- O propiamente biográfico, cronolóxico, con contextos moi acaídos e boa descripción das persoas e situacións que marcan as súas lembranzas.
- O reflexivo, diría que case filosófico, que agroma inesperadamente en momentos que levan a autora a compartir emocións, descubertas, sabiduría, propias de quen mira cara atrás con curiosidade e capacidade de tirar conclusións intelixentes.
- O histórico, onde aparece un Vigo, agochado para quen non vivimos aquí a posguerra, sorprendente e imprescindible. E tamén comparte a súa ollada sobre outros lugares da España ferida que puido coñecer desde que era ben cativa. Ou sobre a Galicia da que nunca quixo fuxir, que queda retratada sen filtros.
- O cosmopolita, co paso avant-garde da autora polos lugares onde se marcaba estilo e cambio de era, cando as mulleres daquí non adoitaban sair ao extranxeiro.
- O libro de viaxes, onde podemos colocarnos na súa pel e ir descubrindo lugares insólitos, porque o seu pasaporte merecería unha performance ou unha tese doutoral.
- O amor e a sexualidade, como achádegos e como camiño para a comprensión da propia vida e do mundo.
- O político, onde o feminismo se amosa tal e como é: unha toma de posición revolucionaria. O novo humanismo.
- O literario no que unha escritora de raza ocupa o lugar que lle corresponde, e denuncia a inxustiza e a cegueira con que varias xeracións de «colegas» quixeron apagar calquera foco que puidese alumear a súa obra. Disfruta e recrea, tamén, os por ques das novelas e ensaios que marcan a súa carreira.
- O cultural, en sentido amplo, onde tivo a ver con todas as actividades que marcaron fitos no avanzo socializador e mobilizador da acción cultural.
Queizán, amazona
Veño de ler as memorias de María Xosé Queizán, Vivir a galope, que editou Xerais. Ao principio sentíame como unha voyeur. Ao remate, sinto que viaxei da súa man pola historia de Vigo, de Galicia, de Europa e do mundo mundial, e, tamén, como non, pola súa propia historia vital. A súa relación marital é unha parte pequena, en relación coa importancia que os díxome-díxome lle querían dar, procurando, máis unha vez, que a protagonista da súa propia vida e obra, non fose ela. Laméntoo por quen se podía sentir –prematuramente– afectado por aquilo da fidelidade amistosa ou do lobbi masculino. Non vou dicir que é anecdótico, porque os divorcios non adoitan selo, mais aconsello non quedar aí.
Achego algúns comentarios máis sobre os varios relatos que transcorren en paralelo no decurso de más de 700 páxinas. A orde non indica prioridade, é aleatoria.
Esta obra ben merece ser traducida e exportada. Espero que Xerais así o vexa e o procure. E reclamo a Real Academia Galega, que, dunha vez, convide a María Xosé Queizán a ocupar unha cadeira para a que atesoura méritos que darían para dez ou doce. Non sei se para sentar nela ou para rexeitala, iso é o de menos. O importante é rachar coa estupidez de querer tapar o sol cun dedo. Polo ben da Academia o digo. A ela, a vida xa lle puxo as maiores medallas.
Parabéns para a autora e para a editorial. Nas posteriores edicións seguramente serán corrixidos mínimos erros temporais ou referencias sen importancia que terei moito gusto en compartir coa autora.