha sorte de obriga moral de mantérmonos as 24 horas do día na máis estrita transcendentalidade. Como se loitar o pan, nas rúas, nos estrados, nas palestras, nos fogares ou onde toque, fose incompatible con gozar tamén do circo.

Permítanme que rexeite esas visións atrasadas dos usos e costumes do ser humano, enraizadas, penso, nunha man de prexuízos resesos sobre as dinámicas que rodean o mundo do balompé, que ignoran o compoñente cada vez máis diverso e aberto da súa multitudinaria afección. Porque o fútbol, ou o deporte en xeral, se non hai quen o vexa, comente, viva e sufra, non é fútbol nin deporte. É outra cousa. É o PSG. Veña, non, é broma. Ou non.

Non é un segredo (ou non pode selo, a estas alturas) que o Real Club Deportivo de A Coruña pelexará mañá polo ascenso a Segunda División. Un encontro crucial no que está en disputa moito máis que os ceros extra das nóminas dos integrantes do plantel. E explico por que. Fala estes días, e fala maxistralmente, o profesor Manuel Gago sobre a creación de novos imaxinarios galegos posibles, que non exclúan, como ata agora, a idiosincrasia das cidades en prol dunha utopía rural na que, datos en man e mal que nos pese, cada día participa menos xente. Que agrome na conversa pública o debate sobre as ideas que conforman e representan Galicia só é positivo, mais enfatiza máis aínda o enorme erro de enfoque na construción dos nosos símbolos patrios, que declarou non gratos no relato o universo de matices que habita nas cidades.

Como consecuencia a este desleixo, as cidades galegas crearon, polas inercias gregarias do ser humano, os seus propios símbolos. Unha identidade de seu, zurcida por eses fíos comúns que, como masa que somos, nos vinculan a uns cos outros. E que hai, ao fin e ao cabo, máis masivo e popular que o fútbol, e máis evocador que toda a épica que o arrodea? O resultado non podía ser outro: cidades como Vigo ou A Coruña aprenderon a identificarse co mar, co ceo, co vento e coas ondas, eses elementos da natureza reservados para o rural, a través, nin máis nin menos, que das cores dos seus equipos de fútbol.

O exemplo témolo nas rúas da Coruña esta semana. O Dépor interpelou á veciñanza para que lucira as súas cores en sinal de apoio e compromiso, e a cidade respondeu en masa, pendurando bandeiras das fiestras da casa e nos escaparates dos negocios, sentíndose, como non, claramente interpelados. Partícipes desa alegría que non nos vai dar pan, pero que nos brinda identidade. Porque o sábado pasado, nas semifinais da mesma contenda e ante preto de 27.000 almas, non saltaron ao verde Riazor Miku, Quiles, Juerguen, Álex Bergantiños, Mackay e William de Camargo, aínda que tamén. Ou, polo menos, non saltaron sós. Saltou a cidade. Saltaron os nosos. Saltamos nós, por extensión. Como idea, como símbolo, como concepto e como fonte irracional, ou máis racional que ningunha outra cousa, desa alegría tan básica. Pan e fútbol. Sexa pois.