Fotos: Amador Lorenzo

A Illa de Arousa.- Do Padornelo para máis alá, Carlos Blanco é Oubiña, o almirante de Rapa ou Ríos, o garda civil que interpretou en Asunta, a serie que se converteu no contido de Netflix de fala non inglesa máis visto no mundo. Pero do Padornelo para aquí, Carlos é, sobre todo, un cómico. Posiblemente, o máis importante de Galicia nas últimas catro décadas. Consciente desa dicotomía, na súa primeira entrevista para Luzes repasa a súa carreira e analiza o seu momento vital. O que fora un dos rostros claves de Nunca Máis, deixou a barricada e agora só aspira «a vivir tranquilo».

Así estás, non? Creo que si. Acabo de traballar con Sorogoyen, acabo de facer Asunta… Eu non teño o volume de traballo que ten Tosar, nin Zahera, nin o que ten Morris, pero non me podo queixar. Agora mesmo teño dúas ofertas para facer dúas películas. Antes non era así. Fariña foi un salto cualitativo. Eu débolle moitisimo a moitas persoas: a (Antón) Reixa; a Ramón Campos e a Carlos Sedes, que apostaron por min para Fariña, que me deron a Oubiña… Non só a min: abriunos as portas a moitos de nós. É verdade que dende Fariña notabas como, cando saías fóra, a profesión nos miraba doutra forma, cun enorme respecto. E así empezaron a chegar máis personaxes interesantes en La Unidad, con Dani de la Torre, en Los favoritos de Midas, en Los Reyes de la Noche…

E aínda tes tempo para facer cousas aquí. Eu, se de algo me gabo, e non me gabo de moitas cosas, é de ser un decatleta, de saber facer moitas cosas bastante ben. Podo presentar unha gala, facer un programa de radio, interpretar un personaxe, dirixir, facer un monólogo, escribir un texto… Na Alemaña admiran profundamente os decatletas e os heptatletas, porque poden facer ben sete ou dez disciplinas. Aquí, se sabes facer ben máis dunha cousa, es un tipo sospeitoso.

Excepto Javi Gómez Noya… Que fai tres…

Cal das túas facetas pesa máis? Eu creo que a expresión de cómico é a que engloba todo. Se ti sabes facer rir, podes facer o que queiras: podes facer drama, facer chorar, podes presentar unha gala… dominas un escenario. Eu creo que ese é o cerne de todo, a raíz do demais.

Imos á raíz, pero á túa. Ti comezaches na radio, na SER. Si, antes fixera teatro en Vilagarcía, con Pedro Puceiro e Manuel Millán. Vivindo con eles en Santiago chégame a través de Javier Otero a oportunidade de facer radio. E alí descubro un mundo que me fascinou, que me fascina e ao que penso volver de vello. Se a saúde mo permite, véxome con 80 anos emitindo programas de radio dende casa, na miña casiña aí diante do mar. A voz é o que un pode conservar, co tempo. E a radio é a miña gran compañeira de vida. Son un enfermo da radio. Necesito escoitar algo para durmir, como se me contasen un conto. E non me vale a música, ten que ser a palabra. En Moscova cheguei a escoitar unha emisora en ruso para durmir.

Empezaches, como case todo o mundo, facendo musicais… e axiña che caeu un programa espertador. Logo, cando nace a Radio Galega, fíchante para facer o mesmo. Sempre me deron programas espertador, tío. Non o acabo de entender. Supoño que porque sempre fun chisposo e molaba iso de que tiveses enerxía ás sete da mañá. Teño madrugado barbaridades…

Que me vas contar …  Unha vez caín durmido conducindo. Na Radio Galega o horario era máis cabrón, porque eu entraba ás dúas da mañá e saía ás 9. Facía os boletíns da noite e de 6 a 8 o espertador, ata que entraba o informativo e eu aínda de 9 menos cuarto a nove daba un resumo de prensa. Resulta que un día da semana, creo que era o xoves, eu ás nove e sen durmir, collía o coche, ía a Coruña e gravaba Saber e Xogar, un programa de televisión con institutos. E aguantaba porque tiña 28 anos. Pero un día, volvendo a casa, saín da estrada. Claro, levei un susto… Esas son barbaridades que se poden facer con vintepoucos anos, despois xa non.

A quen te coñeza só polas túas series ou a traxectoria dos últimos anos, esta parte igual lle sorprende. Pero se na radio tocoume facer de todo! Eu retransmitín fútbol sen saír do despacho de Blanco Campaña (exdirector da CRTVG), como se estivese en Budapest! Era un partido da selección española: metíanme un fondo de campo de fútbol e eu retransmitía vendo a tele, mentíndolle á xente como se estivese no estadio. Cando marchaba a imaxe, que marchaba, eu tiña que inventar o partido!

Lembro unha campaña de A Mesa pola Normalización, para reivindicar o uso do seseo e a gheada, que comezaba precisamente coa túa voz narrando un partido do Celta. E non sabes a batalla que foi utilizar a gheada e o seseo! E non só miña; houbo unha moza á que se lle impedía utilizalo para presentar os informativos…

Si, Lorena Pose. Lorena, exacto. Parecíame ridículo, pero é que eu lembro discutir –pero discutir, eh– con algún membro do Consello de Administración da CRTVG, que era aquela xente que cobraba unha pasta por ir reunirse alí cada 15 días. Cando eu facía o señor Paco, un personaxe que tiña na Radio Galega que falaba con gheada e con seseo, dicían que iso era rirse do noso idioma. E eu dicía «estuda, mira as normas lingüísticas e verás que isto é unha variante dialectal, nin máis nin menos. Casualmente, a máis estendida de todas é a da miña zona». Eu non o entendía, porque a ninguén lle podían impedir ter acento canario ou andaluz en TVE, ou é que temos todos que falar como os de Valladolid? Pois non sabes as rifas que houbo con iso. Reixa poderá contarche as que tivo para que en Mareas Vivas puidésemos falar con gheada. E un dos éxitos claros de Mareas foi usala.

Cando eu traballaba na Costa da Morte lembro o pai dun compañeiro dicindo: «Por fin escoito a xente na tele falar coma nós».  Nuria, a miña ex, daba clase en Cee naquel momento. Ela falábame –mira, pónseme a pel de galiña– do orgullo que para aquela xente significaba que por primeira vez na súa vida o seu falar fose o éxito de Mareas. Un éxito que foi brutal, enorme. Lembro un día chegando con Miguel de Lira a rodar a unha das praias de Laxe e, de súpeto, un autobús de rapaces rodean o noso coche e empezan a abanealo! Eu díxenlle a Miguel: «Miguel, somos os Backstreet Boys». Iso chega de repente. Contábame Pedro Alonso, o padre Casares…

Padre Casares sería entón, agora é Berlín. Berlín, si, que cando de golpe pasa de ter 20.000 seguidores a 4.000.000 en cuestión de meses por La casa de papel, vai a Bos Aires e non se lle ocorre máis que publicar en Instagram a foto dende a súa habitación do hotel… hotel que inmediatamente é rodeado de fans. Claro, non é consciente desas cousas. En Galicia o de Mareas foi tremendo. Eu lembro que ía ao Hipercor e había xente vixiando a ver que comprabas. Sobrepasábanos! Cheguei a asinar autógrafos mexando, nun váter en Outes! Barbaridades, cousas tremendas. E é que non hai nada tan difícil de xestionar como o éxito. Un bo fracaso, de vez en cando, é caralludo, sabes? Un bo fracaso reivindícate. Eu entendo que os rapaces que teñen éxito con vinte anos toleen.

E é máis difícil xestionar o éxito agora? Hai 20 anos, Pedro podía ter ido a esa habitación, sacar a foto e non pasaría nada… É que o que facemos chega ao mundo enteiro. Se me din isto hai 20 anos eu diría «estás de coña». A min chéganme felicitacións dende Tokio, dende Lima, vídeos dun señor vendo Asunta mentres corre na cinta en Toulouse… Quen sospeitaría que dende aquí estariamos facendo produtos que triunfasen en todo o planeta? Pois é así, e é marabilloso que iso suceda grazas ás plataformas. E efectivamente, implica que non teñas escapatoria. Pedro tivo que refuxiarse en Iquitos, en Perú, para ter uns meses tranquilos, porque daba igual onde fose: Tailandia, Lituania… era coñecido. Eu antes tíñao moi fácil: se non quería que me recoñecesen pola rúa, con saír de Galicia, xa estaba. Vas de Tui para abaixo, ou da Gudiña para alá e xa está. Eu en Madrid vou no metro e a min non me dan a brasa. É verdade que agora, co de Asunta, xa se quedan un pouco máis coa túa cara, e se usas a voz, aínda máis… Pero eu non teño a popularidade que pode ter Zahera, ou Tosar… aínda que Tosar pon unha pucha e pasa desapercibido. Pero, por exemplo, Carmen Machi ou Paco León non poden subir ao metro, porque inmediatamente son asaltados.

Pois se isto segue pitando así, igual che quedan dúas ou tres series para non poder subir ti tampouco… Non, non creo que iso suceda. Eu penso que vou quedar como un secundario. O Actor Secundario Bob, que dirían Los Simpson. Pero no fondo reivindico iso. Nunha peli hai dous protas e sesenta papeis máis, e os sesenta hai que facelos ben, porque unha cadea vale o que vale o elo mais feble. Non serve de nada que os protas sexan marabillosos se os secundarios están de pena. Unha cousa que me encantou de Fariña ou de Asunta é que todo dios está ben, ata quen ten unha pequena frase. O mérito aí é da directora de elenco: hai grandes actores facendo pequenos papeis. A min ás veces ofrécenme un papel pequeno e o meu repre dime «non debías collelo». Por que non? Nunha película hai que facer tamén pequenos personaxes, hai que facelos ben. Eu reivindico moito isto. No cine todo o mundo lembra os grandes protas, pero logo estaban Lali Soldevilla ou Luis Ciges, eses actores que eran marabillosos e facían pequenos personaxes. Eu, seguramente, para a posteridade, serei un deses: un actor secundario máis ou menos aceptable.

Iso será da Gudiña para aló, porque para aquí… Da Gudiña para aquí son un cómico. É curioso porque esa división eu fíxena sempre moi clara: os monólogos son de consumo aquí; fóra non teñen moito sentido. Téñoos feito, eh? En Barcelona, en Valladolid, por aí en Madrid…

Lembro cando participaras en El Club de la Comedia e quedaras segundo detrás de Eva Hache. Que temos o mesmo representante, por certo, e eu a Eva regaleille unha camisola de Nunca Máis. Pero separeino, porque se quedas como actor de monólogos non te ven como actor serio. Non ven a Leo Harlem como actor serio, estalle custando conseguilo a Dani Rovira, Touriñán está facendo o mesmo esforzo… Aínda a veces che din: «Cústame verte en drama». Enténdoo, porque me asocian co humor, pero fóra de Galicia non é así. Aparéceme un papel dun tipo con cancro terminal –que igual o fago ou non, porque estou tentando encaixar datas–, pero a un espectador de Murcia, de Almería ou de Donosti non lle estraña. Aquí diríanme: «É que cando te vexo, río». Somos un pouco así.

Custou (coidado, spoiler!) verte morrer en La Unidad. Custou ver a Carmen Machi en algo que non fose Aída, custou ver a Paco León en algo que non fose o Luisma…

E a ti pésache «Ladillao», o teu personaxe en Mareas Vivas? Aínda si. Pero eu creo que Oubiña desprazou a Ladislao, e quizá Ríos consiga desprazar a Oubiña. E aínda confío en que veña outro que consiga desprazar a Ríos. Sería boa cousa.

Ti, que viches o nacemento dos medios públicos e viviches neles o fenómeno fan, como ves a súa deriva  Eu marchei de aí, marchei. É moi complicado porque… eu sufrín censura. No bipartito, eh?

Con Somos unha potenzia? Si. Non me permitiron facer unha sección que eu quería facer.

E que era? Chamabámola «A Á Oeste de San Caetano». A idea, boísima, era que o xefe de prensa de Touriño e a xefa de prensa de Quintana discutían por calquera gilipollez.

Tiña un pouco de base real… Por iso non ma deixaron facer, porque era moi real! E dixéronme: «non, farala cando haxa segunda tempada». E non houbo segunda tempada…

Tampouco a houbo do bipartito. Non. Pero deume rabia porque era unha idea moi chula. Na sala de fumadores de San Caetano, discutindo, eu que sei, que se había unha traíña con seis remeiros do Bloque e seis do PSOE, quen ía de patrón? Aí empezaba a lea. E Reixa, que me deu a oportunidade de facer aquel programa, díxome: «Carlos, é que está a cousa moi complicada». E eu cedín e non debín ter cedido, sabes? Debía ter dito: «Mira, pois entón non fago o programa». E xa está. Pero é que os medios públicos, os políticos téñenos como deles, como se fose seu patrimonio. Eu non adoito ver a Galega, a verdade, porque non está pensada para un espectador coma min. Tampouco vexo moita tele, as cousas como son. Vexo series, cousas moi seleccionadas, ou Filmin… Dáme mágoa, porque eu creo que é un medio que ben xestionado podía dar moitisimo de si. Podíanse facer cousas moi interesantes. Houbo intentos moi válidos e moi valiosos, pero hoxe en día… Non sei, é unha máquina electoral. Creo que apenas hai creatividade na televisión e é unha pena.

Os que participastes en Fariña sufristes logo censura? E os de Nunca Máis. Por ser de Nunca Máis, anda que non nos discriminaron! Como se entende que tendo unha parella cómica como eramos Miguel de Lira e eu non tiveramos unha serie para os dous? Se arrasabamos en audiencia! Currás e Ladislao eran dúas máquinas de audiencia. Só unha televisión miope pode desprezar unha parella cómica dese nivel. Logo repetimos xuntos nunha curta, Temporada 92/93 e levamos todos os premios que se poden levar en España! Cada fin de semana nos aquendabamos: Miguel ía a Alfàs del Pi e eu ía a Cabra, el despois ía a Castellón e eu a Burgos recoller os premios ex aequo que nos daban… Pero eramos de Nunca Máis! Non houbo ningunha outra razón para que unha parella cómica do nivel que tiñamos Miguel e eu non fose aproveitada cunha serie ad hoc para nós, que tería sido o lóxico. É ese rollo miope que se dá aquí. En Madrid élles igual de Nunca Máis ou de Nunca Menos. Xa saben que os actores, en xeral, «son una panda de rojos», «los de la ceja» e todo iso, esas parvadas que din os de Vox. O que lles importa é que funciones. Por iso, supoño, acabamos marchando a Madrid e choiando alí. É un pouco triste, a verdade, pero é o que temos.

Non sei se é consecuencia desa miopía, pero eu teño a sensación de que nos teus espectáculos, nos teus monólogos, fuches abandonando a política e… Absolutamente, si: a política e a relixión. Fun facendo o discurso máis para todos os públicos. Eu fun moi belixerante con Fraga, pero decidín que xa non quería leas. Houbo un momento no que dixen «ata aquí». Nin agora me verás firmando manifestos, nin encabezando nada. Aparte que creo tamén que os do Bloque son moi sectarios e que só chaman a xente que sabe que… e son amigos, eh? Que Isabel e Xurxo son amigos, pero son do Bloque e chámanos a eles…

Isabel Risco e Xurxo Souto? Claro. Son os presentadores oficiais e son dous tipos que adoro, non ten nada que ver… Pero é que hai un punto un pouco sectario no asunto do Bloque. Creo que necesitan tamén abrir a mira e entender que non só a súa visión do país é a visión correcta. Que Galiza non son eles, Galiza tamén son os que non van ás manis do 25 de xullo. «Se o BNG está, Galiza está», din. E se outros están, tamén Galiza está, aínda que non sexan do BNG. Iso tamén creo que teñen que entendelo e que é un exercicio que teñen que facer. E eu dígoo dende o respecto, pero creo que é necesario eliminar sectarismo.

Entón, eu fun abandonando toda esa batalla a medida que me fun facendo maior. Eu quero vivir tranquilo e que me deixen en paz. O ano pasado estiven a piques de ter un problema cunha monologuista negra por unha broma que fixen mil veces: falar dun xonqui de Vox de Coruña que cando ve un negro di «Negro de mierda, vete pa tu comunidad autónoma». Pois esta tipa escoitou negro de mierda e quixo montar un dios. Eu díxenlle «pero é que non me escoitaches ben»; e non, non me escoitou. Agora podes meterte nun problema por nada, é un cristo. Á mínima poden xulgarte, sentenciarte e queimarte no mesmo día nunha fogueira ridícula e virtual. Entón, eu cada vez vou con máis coidado. Touriñán bérrame porque son extremadamente coidadoso. Eu non ando con pés de chumbo, paréceme máis afortunado con pés de lá; tento non pisar calos. Pode ser decepcionante para uns, pero dáme exactamente igual. Eu gábome de ter humor para tres xeracións distintas. Nunha actuación miña –de Touriñán, tamén– podes ver unha moza de 20 anos, a súa nai de 45 e a súa avoa de 70. As tres xuntas e gozando, e hai para as tres. Supoño que nese sentido a decisión de ir suavizando o discurso, facéndoo máis de amplo espectro, foi moi consciente. E porque tamén entendo que ao mellor é moi fácil criticar e non tan fácil gobernar. E eu non simpatizo con Rueda, tropecei con el unha vez en Cusco e fixo como que non me vía…

En Cusco? Cusco, Perú? A nove mil quilómetros de Galicia e o presidente da Xunta fai que non te coñece? El fixo que non me vía, pero despois un do seu séquito veu dicirme: «E ti que fas aquí?». «Eu? Eu vou a Machu Picchu». El estaba alí nunha cousa indixenista, pero non ten que ver. Eu respecto a quen goberna porque non é doado. Si que me preocupa Altri, si que me preocupan cousas, si que me preocupan as súas despreocupacións. Algunha vez dou a miña opinión. Co de Altri fágoo, moi suave, nas actuacións. Noutra época era cañero e agora decidín que non.

E que pensas que che pasou? A madurez? Supoño. E, sobre todo, non querer ter problemas, querer vivir tranquilo. Ao que aspiro xa, Luís, con 65 anos e dez, quince, vinte… os que me queden por vivir, é saborear a vida. Saborear esta comida, saborear este día, aproveitar a vida… Xa lle dei a volta o xamón hai anos, entón saborear o que queda, as lascas, sacarlle o rendemento. Tento non ter problemas, non meterme en liortas. Non sempre o consigo, pero o único que quero é ser feliz e vivir tranquilo.

Cando dixeches que che gustaría retirarte facendo radio lembrei o que me contaches antes da entrevista: a operación de bocio de catro horas que vés de pasar e na que puideches quedar sen voz. Tiveches medo? Tranquilizoume moito o doutor, Narciso Blanco, que me dixo: «Mira, eu ao cen por cen non cho podo garantir, porque efectivamente hai un bocio que rodea unha corda vocal, e podes quedar afónico». Eu dixen: «Se quedo afónico, meu, xubílasme». E el respondeu: «Ao cen por cen non cho garanto, pero ao noventa e nove, si». E a min se me din que ao noventa e nove me toca a lotería, inmediatamente compro toda a que poida! Entón, por sorte, permitiume seguir, a voz non quedou tocada, sigo actuando e mentres o corpo aguante e a xente siga indo a verme, continuarei.

Con outro ritmo? Máis tranquilo, máis de vagar, dicindo «non» máis veces, só actuando cando e como a min me apetece. Non hai nada comparable a sensación do escenario, nin o sexo! E mira que me gusta o sexo, pero… pero non dura tanto, nin é tan chulo como estar enriba dun escenario con cincocentas persoas rindo e ti gozando diso, saboreando iso, esa sensación… Creo que o que somos realmente é adictos á adrenalina, ao subidón de adrenalina. Eu, que xa hai moito tempo que non tomo ningún tipo de drogas –deixei de fumar, deixei a marihuana, deixei todo que non sexa algo de xamón, ou unha centola, e a radio, que seguen sendo as miñas drogas favoritas–, non atopo nada comparable ao subidón do ruxerruxe do público cando está entrando nun teatro.

Cando empezas a escoitalos, esa xente que deixaron os fillos con alguén, preocupáronse de comprar as entradas un mes antes, veñen coa expectativa de ter unha hora feliz, esquecerse dos seus problemas, rir, pasalo ben… Non hai ningunha frase que me guste tanto como esa que di «Había tempo que non ría tanto». Esa é a frase, eu faría unha camiseta con ela. Cando me din iso, tío, fanme feliz. Porque ese era exactamente o obxectivo: conseguir que riras como había tempo que non rías. Porque nada hai máis chulo que rir. Unha explosión de risa é o mellor da vida, das mellores cousas da vida. E non é tan sinxelo conseguir que a xente ría. Hai xente que ri máis facilmente que outra, pero conseguir un estoupido de risos… non, non é nada fácil, é moi complicado. Eu dígolle á xente: «Proba. Sube a un escenario e durante tres minutos igual o consegues. A partir de cinco vas ter máis problemas. A partir de vinte, se te aguantan, vales para isto».