A Coruña.- As últimas palabras que dixo Samuel Luiz antes de que Diego Montaña empezara a golpealo foron para responder aos seus insultos: «Maricón de que?», díxolle a aquel descoñecido, que pensou que o estaba gravando cando facía unha videochamada e que o ameazaba, literalmente, con matalo. Só tres minutos despois, o mozo agonizaba na beirarrúa do paseo marítimo da Coruña, co corpo desfeito polas patadas e puñadas de Montaña e os seus amigos.

A sentenza que condenou a máis de 74 anos aos asasinos de Samuel Luiz considera probado que acabaron coa súa vida conscientemente, esporeados polo desprezo e o odio cara á orientación sexual que o seu primeiro agresor creu ver nel. Pero eles non coñecían a Samuel, que nunca fixera partícipe a ninguén sobre a súa condición sexual, nin sequera á súa familia. Entón, como puido Montaña adiviñala?

A Asociación pola Liberdade Afectiva e Sexual (ALAS) da Coruña, que exerceu a acusación popular no xuízo pola morte de Samuel Luiz, considera que a sentenza deixou probado o móbil homófobo do crime, e desmontou o intento das defensas dos acusados por poñer no centro do caso a identidade sexual da vítima para tentar probar o contrario.

Iso supón un enorme paso adiante, porque establece unha sólida xurisprudencia ante doutros asaltos homófobos, e porque debe servir para xerar conciencia cidadá sobre o verdadeiro calado dos crimes de odio. O importante non é quen ou que sexa a vítima, senón o seu agresor, os seus motivos e as súas intencións.

«A Samuel léronlle a pluma»

«A Samuel léronlle a pluma, o mesmo que lles sucede a diario a miles de nenos e nenas que nin sequera descubriron aínda a súa sexualidade, pero que polo seu corpo, a súa voz, a súa xestualidade ou a súa maneira de vestir saen dos parámetros da masculinidade hexemónica», afirma Ana G. Fernández, presidenta de ALAS.

«Samuel non vai volver, pero a sentenza faille xustiza e pode reparar en parte a dor da súa familia», engade. «A xuíza foi extremadamente minuciosa para explicar e fundamentar o móbil homófobo, e a conclusión é que eses actos non teñen cabida na nosa sociedade e que se alguén os comete, pagará por iso».

«Samuel non vai volver, pero a sentenza faille xustiza e pode reparar en parte a dor da súa familia»

O fallo da Audiencia Provincial da Coruña sobre o caso Samuel, que asina a maxistrada Elena Pastor Novo, confirma o veredicto do xurado popular e considera probado que na madrugada do 3 de xullo de 2021, Diego Montaña, «sen dúbida guiado polos seus propios prexuízos, interpreta que Samuel é homosexual […] e lánzase sobre el».

Ese foi, segundo a xuíza «o elemento transcendente que determinou a súa actuación», secundada polos outros tres acusados –Alejandro Freire, Kaio Amaral Silva e Alejandro Míguez– e por outros dous amigos, que eran menores no momento do crime e que xa foron condenados.

O debate sobre a orientación sexual de Samuel

«A nosa intención durante todo o proceso era evitar que se discutise a orientación sexual de Samuel, porque iso non era o relevante», destaca a presidenta de ALAS, que valora positivamente que a xuíza deixara claro que a súa sexualidade «pertencía á súa esfera íntima» e non debía, por tanto, ser motivo de debate. Nin para elaborar o relato de feitos probados nin para establecer a súa cualificación xurídica.

«Toda a agresión que sufriu foi unha vexación salvaxe e continuada cara á súa orientación sexual. Por iso, tratárono como a un can, como dixo o seu pai durante a vista oral, cunha violencia inusitada. E é moi importante, e valorámolo así, que a xuíza o reflectira con claridade».

«Toda a agresión que sufriu foi unha vexación salvaxe e continuada cara á súa orientación sexual»

ALAS Coruña, que presta atención aos afectados por agresións homófobas, creou un observatorio da violencia LGTBIfóbica que elabora cada ano un informe no que as compila ou analiza. Entre 2018 e 2023 atenderon máis de 900 persoas por esa clase de asaltos. «Seguimos rexistrando agresións de todo tipo, e non só físicas e verbais. Tamén casos de discriminación en empresas, institucións, centros educativos…», abunda Ana G. Fernández.

Ningunha revestiu a gravidade, o fatal desenlace e a repercusión mediática e social do asasinato de Samuel. «Pero todas son reflexo da mesma situación», matiza. E probablemente todas deban ser contestadas coas últimas palabras de Samuel antes de que o lincharan: «Maricón de que?».