NoA Coruña.- O currículo de Paulo Carlos López (Bergondo, A Coruña, 1985) atafega un pouco. Resumindo moito, moito: con 38 anos é doutor en Ciencias Políticas pola Universidade de Santiago e doutor en Ciencias da Comunicación pola de València; profesor na primeira delas tras exercer tamén a docencia universitaria en Portugal, Ecuador, Chile e Arxentina; xornalista e colaborador frecuente de varios medios, e ademais, aínda por riba, político en activo desde hai anos e, desde hai unhas semanas, en primeira liña da precampaña electoral das autonómicas galegas.

Militante desde a adolescencia en organizacións de esquerda e vinculadas ao nacionalismo, e agora portavoz de Sumar en Galicia, López non quere pronunciarse sobre se vai ser o candidato da formación de Yolanda Díaz, porque, advirte, o nome do aspirante á Xunta non está decidido e deberá xurdir dun proceso de escoita coa cidadanía e do debate aberto cos seus socios, é dicir, Podemos e Esquerda Unida.

O seu discurso, con todo, tan apaixonado co proxecto como convencido de que Sumar será unha peza crave para o cambio político na terra da vicepresidenta, entoa á perfección co estilo, as formas e o fondo que se lle presumen a un cabeza de cartel yolandista. Recibe ás portas da Facultade de Ciencias Políticas en Santiago, menos dunha hora antes de que empece a súa clase de Sistema Político Galego. E rexeita cortesmente e cun sorriso sacarse as fotos entre os alumnos: «Bastante están flipando xa co seu profesor».

Vostede é politólogo e xornalista, unha vantaxe para un político nas entrevistas porque probablemente xa se sabe tanto as preguntas que van facerlle como as respostas que debe dar. Podo intuír cales van ser as preguntas e tratarei de dar as respostas adecuadas.

Pois llo pregunto como experto en comunicación e en ciencia política: que claves debe manexar Sumar para ter éxito nas autonómicas galegas? É difícil disociar a parte política da comunicativa, pero o principal consello que podo dar é que para que unha organización poida comunicar, primeiro, ten que existir como tal, e, logo, saber o que quere comunicar. Agora estamos a sentar as bases de Sumar en Galicia para construír organización e movemento, cunha estrutura capilar duns órganos de dirección formados por persoas representativas do país a nivel profesional, social e académico, e dunha portavocía que neste caso recae na miña persoa.

É dicir, que a vostede lle toca comunicar. Comunicar, ante todo, é un acto de natureza política. Pero máis aló das formas, o relevante é saber o que se comunica. No caso de Sumar Galicia, sabemos que queremos afastarnos do ruído e facer propostas ancoradas na cultura da esquerda. Estamos a abrir un espazo no campo progresista onde se nos recoñece capacidade para facer políticas públicas útiles e para as maiorías sociais. Políticas novas conectadas coa esquerda europea, verde e feminista. É dicir, as que está a levar ao cabo Yolanda Díaz na vicepresidencia do Goberno e no Ministerio de Traballo. Non vou recuncar nelas porque creo que son dabondo coñecidas.

No caso de Galicia, esa comunicación non chega un pouco tarde? Estamos a piques de que se convoquen as eleccións. Sumar constituíuse hai pouco a nivel do Estado coincidindo con procesos electorais que impediron a estruturación de todo o seu espazo político. Había que priorizar o calendario e a urxencia electoral. E é verdade que agora estamos diante outra urxencia electoral que nos impide facer as cousas con máis tempo e de forma máis acougada. Pero quero trasladar unha idea e non dar pé a equívocos: Sumar Galicia está preparada para concorrer ás eleccións a pleno rendemento. Dígoo con franqueza e porque o creo. Hai militancia, hai cadros políticos moi relevantes e hai un programa. Sendo conscientes de que o ideal sería ter máis tempo, priorizamos o calendario electoral pero estamos perfectamente preparados e preparadas. Se hai convocatoria electoral, que non caiba dúbida de que Sumar Galicia estará operativa coas súas candidaturas, cos seus referentes e co seu programa participativo, para implantar o modelo de políticas útiles que representa Yolanda Díaz, a nosa marca de auga.

«Sumar Galicia está preparada para concorrer ás eleccións autonómicas a pleno rendemento»

O feito de que asumise vostede a portavocía de Sumar en Galicia o sitúa como candidatable. Vai ser vostede a proposta que fará o seu partido a Podemos e Esquerda Unida para encabezar a candidatura á Xunta? O encargo que me fixeron Yolanda Díaz e Marta Lois [portavoz de Sumar no Congreso] é levar a voz das posicións políticas da organización e impulsar o proceso de escoita, para que a cidadanía á que apela Sumar Galicia poida incorporar as súas propostas programáticas, as súas problemáticas e tamén as súas propostas de nomes. Iso é o que estamos a facer nas catro provincias galegas, e quero recalcalo: nas catro provincias [o día anterior á entrevista difundiuse unha noticia segundo a cal Sumar planeaba aliarse co PSOE para levar candidaturas unitarias en Lugo e Ourense].

Pero vai ser vostede a proposta de Sumar?  Hai tres pasos no noso proceso: a definición básica do espazo, é dicir, a súa delimitación; o acordo co resto de actores políticos que formen parte dese espazo; e a elección de candidato ou candidata. Aínda non estamos nese último paso, aínda que creo que o estaremos pronto.

É dicir, que a negociación non vai consistir en que Sumar propoña un nome, senón que calquera proposta acordarase cos seus socios. A ver, hai varias características que debe ter un candidato ou unha candidata. Primeiro, unha bagaxe profesional recoñecida, que sexa unha persoa referencial no ámbito social, porque a cidadanía agradece os esforzos dos partidos políticos por desparasitar as estruturas partidarias introducindo referentes do mundo profesional, sindical, académico… Segundo, que sexa recoñecido ou recoñecida polo conxunto do espazo político, que xere consenso e que permita mantelo o máis cohesionado posible. E terceiro, que esa persoa non se ten que presentar como candidato ou candidata a un escano no Parlamento galego, senón ao Goberno galego. É dicir que este en disposición de gobernar Galicia, non de facer oposición. No noso espazo político existen moitos e moitas referentes que cumpren esas tres características, e estou seguro de que máis pronto que tarde o teremos.

Os nomes que circulan nas quinielas cumpren as características que vostede cita? Marta Lois, Martiño Noriega, vostede mesmo… Non quero falar de nomes, xa lle digo que non estamos nesa posición. Haberá un proceso de escoita e unha discusión nos órganos oportunos nos que se falará de nomes. O meu labor é canalizar as propostas programáticas e de persoas para trasladalas aos órganos de decisión pertinentes, sen partir de apriorismos ou imposicións que poidan coartar un debate que debe ser natural e espontáneo. O proceso de escoita non tería sentido se o fixésemos doutra forma.

«A cidadanía agradece os esforzos dos partidos políticos por desparasitar as estruturas partidarias»

Á marxe dese proceso de escoita, houbo contactos con algunhas persoas en concreto: a exconselleira do BNG Teresa Táboas, o exalcalde de Santiago e líder de Anova, Martiño Noriega… Se houbo eses contactos sería a nivel informal. A nivel formal, Sumar Galicia non fixo ningún. Priorizamos o proceso de escoita porque cremos que é san e porque vai ser positivo para todo o espazo. É todo o que podo dicir.

Sumar está configurada ao redor da figura de Yolanda Díaz, cuxo tirón electoral en Galicia púidose ver nas xerais. Esa aposta polo ‘yolandismo’ funcionará outra vez con independencia de quen encabece as listas nas autonómicas? Yolanda Díaz é o maior referente non só de Sumar, senón de todo o espazo progresista de Galicia e do Estado. Ten solvencia, capacidade de xestión e rastrexabilidade. É unha das principais referencias da esquerda de Europa. Dígoo con toda franqueza. Por iso somos moitos os que sentimos apelados por esa visión e por iso sentímonos tan cómodos en Sumar, e particularmente en Sumar Galicia. Porque é unha síntese das posicións de esquerda e das aspiracións de autogoberno do país. A maior parte da sociedade progresista galega pódese ver reflectida en Sumar Galicia. Dito doutra forma: Sumar Galicia é a formación que máis se parece á sociedade progresista de Galicia. O que queremos trasladar á Xunta, dado ese recoñecemento político e de xestión, é ese estilo Yolanda Díaz: diálogo, políticas públicas útiles…

Sería a súa candidata ideal para a Xunta? Non dará a sorpresa facéndose un ‘Pablo Iglesias’, como cando o exlíder de Podemos deixou a vicepresidencia do Goberno para encabezar a candidatura do seu partido nas autonómicas de Madrid. Estou seguro de que Yolanda sería presidenta da Xunta se se presentase a estas eleccións, pero iso non vai pasar.

Nas xerais do 23J a suma de BNG, PSOE e Sumar tivo en Galicia uns 31.000 votos máis que a de PP e Vox, pero eses resultados, se se repetisen, non servirían para gañar a Xunta porque o sistema electoral penaliza a dispersión do voto. A hipótese dunha fronte popular é case tan absurda como a da pregunta anterior, pero non se lles pasou pola cabeza que a esquerda concorra unida? En política un máis un non son necesariamente dous. Explícome: a mellor forma de optimizar o voto progresista en Galicia é a través de tres forzas políticas: Sumar, PSOE e BNG. Son consciente das barreiras legais, da Lei D’Hont, etcetéra, porque son profesor de Sistema Político Galego. Pero tamén son consciente doutros aspectos. Sumar apela a unha parte do electorado que ou vota a Sumar ou non vota, e pode sacar da abstención a moitas persoas que dubidan entre absterse ou votarnos. Iso garante un diferencial de participación menor, no sentido de que hai quen vota nas xerais e logo non o fan nas autonómicas. Son oito puntos menos no caso de Galicia. Sumar é a forza que pode extraer esas porcentaxes da abstención para que esa brecha sexa máis pequena.

Dio como profesor de Ciencia Política? Afírmoo como profesor de Ciencia Política e coa evidencia empírica dos estudos preelectorais e postelectorales: a mellor forma de optimizar o voto progresista está en Sumar. A maior probabilidade de que exista un cambio político en Galicia é un Sumar forte. Outra cousa son os discursos doutros partidos, lexítimos dentro da competición política, que queiran trasladar outra idea. Pero se está Sumar, haberá cambio político na Xunta de Galicia. Os marcos aos que apelamos son recoñecibles como propios de Sumar: o feminismo, a mocidade, políticas útiles… Outras forzas progresistas desenvolven outros marcos de competición que xa están moi vistos. Sumar achega novidade, e por iso é a forza que pode traer o cambio.

Cando fala de Sumar se refire tamén aos seus socios: Podemos, Esquerda Unida, non se sabe se tamén Anova…? As relacións pasadas entre eses actores e actrices, trasladando unha imaxe de disenso, disputas e acordos ao límite do último minuto, pagáronse nas urnas. Están a repetirse eses erros, ou poderían repetirse e minar as posibilidades do candidato ou candidata, sexa quen sexa? Non quero falar de Podemos nin de Esquerda Unida, porque, para min, todos estamos dentro de Sumar Galicia. Nas últimas xerais participamos unidos nunha coalición e eu apelo aos compañeiros que militan en Podemos e en Esquerda Unida, evidentemente, para que tamén participen agora. Pero dou por feito que xa están a participar. Outra cuestión é que se dean negociacións, lóxicas dentro dun contexto electoral. Agora ben, cal é a forma de que esas negociacións vaian da mellor forma posible? Pois con discreción e sendo propositivos. Son optimista, vai haber un acordo, todos e todas se van a sentir cómodos en Sumar Galicia porque xa forman parte do movemento. Somos compañeiros e compañeiras, cunha lexítima identidade política previa que Sumar Galicia debe saber incorporar. E con respecto aos tempos, o ideal sería non levar as cousas ata o último momento, porque entón é máis probable que as cousas non saian todo o ben que poderían saír.

«Sumar apela a unha parte do electorado que ou vota a Sumar ou non vota, e pode sacar da abstención a moitas persoas»

A vostede criticánlle ter militado en Compromiso por Galicia, unha formación galeguista moderada que algúns identifican con posicións conservadoras. Militei desde os 16 anos en movementos estudantís, primeiro no Sindicato de Estudantes, no instituto, e logo nos Comités Abertos de Facultade (CAF), cando estaba na universidade. Participei nesas organizacións de esquerda do ámbito estudantil e tamén noutras do ámbito sindical e político. Emociónome con conceptos como a igualdade e a xustiza social, con Grândola Vila Morena, con El pueblo unido jamás será vencido e coa Internacional. Ademais, teño experiencia profesional e académica en América Latina, que me conectou co pensamento da esquerda progresista e democrática deses países. Hai unha rastrexabilidade facilmente comprobable na miña biografía, unha coherencia de vida que sempre estivo ancorada nos valores da esquerda.

Outras críticas proveñen do PP, que xa empezou a usar o argumento de que a alternativa a Rueda sería un pentapartito: BNG, PSOE, Sumar, Podemos, Esquerda Unida (EU)… O PP leva moitos anos sen proxecto político para Galicia. Funciona sen rumbo, por inercia. Todos os indicadores, de pobreza, de vivenda pública, de atención á dependencia, en todos os aspectos sociais estamos peor que en 2009. É evidente que o PP está a deteriorar a Galicia, e se o seu discurso é o de que vai haber un tripartito, paréceme unha mensaxe cando menos distorsionado. Porque a alternativa a un tripartido de BNG, PSOE e Sumar é outro tripartito: PP, Vox e Democracia Ourensana [o partido do alcalde de Ourense, Gonzalo Pérez Jácome, que anunciou que se presentará ás autonómicas]. Para min que a maioría da sociedade galega prefire o primeiro ao segundo.

O PP en Galicia é unha maquinaria electoral poderosa que domina os medios públicos e boa parte dos privados. Será difícil combatela?
Xa sabemos cales son os resortes comunicativos e de poder do PP, que algúns estudamos. A miña tese doutoral é sobre a caída do bipartito [o Executivo de coalición de PSOE e BNG entre 2005 e 2009], e coñezo ben as estratexias de comunicación do PP que transmitiron esa imaxe dun goberno desunido e con dous volantes que non se correspondía coa realidade. Se van trasladar aquilo a este contexto, o Goberno do Estado é un bo exemplo para responder: cohesión, xestión, medidas progresistas, tranquilidade… Tanto por parte de Pedro Sánchez como de Yolanda Díaz. Ese modelo pódese traer a Galicia, con respecto, diálogo e comunidade de acción. Que un goberno estea formado por tres partidos é un síntoma de normalidade democrática e de pluralidade.

«A alternativa a un Goberno de BNG, PSOE e Sumar en Galicia é outro tripartito: PP, Vox e o partido de Jácome»

Que medidas impulsarían nese Goberno? Aínda que aínda non presentasen o seu programa, que propostas concretas ten Sumar para Galicia? Por exemplo, un plan piloto en cen empresas galegas para implantar a redución da xornada laboral. Para medir dereitos laborais, o grao de produtividade e a felicidade que pode implicar para a cidadanía o dispoñer de máis tempo para si mesma. A nosa posición é que non cremos que vaia a baixar a produtividade e que a disposición de máis tempo libre por parte dos traballadores redundaría nun beneficio económico e social.

Dígame outra medida. O cambio radical de modelo da Corporación de Radio e Televisión de Galicia (CRTVG), que padece unha situación gravísima, afastada do modelo que establece a Unión Europea de Radiodifusión sobre o que ten que ser un servizo público. Está a deixar de ser unha televisión pública europea para converterse nun órgano de propaganda dun partido. Iso atenta contra o pluralismo político, contra a promoción da lingua galega, contra os dereitos dos traballadores…

E como cambiarían o modelo?

Cumprindo a lei de 2011 [que obriga a que o director xeral, que xa leva 14 anos de mandato, sexa elixido por acordo de dous terzos do Parlamento autonómico], blindando os convenios colectivos e o diálogo cos traballadores, que están a ser sometidos a enormes presións; e dándolle poder a un consello de informativos [tamén previsto na citada lei desde hai 12 anos pero aínda sen constituír] despolitizado e que garanta que a liña editorial dos informativos réxese por criterios profesionais, non políticos. Se Sumar Galicia goberna imos cambiar a CRTVG de arriba abaixo.

«Queremos implantar un proxecto piloto de reduccion da jormada laboral en 100 empresas galegas»

Vostede vive en Betanzos… Entre Betanzos e Bertamiráns, si.

... Dígollo como politólogo, porque en cuestións electorais Betanzos é o Ohio galego. Os resultados nas xerais e nas autonómicas que se rexistran alí coinciden desde hai anos con exactitude case matemática cos que logo se dan no resto de Galicia. Aínda que non sexa politicamente moi científico, non lle tenta centrar a súa campaña en Betanzos? É verdade que o que pasa en Betanzos se repite en Galicia. E como coñezo moito á xente de Betanzos, estou seguro de que Sumar vai ser determinante no próximo Goberno galego.