A min non me gusta a autoficción. É algo que digo sen ruborizarme, mentres Annie Ernaux me mira acusatoria desde o estante da miña biblioteca, no mesmo lugar exacto onde a pousei hai xa moitos meses. Ben pretiño, as novelas de Berta Dávila, para lembrarme que todo o que a miña boca afirme categoricamente terá a súa excepción. Digo isto porque moita xente quixo ver a Antía en Aurora, a protagonista de Non penses nun elefante rosa. Supoño que porque me deu por contar unha historia sobre unha muller un par de anos maior ca min que ten Trastorno Obsesivo Compulsivo (TOC), coma min. Que tivo unha parella que pasou polos momentos duros do diagnóstico, coma min. Que ten un traballo de funcionaria, non coma min. Que estudou Dereito, non coma min, igual que eu tampouco teño un irmán mecánico, nin vivo nun edificio nunha cidade, nin teño un amigo negro de dez anos chamado Brais, nin unha gata que non quero, nin un grupo de catro amigas con vidas dispares, nin problemas co sexo ou o alcol. Non sei por que a xente se empeña en ver nas novelas a realidade das súas autoras, ou dos seus autores, aínda que na miña experiencia isto pasa máis con elas. Como se trousar as nosas entrañas e falar do que nos supón ser muller no mundo no que vivimos fose a nosa única forma de contármonos. Quizais o é. Hai xente que o fai moi ben. Xente á que admiro pola súa escrita. Pero eu non son esa clase de escritora. Que que clase de escritora son? Pois non teño nin idea, Manolo. Déixame escribir do que me dea a gana e cala a boca.
Moita xente quixo ver a Antía en Aurora, a protagonista de Non penses nun elefante rosa. Supoño que porque me deu por contar unha historia sobre unha muller un par de anos maior ca min que ten Trastorno Obsesivo Compulsivo (TOC), coma min. Que tivo unha parella que pasou polos momentos duros do diagnóstico, coma min
É un pouco o que pasa coas redes sociais: se a xente que está do outro lado non sente que entregamos un anaco de nós, como a Sereíña renunciando á súa voz a cambio de poder ir onda o príncipe azul, a atención baixa rapidamente. As visualizacións, os likes, as interaccións. Está ben falar de libros, de moda, de receitas de cociña, do que ti queiras, pero se por detrás aparece a túa familia de forma casual, ou contas que o deixaches coa túa parella, ou anuncias consultas de psicólogo a dezanove con noventa a sesión mentres te gravas chorando, pois mellor. E non, Manolo, non estou afirmando que as redes sociais sexan malas. Como un rapaz de dezaoito anos me dixo unha vez hai case un lustro, as redes sociais supuxeron a salvación de moitos adolescentes que no seu círculo próximo de carne e óso non atopaban o seu sitio, ou simplemente non se atopaban a si mesmos. As redes son unha ferramenta, unha ferramenta moi poderosa, e xa sabemos que un gran poder implica unha gran responsabilidade.
Está ben falar de libros, de moda, de receitas de cociña, do que ti queiras, pero se por detrás aparece a túa familia de forma casual, ou contas que o deixaches coa túa parella, ou anuncias consultas de psicólogo a dezanove con noventa a sesión mentres te gravas chorando, pois mellor. E non, Manolo, non estou afirmando que as redes sociais sexan malas
Eu escribo ficción porque para min a lectura, e a imaxinación, sempre foron formas de escapar da realidade. Unha realidade que por veces me gustaba, e moito, e que noutros momentos cheguei a odiar. Que hai algo da miña vida nas novelas que publico? Como dixo Marta Dacosta unha vez, escritora á que tamén admiro (que me perdoe as comiñas, porque falo de memoria): «Eu son da opinión de que toda persoa que escribe sempre pon algo dela mesma nos seus textos». Eu poño partes de min ata na lista da compra, supoño que por iso sempre a fago de memoria. Para min, iso non significa anexar o «auto» á palabra «ficción». Para min. Porque a miña opinión é unha opinión coma outra calquera. Non podo evitar pensar que, moitas veces, se pretende reducir as escritoras a un monllo de páxinas que saen unha vez ao ano, con sorte. Hai xente que entende o seu propio mundo intentando entender o dos máis. Hai xente que entende o seu mundo, pero non o dos máis. Hai xente que non entende o mundo, a secas, e pretende facelo coa reflexión que dá a palabra escrita. Dá igual por que escribamos: escribimos porque nos dá a gana e, sobre todo, do que nos peta. Eu reivindico o dereito a non sermos colocadas nunha subcategoría sen o máis mínimo dereito a protesta. Por que? Co liberador que é facer algo sen pensar en que lugar será etiquetado por aquelas persoas que por ler algo da nosa autoría xa cren que saben cousas de nós. Por esas persoas, máis atrevidas aínda, que cren que nos coñecen a través dos nosos libros. Coñecía Eric a Ariel realmente?
Categorizar alguén paréceme un dos actos máis elitistas, presuntuosos e paternalistas que coñezo. E, sobre todo, coido que é egoísta. Porque necesitas que as persoas respondan ás expectativas que deitas sobre elas, no canto de admiralas desde a súa unicidade. Hai xente que para entender o mundo necesita telo ben compartimentadiño, para sentir que el ou ela son a excepción que confirma a norma. «Eu non son coma o resto». E así poden durmir, créndose mellores.
Categorizar alguén paréceme un dos actos máis elitistas, presuntuosos e paternalistas que coñezo. E, sobre todo, coido que é egoísta. Porque necesitas que as persoas respondan ás expectativas que deitas sobre elas, no canto de admiralas desde a súa unicidade
Por momentos, resultoume ata ofensivo que alguén crese que me coñecía por ler un libro no que a protagonista ten TOC, sinceramente. Por esa regra de tres, as nais só poderían escribir da clase de nais que son elas. Da maternidade que entenden elas. Non hai sitio para nada máis. Nós somos as nosas novelas, que sempre serán menos do que realmente somos, pero ao mellor iso é precisamente o que pretenden. Facernos de menos.
O que me gusta a min da escrita é ser todas esas persoas que non son na miña vida real. Hai moita máis autoficción nos artigos que escribo na Luzes que en calquera das miñas novelas. E si, dixen ben, auto e ficción, porque eu poño ficción ata nos artigos xornalísticos. Supoño que este artigo podería resumirse nunha reflexión que digo moitas veces diante dos rapaces e rapazas: eu non quero matar xente na vida real, pero matar xente nos libros encántanme. Supoño que Manolo deterá a lectura agora mesmo para afirmar, sen ningún xénero de dúbidas e ante todo aquel que queira escoitalo, que son unha psicópata.
Onte foi o día de Reis e autoagasalleime unha cousa que pensei que nunca faría: eliminei as apps de Twitter e Instagram do móbil. Con Whatsapp non tiven ovarios. Descubrinme nestas menos de 48 horas un tic que non sabía que tiña: o polgar dereito, por inercia, íaseme ao lugar exacto onde antes estaban as súas iconas. Leo unha mensaxe, dedo ao sitio fantasma. Colgo unha chamada, dedo ao lugar fantasma. Mesmo cando collía o móbil só para mirar a hora. Non borrei as contas porque a min as redes trouxéronme, nun noventa por cento dos casos, cousas boas. Porque de cando en vez, como cando saian os artigos da Luzes, ou entrevistas, ou eventos (a promoción non se fai soa, Manolo*), usarei a versión web. Porque sei que é un ata logo, non un ata sempre. Pero a autoficción, neste caso, non é que non me gustase: é que me cansou.
