Morren detectives únicos na súa especie. Richard Roundtree pertencía á vella garda dos filmes blaxpoitation da década dos 70, o primeiro heroe de acción negro que puidemos admirar na pantalla. Camiñaba por Nova York en gabardina de coiro, cruzando entre os taxis, e Isaac Hayes acompañaba os seus pasos cunha banda sonora imbatible para gloria de mafiosos, xonquis ou antigos Panteras Negras. Nos créditos iniciais de Shaft, a película que o elevou á categoría de mito popular, nace o heroe. As cartas quedan sobre a mesa en cinco minutos. Duro, máquina sexual, irónico e machista —eran outros tempos—, un tipo de Harlem que non pertence ao mundo dos brancos, aínda que tampouco encaixa no gueto, prepárase para viaxar ante os nosos ollos polos perigos do barrio. Un investigador apegado ao suburbio, ás calellas sombrizas. Para delincuente magnético, a ritmo de Curtis Mayfield, aínda estaba por vir o Ron O’Neal de Superfly.
Insistimos en seguir vibrando cos vellos heroes de acción. No cine, nos libros, nos lugares onde fantasiamos con ser outros. E temos sorte de que aínda emerxan con decisión —para contaxiarnos— os que teiman en operar na vida real, lonxe dos focos. Nas oenegués anuncian que non poden máis: a acción heroica, humanitaria, está desbordada. A cifra de migrantes que chegaron este ano ás Canarias supera os 30.000. A Mamadou Marea, morto na illa de El Hierro —alcanzara a costa nun caiuco o día anterior canda máis dun cento de persoas, outra delas falecida—, enterrouno un grupo de veciños. Mulleres e homes que lle recitaron, en homenaxe, un poema e un fragmento do Corán. Todo semellaba destinado á frialdade dun adeus triste, a un trámite desalmado, como adoita ocorrer con tantas persoas despedidas sen unha última compañía. Pero agora soubemos que se activou a humanidade. Movéronse os antídotos contra a indiferenza, os heroes e as heroínas de acción. Xente que propiciou unha partida digna para Mamadou, alén dun número e unha lápida. Con calor e comunidade, unha mestura perfecta.
Shaft descansa xa no panteón cinematográfico dos heroes de acción negros, e ben merece que se lle aplauda esa proeza de alcanzar a cúspide cando alí non había ninguén. Aínda que anteriores, os policías creados por Chester Himes —a parella de brutos Ataúde Jones e Sepultureiro Johnson, protagonistas de Algodón en Harlem, outro blaxpoitation da época—, tiñan menos mérito: traballaban en parella e máis xustos de estilo. En 1963, grazas ao seu papel na inocente Os lirios do val, Sidney Poitier converteuse no primeiro actor afroamericano en conseguir un Óscar. Lonxe de disparos e persecucións por Harlem, apúntome a pensar que outro gran heroe de acción sobrevive aí: non un detective privado, non un policía entre perigosos dealers, senón un traballador en movemento coas mellores intencións. Con People Get Ready, Curtis Mayfield cantáballe con The Impressions a un camiño que debía conducir á liberdade, á terra prometida. Eran os tempos da loita polos dereitos civís nos Estados Unidos. Os veciños de El Hierro que se xuntaron para darlle o derradeiro adeus a Mamadou, coa súa humanidade indomable, pertencen a esa estirpe: xente sempre preparada, heroes que prometen acción.
