É o húngaro un pobo de natural perdedor. Sabémolo nós e sábeno eles. A historia é incontestable: escolleron mal o bando na Primeira Guerra Mundial, e, non satisfeitos coa derrama e con deixar como peaxe polas malas decisións a meirande parte do seu territorio,  repetiron aliñación desafortunada na Segunda. O país centroeuropeo aliñouse co Eixo contra a vontade da súa poboación, e, en tanto que Roma non paga traidores, foron castigados polo Führer nos estertores do Reich.

Polo medio, crises económicas, ditaduras, inestabilidade política e mesmo unha invasión rumana. Pouco hai máis humillante. Como de precaria tiña que ser a fortuna húngara para que tal panorama non fixese bo o precedente, cando a nación exercera de segunda capital no imperio absolutista dos Habsburgo. Calquera conato de insurrección fóra fácil (e violentamente) aplacado.

A onde quero chegar con isto? Hungría é un país perdedor, si, mais foi esa mesma circunstancia a que fixo dos seus veciños un pobo que, cando gaña, sábeo facer. Son poucas as vitorias de Hungría, o país que perdeu todas as guerras e todos os seus kilómetros cadrados no intento, pero as que son, ou, mellor dito, as que foron, perduran no tempo. Falo de dúas xestas en concreto, que nada teñen que ver, porén, co campo de batalla. A primeira fai o 70 aniversario o ano vindeiro: o partido amistoso disputado entre Inglaterra e Hungría en Wembley que quedou para a historia como O Partido do Século, o Mellor Partido da Historia ou O Partido que cambiou o Fútbol. A campioa olímpica contra a superpotencia europea que inventara o deporte, e, aínda por riba, no chan do segundo. Ningunha selección non británica vencera nunca na casa dos ingleses. Ata aquel momento. Hungría queimou o meigallo, e non foi de chiripa: os centroeuropeos pasaron por enriba da pérfida sen piedade e enchufáronlles seis goles como seis balas. Moitos morreron tranquilos despois diso.

A segunda vitoria está intimamente ligada a primeira, e non é exactamente unha vitoria senón un heroe feito á medida dun pobo orfo deles. Ferenc Puskás, o mellor futbolista húngaro de todos os tempos. Tamén foi o nome do meu primeiro can; o porqué teranllo que preguntar ao meu pai, que sempre foi dono dun curioso sentido do humor. Como sexa: falamos de Puskás, Cañoncito Pum, que marchou un día da súa natal Budapest e volveu vestido de branco e cuberto de gloria, con todo o que puido gañar debaixo do brazo e convertido en lenda mundial.

Hungría, pobo perdedor onde os haxa, estivo a altura dos seus dous grandes triunfos. Do primeiro teñen murais e recordos espallados por todo o país. O segundo está enterrado no edificio relixioso máis grande que teñen, a basílica catedral de Santo Estevo, a carón da man momificada deste último.

Os húngaros saben o que é gañar, pero se o saben é a forza de moito perder. Non é o galego un pobo perdedor ao meu entender, ou, polo menos, non na medida do maxiar, pero eu penso que algo de nota podíamos tomar deles, aínda que só sexa nesta cuestión. Galicia viviu, esta semana, un dos fitos culturais máis importantes da súa historia  recente (como será a dimensión do conto, que ata me fixo transgredir a miña única norma neste espazo: evitar os ditames da axenda). Aída, Sabela e Olaia, as Tanxugueiras, fixeron tremer a Europa cun aturuxo e  vibrar ao máis escéptico co son dunha pandeireta. Desenlaces turbios aparte, tres rapazas galegas bravas e de bo corazón puxeron en pé a milleiros de persoas que nada sabían de terreiros ou de seráns. E, con todo e iso, houbo quen, nas semanas previas ao Benigate, facía por minimizar esa conquista, por buscar recunchos que desaprobar. Perdedores non seremos, pero desconfiados e revirados, un anaco.

Escoitamos de todo por todas as partes: que se as Tanxugueiras non inventaron nada novo que non fixeran antes moitas outras, que se non temos falta de que fóra valoren o noso e nos dean a súa aprobación; que que importa o entusiasmo se vén da meseta, que non é maior o mérito por traspasar Padornelo. Outros, ante a imposibilidade de se manter no estritamente transcendental ata o final, secundaron, por primeira vez nas súas vidas, o fenómeno Eurovisión, non sen antes apresurarse en poñer a venda, ou a aldraxe, antes que a ferida: «Preparádevos para os desprezos e o paternalismo dos españois», «Non hai respecto!», «Aí veñen os estereotipos co lume e a queimada, veredes!»

Ese chamar polos monstros traduciuse finalmente nun país enteiro, con todas as súas eivas e mellor ou peor informado, admirando unha cousa tan nosa e tan ben feita como que as Tanxugueiras e o seu equipo levaron alén de Benidorm. Foron semanas no que moitos, no canto de amplificar o entusiasmo colectivo e transfronteirizo polas máis verdadeiras manifestacións da nosa identidade, preferiron trasladar o negativo que fóra se comentaba: «Ese xornal dixo tal do agro e das enaguas! Intolerable!» «Mirade todos! @Usuario1234 está folclorizándonos! A por el!»  «Vedes, non nos entenden, non!»

Aldraxe! Vergoña! Estafa!

Os pontífices do todo mal fixeron o agosto teimando no dedo e dando as costas á lúa do que realmente sucedía: a tradición musical galega entrando, pola porta grande, en terreo prohibido. Un remix na discoteca Pelícano, coreado a vivas voces polo seu público menos target. Un trend de muiñeira na rede social TikTok secundado por tantos. Un millón de reproducións en Youtube en catro días. O mundo enteiro mirando cara nós. Co xeito das nosas nais.

Quen mellor o resumiu, como non, foron as propias Tanxugueiras, con esa elegancia que agora xa todo o mundo sabe que as caracteriza. Foi hai dous o tres días, nunha conversa coa xornalista Ana Zas na Televisión Española. «Tanxugueiras, un grupo de música tradicional e en galego, vai estar ocupando escenarios que na vida pensamos que podía ocupar a música tradicional. Moita xente camiñou para que nós puidésemos seguir, e nós seguimos abrindo camiño para as que veñan». Futuro e tradición. Pasado e vangarda.

Sexamos un pouco máis húngaros. Aprendamos a gañar tamén cando toca.