Santiago.- O sistema público de educación en Galicia é unha máquina de destruír falantes da lingua do país. Dio a Real Academia de Galicia, que alertou que os pequenos e as pequenas que se incorporan ao sistema co galego como lingua materna van abandonando o seu uso e substituíndoo polo castelán a medida que van pasando curso.

Constatárono en Ames, na Coruña, un municipio residencial pero con amplas zonas rurais, de 33.000 habitantes, limítrofe con Santiago e dos poucos que resiste ao envellecemento e a perda de poboación nas vilas medianas da comunidade. Alí, a porcentaxe de nenos que usan o galego como lingua principal da súa familia vai diminuíndo segundo van pasando da educación infantil á primaria e desta á secundaria.

Non sucede só en Ames. En toda Galicia, a proporción de persoas que usa o galego como lingua principal caeu seis puntos en seis anos, do 52% ao 45,5% entre 2018 e 2023, segundo o Instituto Galego de Estatística, mentres que a de quen emprega o castelán exclusiva ou maioritariamente subiu do 47,5% ao 53% nese mesmo período. Un investimento en toda regra.

«É hora de tomar partido e de mancharse porque estamos nun situación de emerxencia lingüística», din Miguel Paz e Comba Campoy, secretarios de Organización e de Acción Sindical, respectivamente, do Sindicato de Traballadores e Traballadoras do Ensino de Galicia (STEG).

Asamblea

A central organizou para o vindeiro domingo en Santiago unha asemblea de docentes, aberta aos non afiliados ao sindicato, para analizar a situación así como as ferramentas e a estratexia necesarias para coordinalas e frear a decadencia do galego nos colexios públicos de Galicia.

STEG, como a maioría dos sindicatos, moitas asociacións de nais e pais e a oposición política, atribúen o declive á aplicación do decreto aprobado en 2010 polo primeiro Goberno de Alberto Núñez Feijóo na Xunta, que reduciu o currículo escolar que se impartía en galego e que prohibiu desde entón o ensino de materias científicas e tecnolóxicas nesa lingua.

«Os profesores que seguen dándoas en galego teñen unha espada de Damocles encima todos os días porque non saben que e o que pode pasarlles», explica Paz, quen valora a valentía deses compañeiras e o valor ejemplarizante dese acto: «Se un profesor fala galego, é probable que o neno ou a nena tamén o fagan», lembra.

Comba Campoy engade que é un fundamental un cambio normativo que reverta a situación actual creada polo decreto de Feijóo, e subliña a escola é practicamente o único reduto que queda a moitos escolares que non atopan amparo para o uso normalizado da lingua dos seus pais.

Medios de comunicación

A abafadora maioría dos medios de comunicación de Galicia exprésanse en castelán –só hai unha canle de televisión e un xornal en galego e as principais cadeas de radio, xeneralistas ou de radiofórmula, transmiten en español–. A Xunta entrégalles cantidades millonarias que multiplican por dez as que inviste nos medios en galego.

Nas plataformas de contidos audiovisuais apenas os hai en galego, que tamén é minoritaria fronte ao castelán nas redes sociais.

«Temos que ensinarlles aos escolares que o galego tamén mola. O cambio normativo, insisto, é esencial, pero mentres non suceda, temos que asegurar o principio constitucional do que se deriva a legalidade que nos obriga a garantir que os nenos e nenas saen do sistema con competencias lingüísticas plenas nos dous idiomas», reitera Campoy.
«Temos que garantir que os nenos e nenas saen do sistema con competencias lingüísticas plenas nos dous idiomas»

Para expor os debates do domingo, que se celebrarán na Casa do Taberneiro de Santiago, STEG dividiunos e estruturounos ao redor de catro relatorios. O primeiro, relativa á etapa de 0 a 3 anos e de 3 a 6 anos, correrá a cargo de Natalia Cea, educadora infantil e doutoranda en estudos sociolingüística, quen propondrá a súa visión sobre as ferramentas necesarias para evitar que os pequenos e pequenas empecen no colexio para abandonar o galego.

O profesor e editor Manuel Bragado farao coas da etapa de Primaria, e o filósofo e doutor Miguel Rodríguez Carnota, autor de Língua, poder e adolescencia, coas que afectan a esa etapa. O docende Filipe Díez expoñerá os seus traballos sobre a normalización do galego a través da docencia en lingua portuguesa.