O 27 de decembro de 1981, no cine Salesianos de Vigo, o grupo Siniestro Total presentábase en público por primeira vez. Ao berro de «exterminio!», o cantante Germán Coppini arranca co tema «Matar jipis en las Cíes». Desde a publicación do libro de Emilio Alonso, Vigo a 80 revolucións por minuto, este acontecemento adoita ser recoñecido coma o momento fundacional da Movida, movemento contracultural que sería clausurado un lustro despois, o 20 de setembro de 1986, co fallido evento institucional «Madrid se escribe con V de Vigo».
A Movida non deixou de ser un artefacto discursivo, un significante co que se acoutaba, reificaba e miraba de encarreirar o que fora unha anomalía salvaxe, un feito irreductíbel á narrativa da Transición. A pouco que se indague, de feito, non é difícil descubrir e repensar un marco xenealóxico outro, materialista e político, encadrábel nun contexto temporal máis amplo que podería ir da folga do 72 á reconversión industrial dos oitenta, da figura do cantautor ao punk, da fin da ditadura á instauración, consolidación e institucionalización do réxime do 78.
No desbordamento destes tempos, a cultura non só acompaña o tránsito do Vigo fabril cara á súa crise fordista. No propio devir inmaterial do traballo que comeza nestes anos, a contracultura protagoniza o cambio que dota de corpo político ás subxectividades emerxentes; aos irreductíbeis á orde ditatorial: obreiros, mulleres, mocidade, estudantes… Son ben coñecidas as mutacións en todas as artes neste momento de ruptura democrática. Na música poucas figuras coma Bibiano para tirar do fío vermello da historia e ligar a metamorfose que vai do cantautor á movida, do artista ao xestor cultural.
Como entón o salto cultural da movida? De onde a xenreira e a violencia coa que o xesto punk irrompe contra uns «jipis» que máis tiñan de anécdota no imaxinario cultural que de realidade social no Vigo do momento? Ata onde se podería falar dunha catarse revolucionaria molecular que superou o paradigma político molar do antifranquismo e inaugurou unha metamorfose democrática en tempo presente; sen máis porvir que o da voz a insurrecta «No future!»?
A letra de Matar jipis en las Cíes é ben coñecida. A masacre que nela se canta, de feito, marca un brutal cambio de época, un clima cultural outro: o inicio dos Odiosos Oitenta (hateful eighties). Neste breve e acelerado período, a épica do cantautor cede o paso a unha ambivalente irreverencia subversiva. Abonda con pensar o abismo que separa temas como Venceremos nós e Sector Naval. O «No future!» suspende o tempo histórico das loitas no nihilismo dun rexeitamento total. No tempo dos consensos constitucionais rómpese de xeito absoluto toda posibilidade de consensuar ren.
Naquel tempo, a recepción do hippie fora filtrada, confrontada e desprazada desde a propia estrutura social mutante do posfranquismo. Esta figura do imaxinario colectivo, da que se ignoraba a súa xenealoxía, aínda podería encaixar no horizonte esperanzado das clases medias emerxentes do desarrollismo (así acontece no tránsito da gauche divine á contracultura). Coa crise global do 73 en adiante (coa súa territorialización subseguinte na reconversión industrial) non queda espazo para o optimismo tardío no que se veñen a fundar os Pactos da Moncloa.
O que nos mellores anos do franquismo, após os 25 Anos de Paz, podería ser percibido como promesa aspiracional de modernidade muda agora nun enfrontamento aberto e directo. Todo o hippie, no seu día promesa de lecer, sensualidade e fuxida posíbel da promesa capitalista dun éxito tecnocrático profesional, desvélase agora como soño frustrado da hipocrisía dunhas elites dominantes que se reproducen lampedusianas no poder e proselitizan cadros profesionais a cambio de paz social e cinismo político. Ao final, os hippies faranse empresarios das discotecas ibicencas.
O polémico remate da Movida, que conclúe con McNamara lanzando unha botella ás autoridades «sociatas», reflicte ben a turbulenta mutación, indómita e subterránea, das subxectividades emerxentes nos Odiosos Oitenta. Xusto despois do fiasco de Leguina e Soto, o movemento estudantil lanzarase multitudinario ás rúas contra a porta de filtro profesional: a selectividade. Entre os vidros rotos e os lumes de molotov lanzados no tumulto, Jon Manteca, trenco, ionqui e punk irrompe na escena encarnando unha resistencia formidábel, persistente e irreductibel á cultura neoliberal. Excesivo e desbordante, non promete o que tampouco terá: futuro. A súa é e será a profecía que anuncie unha insurrección en tempo presente.
