O presidente da Deputación de Ourense cumpre dez anos no cargo que herdou do seu pai tras forzar a Feijóo a manter a Jácome na Alcaldía e coa oposición denunciando a rede de corruptelas e clientelismos que teceu o PP na provincia

A Coruña.- O presidente da Deputación de Ourense, Manuel Baltar (PP), cumpriu a pasada fin de semana unha década á fronte do organismo que herdou do seu pai celebrando os logros dos seus tres mandatos mentres os seus rivais seguen denunciando a rede de corruptelas e clientelismos que teceu na provincia. Ao tempo, o PP de Casado e de Feijóo parece renderse diante a evidencia de que Baltar júnior é dos poucos baróns que poden desafialos a ambos e saír vitoriosos do envite.

Baltar chegou á presidencia da Deputación en febreiro do 2012 da man do seu pai, José Luis, quen a presidiu durante 27 anos. Foi case dous anos xustos despois de que o seu proxenitor lle legase tamén a presidencia do PP provincial, nun congreso no que pai e fillo deixaron en evidencia ás direccións de Madrid e de Santiago con toda unha oda ao nepotismo político que nin Feijóo nin Rajoy puideron conter: presentaron un candidato afín ao aparello autonómico e estatal que saíu escaldado e acabou de senador.

Unha década despois, Baltar presume de presidir do Goberno provincial máis transparente de España, de que a súa provincia é «a máis segura do Estado», de que deixou en cero a débeda da institución e de que o futuro dos ourensáns pivota moito máis ao redor da Deputación que ao redor de calquera outra administración galega, xa sexan a Xunta ou os concellos. «Dez anos, tres mandatos. Creo que o futuro está por escribir, pero aí está o legado deste tempo», dixo o día do seu aniversario.

Para os seus detractores, con todo, o que fixo foi « involucionar» a provincia e a institución que preside, en palabras de Rafael Rodríguez Villarino, secretario provincial do PSdeG e portavoz socialista no Concello e na Deputación. «Non é unha opinión, son datos comprobables», subliña.

Villarino asegura que o informe do Consello de Contas de Galicia -o organismo encargado de fiscalizar as contas das administracións galegas- sobre o gasto da Deputación de Ourense entre o 2003 e o 2019 demostra que a xestión de Baltar «non é eficaz, nin eficiente nin útil para lle vertebración territorial da provincia», e, o que é «máis intolerable aínda desde o punto de vista democrático», ao seu xuízo, a repartición de de fondos «faise con criterios clientelares».

«O 80% das adxudicacións fanse por contratos menores [é dicir, por importes que xustifican que se poden asignar a dedo e sen concorrencia]; o 85% das subvencións son nominativas; o 90% lévanas concellos do PP [que ten 57 das 92 alcaldías da provincia, é dicir o 72%], e o 70% das obras da Deputación repártenas entres só cinco empresas», afirma o líder socialista.

A Deputación de Ourense ten un orzamento de 85,7 millóns de euros para este ano. A lei de Bases do Réxime Local establece que ás deputacións correspóndelles coordinar a prestación de servizos municipais, especialmente aos cidadáns que viven nos municipios máis pequenos. En Ourense, 88 dos 92 concellos teñen menos de 10.000 habitantes, e segundo a oposición a Baltar, decenas dos que non están gobernados polo PP sofren graves carencias de financiamento.

«Un municipio que pola súa poboación recibiría unha axuda básica dunha deputación de 800.000 euros na Coruña, medio millón en Pontevedra e 400.000 euros en Lugo, en Ourense non recibe dese organismo máis de 90.000», denuncia Bernardo Varela, concelleiro do Bloque Nacionalista Galego (BNG) no Goberno local de Allariz e portavoz desa formación na Deputación.

Varela lembra que hai uns meses presentou ao pleno do organismo unha moción para reclamar un plan único de financiamento que incluíse criterios obxectivos para a repartición de fondos entre os concellos de Ourense. «Presentei a mesma iniciativa que presentara o PP na Deputación de Lugo [gobernada polo PSOE con apoio do BNG]. Só cambiei o meu nome polo da portavoz do PP que a presentaba alá. E o PP de Ourense rexeitouna», explica.

Os plenos das deputacións provinciais elíxense en función dos resultados de cada formación nas eleccións municipais. Nas do 2019, a suma de PSOE e BNG -70.296 sufraxios- practicamente igualou ao PP -70.489-, o que deixou a Baltar por primeira vez sen maioría absoluta na Deputación.

Na capital, o PSOE de Rodríguez Villarino gañou as eleccións municipais con máis de 2.000 votos sobre o PP, pero Feijóo preferiu votar para alcalde a Gonzalo Pérez Jácome a cambio de que Baltar puidese conservar a Deputación. E iso a pesar de que o presidente da Xunta alertara sete días antes dos comicios en La Región, o diario con maior influencia na provincia, que Jácome sería o peor para Ourense. Segundo Feijóo, un «histrión» que convertería cada pleno municipal «nun show» e que daría moi «mala imaxe» de Galicia no exterior.

Dous anos despois, co histriónico alcalde denunciado pola Fiscalía e imputado polo xulgado por un delito de malversación de fondos, Feijóo non só segue apoiándoo na Alcaldía, senón que forzou que o seu partido goberne en coalición con el porque o voto persoal do rexedor, tamén deputado provincial, é clave para que o PP non perda a Presidencia da Deputación.

O antecesor de Jácome, Jesús Vázquez, quen dimitiu o ano pasado como portavoz do PP local cando soubo que o seu partido ía entrar no Goberno de Jácome, explicou hai unha semana noutra entrevista que deixara o seu cargo porque o PP condicionara a acción do partido no Concello á continuidade de Baltar na Deputación: «As decisións non as tomaba eu. Todo me viña imposto», declarou.

A finais de xaneiro pasado, cando celebrou os seus doce anos como presidente provincial do PP, Baltar pronunciou un discurso que soou como aviso aos navegantes que ousen cuestionar a súa estratexia dentro do partido: «Non somos unha sucursal. Se temos que defender unha postura defendendo os intereses de Ourense por encima de calquera outra, facémolo, aínda que a nivel autonómico ou nacional non teñamos esa mesma postura», dixo.

A contestación aos manexos do presidente provincial e do alcalde de Ourense provocou unha incipiente contestación social que se articulou ao redor da plataforma SOS Ourense, formada por decenas de asociacións cívicas, sociais, culturais e ambientalistas que reuniron en novembro pasado a 3.000 persoas que quixeron manifestar nas rúas da capital o seu fartazgo polos cambalaches políticos que condicionan o futuro da cidade e da súa provincia. Moitas delas portaban caretas carnavelescas de Baltar, Feijóo e Jácome.

«Si, Ourense vive unha situación de emerxencia», relata Natalia Figueiras, membro da plataforma Non ao Peche dá Universidade Popular de Ourense ( UPO) e portavoz de SOS.

A UPO é, ou era, unha institución educativa que ofrecía cada ano 140 cursos de infinidade de materias, desde informática, idiomas e tecnoloxía a coidados sociosanitarios, pasando pola danza, o teatro e outras disciplinas artísticas. Dependía do Concello e cada ano contaba con ao redor de 3.000 persoas matriculadas. Estudantes e profesores foron desaloxados do centro o ano pasado sen que nin sequera lles deixasen acabar os seus cursos, cando o Concello decidiu cederlle á Deputación o edificio onde se celebraban.

Figueiras cre que o peche da UPO, como tantas outras cousas en Ourense, ten moito que ver con ese labirinto de clientelismos e favores no que se converteu desde fai lustros a política ourensá.

Mentres tanto, Baltar segue presumindo de logros nos seus mandatos. O pasado 2 de febreiro, tres días antes do seu aniversario, a Deputación enviou unha nota de prensa na que se xactaba de ser a máis transparente de España, segundo Dyntra, unha organización que se autodefine como unha “«plataforma colaborativa, non partidista e obxectiva» que mide a transparencia de gobernos, administracións, partidos, cargos electos e actores sociais.

Sucede en realidade que Dyntra forma parte do conglomerado de sociedades ás que a Deputación de Ourense contratou por 22.000 euros para, precisamente, asesoralo en materia de transparencia. Todo por Baltar.